معرفی و دانلود کتاب محکم بایست: هنر مقاومت در برابر جنون خودبهسازی

معرفی کتاب محکم بایست: هنر مقاومت در برابر جنون خودبهسازی

سوند برینکمن، نویسنده و روانشناس دانمارکی، در کتاب محکم بایست با زبانی طنزآمیز به مدافعان مفهوم خودیاری و خودبه‌سازی تاخته است. او در این اثر با ارائه‌ی توصیه‌هایی سودمند، به ما در مسیر مقابله با فشارهای زندگی یاری می‌نماید. اگر به دنبال کتابی پُربار و در عین حال ساده و خوش‌خوان در حوزه‌ی فلسفه و روانشناسی هستید، به هیچ عنوان این اثر تحسین‌شده را از دست ندهید.

درباره کتاب محکم بایست

بازار کتاب هرساله شاهد به انتشار رسیدن شمار کثیری از عناوین حوزه‌های خودپروری و خودسازی است. کتاب‌هایی اغلبْ سطحی و بی‌مایه که به تعبیر سوند برینکمن، متفکر جوان دانمارکی، کاری جز تزریق امید واهی به ما نمی‌کنند. این‌گونه آثار اغلب ذیل ژانر روانشناسی طبقه‌بندی می‌شوند، با این حال در آن‌ها به هیچ عنوان به مطالب علمی برنمی‌خوریم. جای تعجب هم ندارد؛ زیرا هیچ‌کدام از نویسندگان شاخص این نوع آثار در رشته‌ی روانشناسی تحصیل نکرده‌اند!

سوند برینکمن در کتاب محکم بایست (Stand Firm) علیه جریانِ خطرناکی به پا خاسته که خود به طعنه آن را «جنون خودیاری» می‌نامد. این جنون، به زعم برینکمن، به تمام جنبه‌های زندگی مدرن سرایت کرده است. از خانواده گرفته تا مدرسه، از محل کار گرفته تا محل فراغت، اینجا و آنجا، هرلحظه و هرلحظه، شاهد رشد تومور بدخیم تفکر خودیارانه‌ایم. اما چرا باید علیه این جنون مقاومت کنیم؟ به عبارتی، اشکال اصلی نگرشِ مبتنی بر خودپروری چیست؟

برینکمن در کتاب محکم بایست به طور مبسوط به این دو پرسش پاسخ داده است. اگر بخواهیم این پاسخ را خلاصه کنیم، باید بگوییم نگرشی که به ترویج ایده‌های خودیارانه می‌پردازد، به این دلیل شوم و خطرناک است که با اقتضای طبیعت انسان، و البته، با واقعیتِ سخت و خشنِ زندگی واقعی، همخوانی ندارد. مؤلفان کتاب‌های خودسازی، و به طور کلی‌تر، تمام علاقه‌مندان به این حوزه، همواره از لزومِ اتخاذِ نگاه مثبت به زندگی، و همچنین، از توانِ نامحدودِ انسان در تغییر شرایط ناگوار سخن می‌گویند. حال آن‌که زندگی واقعی به ما می‌آموزد که اولاً، تفکر مثبت، نه‌تنها به‌ خودیِ خود زندگی سعادت‌بار را به دنبال نمی‌آورد، بلکه حتی پس از مدتی، به سبب ناتوانی از توجیه دشواری‌های ناگزیر زندگی، به نقطه‌ی مقابل خود که همانا یأس و سرخوردگی است، بدل می‌شود؛ و دوماً، توان انسان برای هرچه بهتر و کامل‌تر شدن نه نامحدود، بلکه از قضا بسیار ناچیز است.

سوند برینکمن بر این باور است که به جای ساختنِ یک الگو از انسان آرمانی و تشویق دیگران به نزدیک شدن به این الگو، بهتر است از نگرشی متضاد پیروی کنیم. یعنی بپذیریم که هیچ انسانی کامل نیست و قرار هم نیست که باشد. زیرا در آن صورت، تفاوت‌های ارزشمندی که آدمیان با یکدیگر دارند، تفاوت‌هایی که از قضا مایه‌ی زیباییِ جهان آن‌هاست، به مرور محو می‌شود و از بین می‌رود. برینکمن می‌گوید آدمیزاد اصولاً با ضعف‌هایش تعریف می‌شود. ضعف‌هایی که چه بسا با پذیرفتن آن‌ها (به جای تلاش برای برطرف ساختنشان) خواهد توانست شادتر، آسوده‌تر، و البته، انسانی‌تر زندگی کند.

سوند برینکمن در ابتدای کتاب محکم بایست تأکید کرده که آموزه‌های خود را از یک فلسفه‌ی باستانی، موسوم به فلسفه‌ی «رواقی» وام گرفته است. اندیشه‌ی رواقی ریشه در آرای اندیشمندان روم باستان دارد. هسته‌ی مرکزی فلسفه‌ی رواقی، باور به لزومِ در آغوش گرفتنِ تمامیت زندگی، با جمیعِ نیکی‌ها و بدی‌های نهفته در آن است. اما این در آغوش گرفتنِ سعادت‌بار چگونه میسر خواهد شد، اگر ما محدودیت‌های زندگیِ بشری‌مان را نپذیریم و دیوانه‌وار به دنبال تغییر دادن هر آن خصیصه‌ای باشیم که در خود و دیگران، ناپسند می‌یابیم؟...

مخلص کلام. آنچه از کتاب پیش رو می‌آموزیم، این است: برای برخورداری از آرامش در زندگی چاره‌ای نداریم جز این‌که به ضعف‌های بشری خویش اقرار کنیم و زندگی را، آن‌چنان که هست، و نه آن‌چنان که باید باشد، بپذیریم. این مهم، جز با پشت کردن به آموزه‌های مکتب خودسازی میسر نخواهد شد.

نکوداشت‌های کتاب محکم بایست

- برینکمن در این کتاب جذاب و خوش‌خوان جایگزینی عالی برای تفکرات خودیارانه ارائه داده است. (Carl Cederstrom)
- کتاب محکم بایست یک راهنمای عالی برای زیستن در دنیای پرفشار امروز است. (Oliver Burkeman)
- مبارزه‌ای عالی بر علیه نگرش‌های مبتنی بر خودیاری. (Berlingske Tidende)
- فصیح و کاربردی. (The Times Literary Supplement)

کتاب محکم بایست مناسب چه کسانی است؟

کتاب محکم بایست برای عموم مخاطبان نگاشته شده است. با این حال، علاقه‌مندان به آثار حوزه‌ی روان‌شناسی، نسبت به سایرین از مطالعه‌ی آن لذت بیشتری خواهند برد.

با سوند برینکمن بیشتر آشنا شویم

سوند برینکمن (Svend Brinkmann) نویسنده‌ و روانشناس اهل دانمارک است. او علاوه بر نگارش آثار روان‌شناختی، در دانشگاه آلبورگ به کارِ تدریس نیز اشتغال دارد. عمده‌ی نوشته‌های برینکمن حول محور مسائل اخلاقی و فلسفی‌ای می‌گردند که انسان در جوامع مدرن پیش روی خود می‌بیند.

از میان آثار برینکمن می‌توان به عناوینی چون «محکم بایست»، «فضیلت کناره گرفتن» و «ایستگاه‌ها» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب محکم بایست می‌خوانیم

هرچه بیشتر مشتاقانه به درون خود خیره شوید، احساس بدتری خواهید داشت. پزشکان به این پدیده تناقض سلامتی می‌گویند. هرچه بیماران کمک بیشتری دریافت کنند، فکر می‌کنند بیمارترند و حالشان بدتر می‌شود. اکثر مربیان خودیاری شما را تشویق می‌کنند که بر اساس احساسات درونی‌تان تصمیم‌گیری کنید. به حرفشان گوش ندهید. فکر خوبی نیست (به‌خصوص اگر قبلش یک غذای تند هندی خورده باشید). سالی یک بار خودکاوی‌کردن کافی است و تعطیلات تابستان زمان خوبی برای این کار است. چیزی که باعث پیچیدگی مسائل می‌شود این است که این نوع کنکاشِ روح اغلب به‌عنوان ابزاری برای «پیداکردن خود» تلقی می‌شود. این کار تقریباً همیشه به ناامیدی منتهی می‌شود، آخر سر خود را می‌بینید که روی مبلی لمیده‌اید و شکلاتتان را می‌مکید.

واکاوی و پیداکردنِ خود دو مفهوم بسیار فراگیر در فرهنگ معاصر هستند که یکسان نیستند، اما به هم مرتبط‌اند. برای اینکه بفهمید واقعاً چه کسی هستید، نه آن کسی که والدین، معلمان و دوستانتان به شما گفته‌اند، باید آگاهی‌های کاذب را لایه‌لایه پس بزنید و یاد بگیرید که به ندای درون خود گوش فرادهید. اگر تابه‌حال درمورد چیزی شک داشته‌اید (‌مگر می‌شود کسی نداشته باشد؟)، احتمالاً برای مشورت‌گرفتن سراغ افراد دیگر رفته‌اید و پرسیده‌اید «به نظر تو باید چه کار کنم؟» و به احتمال زیاد این پاسخ را شنیده‌اید که احساس درونی‌ات را دنبال کن. چندین دهه است که ما از این نوع حرف‌ها به یکدیگر می‌زنیم، حداقل از زمان شکوفایی فرهنگ جوانان در دهۀ 1960، یعنی زمانی که هنجارهای اجتماعی و ساختارهای خارجی قدرت به نفع جست‌وجوی روح شخصی کنار گذاشته شدند. نخستین گام در این کتاب راهنما این است که بپذیرید با نگاه‌کردن به درون خود به هیچ پاسخی دست نخواهید یافت. اهمیت‌دادن زیاد به احساسات درونی و درون‌نگری هیچ نتیجه‌ای ندارد.

فهرست مطالب کتاب

تقدیر و تشکر
مقدمه: زندگی در خط سرعت
تحرک در برابر ثبات
راه خود را پیداکردن
[1]: درون‌نگری را کنار بگذارید
احساسات درونی
یاد بگیرید با خودتان کنار بیایید
ماشین تناقض
چه می‌توانم بکنم؟
[2]: در زندگی‌تان بر جنبه‌های منفی تمرکز کنید
استبداد مثبت‌گرایی
روان‌شناسی مثبت‌گرا
رهبر مثبت‌گرا، تأییدگر، قدرشناس
نکوهش قربانی
غرزدن
زندگی‌تان را بکنید
چه می‌توانم بکنم؟
[3]: نه را ورد زبانتان کنید
بله‌گو‌بودن به چه معناست و چرا مردم این‌گونه‌اند؟
اخلاق تردید در جامعۀ مخاطره‌آمیز
چه می‌توانم بکنم؟
[4]: احساساتتان را سرکوب کنید
فرهنگ عاطفی
پیامدهای فرهنگ عاطفی
چه می‌توانم بکنم؟
[5]: مربی‌تان را برکنار کنید
مربی‌زدگی زندگی
خطرات مربیگری
مربیگری و دوستی
چه می‌توانم بکنم؟
[6]: به‌جای کتاب خودیاری یا زندگی‌نامه، رمان بخوانید
گونه‌های ادبی بزرگ روز
رمان به‌مثابۀ فناوری خود
ادبیات عاری از توهم
چه می‌توانم بکنم؟
[7]: گذشته‌نگر باشید
اهمیت شخصی گذشته
چه می‌توانم بکنم؟
تأملات پایانی
پیوست: فلسفۀ رواقی
فلسفۀ رواقی یونانی
فلسفۀ رواقی رومی
پی‌نوشت‌ها