معرفی و دانلود کتاب شکل گیری علم اسلامی

معرفی کتاب شکل گیری علم اسلامی

کتاب شکل گیری علم اسلامی نوشته‌ی مظفر اقبال، پژوهشگر پاکستانی است که به طور جامع به مسئله‌ی شکل‌گیری سنت علمی و ارتباطش با اسلام می‌پردازد. نویسنده‌ی این کتاب می‌کوشد ارتباط میان دین و علم را تشریح کند و نشان دهد اسلام چگونه توانسته بر مسیر رشد و پرورش علم تأثیرگذار باشد. این کتاب نامزد جایزه‌ی بهترین کتاب سال بوده است.

درباره‌ی کتاب شکل‌گیری علم اسلامی

مطالعه‌ی تاریخ برای هر ملتی ضروری و حیاتی می‌باشد؛ زیرا تاریخ مجموعه‌ای غنی و جامع از تجربیات انسانی را در اختیار ما قرار داده و به ما امکان می‌دهد پیچیدگی جهان و عواملی که آن را شکل داده‌اند درک کنیم و علت وقوع حوادث را دریابیم. از این رو یادگیری تاریخ سبب می‌شود ملت‌ها از اشتباهات گذشته‌ی خود درس بگیرند و به‌جای قدم گذاشتن در مسیر اشتباهی که پیشینیان از آن گذر کرده بودند، راه‌هایی تازه برگزینند.

کتاب شکل‌گیری علم اسلامی درباره‌ی تاریخچه‌ی شکل‌گیری سنت علمی اسلامی می‌باشد و متشکل از هفت فصل و مقدمه‌ای مفصل و بلند است. از آنجایی که مظفر اقبال (Muzaffar Iqbal) معتقد است تاریخ شکل‌گیری علم اسلامی به سه قسمت (از صدر اسلام تا ظهور علم مدرن، از ورود علم مدرن به سرزمین‌های اسلامی تا میانه‌ی قرن بیستم و از میانه‌ی قرن بیستم تا کنون) تقسیم می‌شود، در هر فصل به توضیح بخشی از این برهه‌های تاریخی می‌پردازد و می‌کوشد تا در ضمن روایت تاریخ، از دانشمندان، فیلسوفان و ادیبان آن برهه‌ی تاریخی نیز یاد کند و شرح مختصری از زندگی آنان نیز در اختیار خوانندگان قرار دهد.

از عناوین فصول این کتاب می‌توان به جنبه‌های سنت علمی اسلامی (سده‌ی هشتم تا شانزدهم)، سطوح رابطه اسلام و علم (سده‌ی هشتم تا شانزدهم)، مسجد و آزمایشگاه و بازار (سده‌ی هشتم تا شانزدهم)، مقاله‌ی اسلام، عصر انتقال و افول علم اسلامی، اسلام و علم مدرن؛ دوره‌ی استعماری (1800 تا 1950)، اسلام و علم جدید؛ مسائل معاصر، فضل و آیا علم اسلامی ممکن است اشاره کرد.

مظفر اقبال که باور دارد دین اسلام در دنیا به‌خوبی شناخته و فهمیده نشده، از ابتدای شکل‌گیری اسلام و دعوت پیامبر به این دین آسمانی شروع به توضیح کرده و پله‌پله وارد مسیر اصلی می‌شود. او می‌کوشد تا در خلال کتاب، به سؤالاتی قبیل «در علم اسلامی چه چیزی اسلامی بود؟» و «واقعیت‌های جدید رابطه‌ی اسلام و علم چیستند؟» پاسخ دهد.

از نکات مثبت کتاب شکل‌گیری علم اسلامی مطالب طبقه‌بندی شده‌ی آن است که سبب می‌شود به خاطر سپردن مطالب و اطلاعات تاریخی برای مخاطبان سهل‌تر شود. همچنین مظفر اقبال در این کتاب کوشیده تا با دیدی باز انواع علوم و جنبه‌ها را مورد بررسی قرار دهد و به تمام مسائل و اتفاقات به‌وقوع‌پیوسته در هر برهه‌ی تاریخی که با موضوع کتاب تناسب دارد، اشاره‌ای داشته باشد.

این کتاب توسط محمدرضا قائمی‌نیک، محسن قائمی‌نیک، حسن آریان، علیرضا قبولی، مهدی مقدسی و محمد حقانی‌فضل برای نخستین بار ترجمه شده و در نشر ترجمان علوم انسانی به چاپ رسیده است.

کتاب شکل‌گیری علم اسلامی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب که در زمره‌ی کتاب‌های تاریخ اسلام قرار می‌گیرد، برای تمامی علاقه‌مندان به این حوزه، مناسب و جالب‌توجه خواهد بود.

در بخشی از کتاب شکل گیری علم اسلامی می‌خوانیم

درهم‌آمیختن سریع بسیاری از فرهنگ‌های مختلف، زیر پرچم اسلام، انقلاب اجتماعی را سرعت بخشید. در آن چند قرن نخست در سرزمین‌های باستانی آسیا و آفریقا و آسیای مرکزی تحولات خُرد بسیار زیادی رخ داد که پازل اجتماعی و فرهنگی جدیدی را به‌وجود آورد. همین جامعۀ چندفرهنگی و چندنژادی و حتی چندمذهبی بود که در طی هفت قرن زمینۀ بنیان‌نهادن علم را در تمدن اسلامی مهیا کرد. این تغییر گسترده در قرن هشتم، نتیجۀ گفت‌وگوهای گروهی، مهاجرت‌ها، ایجاد شهرها و نهادهای مالی و اداری جدید و قرارداد اجتماعی جدیدی بود که اسلام با اقلیت‌های یهودی و مسیحی بسته بود. نظام اعتقادی اسلام به‌سبب ماهیت جهان‌شمول و فراگیرش می‌توانست جوامع و سنت‌های فرهنگی مختلف را با هم درآمیزد. به‌همین‌سبب اسلام می‌توانست برای ظواهر اجتماعی و فرهنگی مردمان مختلف، چه با آیین‌های شکار در قبایل چادرنشین آسیای مرکزی و چه با مراسم مرگ و ازدواج در سنت شهرنشینان بین‌النهرین، طرحی دوباره بریزد. این طرح‌ریزی دوباره با هدایت آن‌ها به عقیدۀ سازش‌ناپذیر یکتاپرسی همراه بود؛ یعنی فرایندی که هرچند شکل بیرونیِ غیرملموسی داشت، هرگونه آثار شرک را می‌زدود. این مزیت، تنوع فرهنگی را تشویق می‌کرد و ترکیب بزرگی را از فرهنگ‌های بسیار متعدد بر پهنۀ بسیار وسیعی از جهان گذشته فراهم ‌آورد.

گسترش مرز‌های جغرافیایی و به‌دنبال آن، ترکیب فرهنگی، پیوسته تیزهوش‌ترین‌های زمانه را مجبور می‌کرد که به پرسش‌های بسیاری پاسخ دهند؛ پرسش‌هایی که بیش از هر چیز، از دغدغه‌های جدید الاهیاتی، نیاز‌های خاص توده‌های تغییریافته و مهاجران و نیز ظهور مقررات اداری و مالی میان دولت و شهروندان برمی‌خاست. گسترش سریع قلمرو جغرافیایی، پرسش‌های جدید دیگری پیش آورد که به چنین موضوعاتی مربوط می‌شد: چگونگیِ تعیین درست جهت قبله40 از شهرِ دور برای پنج وعده نمازهای واجب روزانه، روش محاسبۀ مبلغ درست زکات که بر اموالی می‌آمد که در مدینه در طول حیات پیامبر نبود و حکم آن در قرآن و سنت نبوی به‌روشنی یافت نمی‌شد، چگونگی اجرای قواعد قرآنیِ ارث در موقعیت‌های پیچیده‌ای که تا آن زمان در زندگی جامعۀ مسلمانان مدینه نبود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ ویراستار
پیشگفتار
اسامی، تواریخ، متون ترجمه‌شده و اصطلاحات فنی
وقایع‌نگاری
1. مقدمه/ ترجمۀ محسن قائمی نیک
2. جنبه‌های سنت علمی اسلامی (سدۀ هشتم تا شانزدهم) / ترجمۀ حسن آریان
3. سطوح رابطۀ اسلام و علم (سدۀ هشتم تا شانزدهم) / ترجمۀ مهدی مقدسی
4. مسجد و آزمایشگاه و بازار (سدۀ هشتم تا شانزدهم) / ترجمۀ علیرضا قبولی و مهدی مقدسی
5. اسلام، عصر انتقال و افول علم اسلامی/ ترجمۀ حسن بوژمهرانی و زهرا مدرسی
6. اسلام و علم مدرن؛ دورۀ استعماری (1800 تا 1950) / ترجمۀ محمدرضا قائمی‌نیک
7. اسلام و علم جدید؛ مسائل معاصر/ ترجمۀ محمد حقانی‌فضل
سخن پایانی: آیا علم اسلامی ممکن است؟ / ترجمۀ محسن قائمی‌نیک
آثار دست‌اول
کتاب‌شناسی مشروح
نمایه