معرفی و دانلود کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل

معرفی کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل

کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل نوشته‌ی نازنین رحمانی، به مسئله‌‌ی سلاح هسته‌ای و ممنوعیت استفاده از آن از دیدگاه مجامع جهانی می‌پردازد و موضع و موقعیت ایران را در این خصوص تحلیل و بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل:

جنگ در طی تاریخ یکی از زوایای حیات و زندگی انسان بوده و تاریخ هر ملت و قومی، از پیروزی‌ها و شکست‌ها پر است. پیشرفت دانش و اطلاعات آدمی هم در اختیار این بخش از زندگی بشر قرار گرفت و منجر به تکامل ابزار جنگی شد.

در زمان‌های خیلی دور پیروزی با زور و جنگاوری و شوالیه‌گری اعمال می‌شد، اما با تکامل سلاح‌ها و اختراع وسایل جنگی جدید، فرصتی ایجاد شد تا دولت و حکومت‌ها از فاصله‌های دور نیز به مواضع دشمن حمله کنند و کم‌کم نظام اخلاقی سربازان جنگ نیز تغییر کند. اوج این تکامل، اختراع و تولید سلاح هسته‌ای است.

قدرت تخریبی بسیار بالا و تأثیرات جانبی این سلاح که گاهی تا سالیان طولانی پابرجاست، حقوق‌دانان، اندیشمندان و دولت‌ها را وادار کرد تا جهت ممنوعیت استفاده و از بین رفتن این سلاح تلاش کنند. از طرف دیگر، اصل و اساس سیستم دفاعی قدرت‌های هسته‌ای به خصوص در جنگ سرد را تئوری بازدارندگی هسته‌ای تشکیل می‌داد و دولت‌های بسیاری که سلاح هسته‌ای نداشتند نیز در حمایت دو جبهه‌ی سیاسی هسته‌ای قرار داشتند.

از این رو در طول 50 سالی که از زمان استفاده از سلاح هسته‌ای سپری می‌شود، حقوق بین‌الملل با دو دیدگاه و گرایش روبه‌رو بوده است. از یک طرف دولت‌های دارای سلاح هسته‌ای تلاش می‌کردند تا با توسل جستن به بعضی از اصول حقوق بین‌الملل و همین طور ادعای وجود خلأ حقوقی، استفاده از این سلاح را مشروعیت بخشیده و توجیه کنند و از طرف دیگر بعضی از دولت‌ها، می‌کوشیدند تا با بهره‌مندی از قوانین بین‌الملل، استفاده از آن را مغایر این حقوق جلوه دهند.

پایان جنگ سرد و نابودی بلوک شرق، شرایطی را به وجود آورد تا دولت‌های موافق با ممنوعیت سلاح هسته‌ای، این موضوع را به سازمان ملل متحد برده و تقاضای نظریه حقوقی برای این مسئله را بکنند و به این شکل، این امکان ایجاد شد تا در یک نهاد بین‌المللی، مسئله‌ی سلاح هسته‌ای از زاویه حقوقی مورد بررسی قرار بگیرد.

بسیاری از دولت‌ها برای دفاع از نظریه و عقیده‌ی خود در دیوان جمع شدند و در نهایت دیوان بین‌المللی دادگستری در 8 ژوئیه سال 1996 نظریه مشورتی خود را صادر کرد.

بخش اول این کتاب به بررسی ساخت سلاح هسته‌ای، انواع آن و آثار مخربش می‌پردازد و از مسیر تکاملی این سلاح سخن می‌گوید و تلاش‌هایی که برای ممنوعیت استفاده از آن انجام شده را مطرح می‌کند و در بخش دوم مسئله سلاح هسته‌ای در ایران و تحولات روز بررسی می‌شود.

کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به محققان، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم سیاسی و حقوق بین‌الملل پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب سلاح هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین الملل می‌خوانیم:

در روز 6 اوت 1945، یک فروند هواپیمای بی – 29 امریکا که در سی هزار پایی (نه هزار متری) از سطح زمین پرواز می‌کرد، اولین بمب اتمی را بر روی هیروشیما پرتاب کرد. سه روز بعد، یک فروند دیگر از همین نوع هواپیما، با پرواز در همین ارتفاع، دومین بمب را بر روی ناگازاکی پرتاب نمود.

بمب پرتاب شده بر فراز هیروشیما، در ارتفاع 1800 متری از سطح زمین منفجر شد. این بمب که قدرتی برابر با بیست هزار تن تی. ان. تی. داشت، بر فراز مرکز هیروشیما که اکثر ساختمان‌های آن چوبی بود، منفجر شد. در اثر این انفجار، تا شعاع سه هزار متری تمام ساختمان‌های مسکونی، تجاری، صنعتی و نظامی نابود شد و تا شعاع پنج هزار متری که برابر با کل وسعت شهر در آن زمان بود، 60 هزار ساختمان از مجموع 90 هزار ساختمان، با خاک یکسان گردید. آمار تلفات بنابر منابع غیر رسمی، شصت و سه هزار تا دویست و چهل هزار نفر کشته می‌باشد، ولی بنابر آمار دولت ژاپن، تعداد کشته‌شدگان در هیروشیما تقریباً صد و چهل هزار نفر و در ناگازاکی هفتاد و چهار هزار نفر می‌باشد. در آن هنگام، هیروشیما سیصد و پنجاه هزار نفر و ناگازاکی دویست و چهل هزار نفر جمعیت داشت. علت کمتر بودن تعداد کشته‌شدگان در ناگازاکی این است که بمب نه در مرکز، بلکه در حومه شهر منفجر شد.

آنچه باعث تمایز هیروشیما و ناگازاکی از سایر شهر‌های بمباران شده در طول تاریخ مخاصمات مسلحانه می‌شود، تعداد کشته‌شدگان این دو شهر نیست، زیرا که در بمباران توکیو و سایر شهر‌های ژاپن و همچنین بمباران در زدن و نورمبرگ در آلمان و یا موشک باران کاونتری در بریتانیا در جریان جنگ دوم جهانی نیز تعداد بسیار زیادی از جمعیت غیر نظامی کشته شدند. علت تمایز، نحوه مرگ فجیع و صدمات و ضایعات بعدی آن می‌باشد. این صدمات و ضایعات را نه از روی آمار بلکه با مطالعه شرح واقعه از زبان بازماندگان این فاجعه می‌توان دریافت.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
بخش نخست: جامعه بین‌المللی و سلاح‌های هسته‌ای
فصل اول: انواع سلاح‌های هسته‌ای و اثرات آن
مبحث اول: ساختمان اتم و شکافت هسته آن
مبحث دوم: ساختمان سلاح‌های هسته‌ای و انواع آن
مبحث سوم: انواع سلاح‌های هسته‌ای
گفتار اول: شکافت هسته‌ای و اولین نسل از سلاح‌های هسته‌ای
گفتار دوم: جوش هسته‌ای و دومین نسل از سلاح‌های هسته‌ای
گفتار سوم: بمب نوترونی: سومین نسل سلاح‌های هسته‌ای
گفتار چهارم: نسل جدید سلاح‌های هسته‌ای و استراتژی امنیت ملی آمریکا
فصل دوم: اثرات سلاح‌های هسته‌ای
مبحث اول: هیروشیما و ناگازاکی و ویرانی دو شهر
مبحث دوم: آثار بمب هیدروژنی و وقوع جنگ جهانی سوم
مبحث سوم: پیامد‌های مخرب چرنوبیل
قرار گرفتن در معرض تشعشعات
آمار و ارقام مورد اختلاف
مبحث چهارم: سلاح‌های کشتار جمعی، انرژی اتمی و چالش‌های جهان امروز
شناسایی و کشف انرژی
آژانس بین‌المللی انرژی
انرژی هسته‌ای نیاز نسل‌های آینده
پزشکی هسته‌ای
سال 1384 پایان استهلاک 25 ساله
سلاح هسته‌ای اورانیوم غنی شده
یک معمای پرچالش
بهانه گرفته شد
مبحث پنجم: رژیم‌های کنترل تسلیحات کشتار جمعی و تکامل آن در نظام بین‌المللی
الف) حالت تبعیض‌آمیز
ب) سلب حق اصلاح
پ) راه‌حل میانه
ت) رویکرد منطقه‌ای در اصلاحیه‌ها
س) قراردادهای دوجانبه
ج) تکامل موضوعی قراردادهای خلع سلاح
چ) اجرای مقررات و تکامل رژیم‌های بین‌المللی سلاح‌های کشتار جمعی
1- انسجام سازمانی
2- نظرات کارشناسی
3- اجرا، نظارت و تایید
ح) تفسیر و تکامل رژیم‌های بین‌المللی سلاح‌های کشتار جمعی
1- شرط تفسیر
2- اعمال تحفظ نسبت به تفسیر
3- اجرای مقررات
4- ختم قراردادها
5- حل و فصل اختلافات
6- وجود مقررات چندگانه در خصوص موضوع واحد
خ) نقش عرف در تکامل رژیم‌های بین‌المللی سلاح‌های کشتار جمعی
1- حقوق قابل اجرا
2- ممنوعیت عرفی سلاح‌های کشتار جمعی
3- آثار آتی عرف
د) نتیجه‌گیری و ارزیابی
فصل سوم: اقدامات جامعه بین‌المللی در محدودیت و ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای
مبحث اول: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
مبحث دوم: معاهدات منعقده در زمینه سلاح‌های هسته‌ای
فصل چهارم: معاهدات دوجانبه دربارۀ کاهش و محدودیت سلاح‌های هسته‌ای
مبحث اول: سالت 1 (مذاکرات محدودیت تسلیحات استراتژیک)
مبحث دوم: سالت 2
مبحث سوم: معاهده امحای موشک‌های میان‌برد و برد کوتاه
مبحث چهارم: استارت 1 (مذاکرات کاهش تسلیحات استراتژیک)
مبحث پنجم: استارت 2
فصل پنجم: معاهدات چندجانبه در خصوص سلاح‌های هسته‌ای
مبحث اول: معاهدات مربوط به عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای
الف) معاهدات مربوط به منع آزمایشات هسته‌ای
ب) معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای
فصل ششم: مقوله‌ای دربارۀ سلاح هسته‌ای در کره‌شمالی و واکنش‌های دیپلماتیک
مبحث اول: لیبی
افشاگری‌های لیبی
مبحث دوم: نگرانی آمریکا و گزینه نظامی برای مقابله با برنامه اتمی کره‌شمالی
مقامات پیونگ یانگ هم ظاهراً به برنامه هسته‌ی مخفی خود اعتراف کرده‌اند
تسخیر امکانات و توانایی‌های کره‌شمالی برای انهدام تأسیسات اتمی آن
نتیجه
فصل هفتم: معاهدات مربوط به منع استقرار سلاح‌های هسته‌ای در مناطقی که تحت حاکمیت هیچ دولتی نیست
مبحث اول: معاهده قطب جنوب
مبحث دوم: معاهدات مربوط به فضای ماورای جو
مبحث سوم: معاهده ممنوعیت استقرار سلاح‌های هسته‌ای در بستر دریا، کف و زیر اقیانوس
مبحث چهارم: معاهدات مربوط به منع استقرار سلاح‌های هسته‌ای در سایر مناطق
فصل هشتم: سایر اقدامات جامعه بین‌المللی
مبحث اول: قطع‌نامه‌های مجمع عمومی و عرف بین‌المللی
مبحث دوم: درخواست نظر مشورتی توسط سازمان بهداشت جهانی از دیوان بین‌المللی دادگستری
مبحث سوم: درخواست نظر مشورتی توسط مجمع عمومی ملل متحد از دیوان بین‌المللی دادگستری
مبحث چهارم: تضمین‌های امنیتی قدرت‌های هسته‌ای از منظر حقوق بین‌الملل
بند اول: اعطای تضمین‌های منفی از طریق اعلامیه‌های یک جانبه
الف) تضمین‌های امنیتی مفنی در چارچوب معاهدۀ عدم گسترش
ب) تضمین منفی به وسیله ایجاد مناطق عاری از سلاح هسته‌ای
بند دوم: تضمین‌های امنیتی در فراسوی حقوق بین‌الملل قرارداد
1- تأثیر رأی مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری بر تضمین‌های امنیتی
2- پیشبرد نسبی تضمین‌های امنیتی در چارچوب کنفرانس خلع سلاح
بند سوم: ماهیت تضمین‌های امنیتی در نظم حقوق بین‌المللی
الف) بیانیه‌های تضمین امنیتی و تعهدسازی اقدامات یک‌جانبه
ب) ماهیت شبه معاهده‌ای بیانیه‌های تضمین امنیتی در پرتو تقابل اقدامات یک‌جانبه
1. التزام حقوقی به تضمین‌های امنیتی در پرتو حقوق قراردادی و عرفی
2. چالش‌های فراروی ماهیت حقوقی تضمین‌های امنیتی
نتیجه‌گیری
بخش دوم: ایران و چالش‌های هسته‌ای
فصل اول: رویکردهای سه‌گانه
الف) جستجوها برای دسترسی به سلاح اتمی
ب) تلاش برای دستیابی به تکنولوژی هسته‌ای
ج) پایان دادن به تمامی فعالیت‌ها
خط مشی‌های ممکن
چند پیشنهاد
مبحث اول: ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
مبحث دوم: پیشنهاد تازه ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
مخالف آپارتاید هسته‌ای هستیم
احتمال مذاکره بیشتر با اروپا
مروری بر تحولات پرونده هسته‌ای
تغییر مواضع فرانسه
لغو نشست اضطراری 6 سپتامبر
احتمال همه‌پرسی هسته‌ای برای منافع ملی
مذاکرات سازنده
مبحث سوم: امنیت جمهوری اسلامی ایران در برابر آزمایشات هسته‌ای هند و پاکستان
افزایش امنیت ملی ج. ا. ایران
معاهدات بین‌المللی ایران
جمهوری اسلامی ایران و تعهدات بین‌الملل
مبحث چهارم: تحلیلی در خصوص اسرائیل و دارا بودن سلاح اتمی و خطر بالقوه در خاورمیانه
فصل دوم : کاربرد سلاح هسته‌ای در شرایط حاد دفاع مشروع
مبحث اول: دفاع مشروع و اصل ضرورت و تناسب
مبحث دوم: انرژی هسته‌ای و جایگاه آن در ایران
فهرست منابع
الف) کتاب‌ها
ب) آرای دیوان بین‌الملل دادگستری
پ) مقالات
ت) قطع‌نامه‌های مجمع عمومی و شورای امنیت
ج) ‌مواضع دولت‌ها
س) روزنامه‌ها و نشریات فارسی