معرفی و دانلود کتاب درباره عکاسی: جستاری فلسفی

معرفی کتاب درباره عکاسی: جستاری فلسفی

عکاسی حقیقتاً به چه معناست؟ آیا شایسته است که آن را هنر نام نهیم یا باید آن را نوعی فن به‌ حساب آوریم؟ آیا بازنمایی واقعیت به‌خودی‌خود دارای ارزش است؟ دیرمود کاستلو در کتاب درباره عکاسی -که یک جستار فلسفی در باب عکاسی است- به این سؤالات پاسخ می‌گوید. گفتنی است این اثر ذیل مجموعه کتاب‌های «کانون» به رشته‌ی تحریر درآمده است.

درباره‌ی کتاب درباره عکاسی

احتمال می‌دهیم کتابی که در دست دارید، با نام درباره عکاسی (On Photography: A Philosophical Inquiry)، نوشته‌ی دیرمود کاستلو (Diarmuid Costello) شما را به یاد کتابی به همین نام اثر سوزان سانتاگ (Susan Sontag)، ‌نویسنده، فعال سیاسی و حقوق بشری، نظریه‌پرداز و فیلم‌سازی آمریکایی انداخته باشد. کتابی که شامل ملاحظات گسترده‌ی فرهنگی، جامعه‌شناختی، و روان‌شناختی درباره‌ی ماهیت عکاسی است. تا پیش از منتشر شدن کتابِ درباره‌ی عکاسی سوزان سانتاگ، همه‌ی آنچه ذیل نظریه‌های عکاسی طبقه‌بندی می‌شد، مقدمه‌هایی بر نظریه‌های مفصل‌تر فیلم بود. در مقابل، امروزه و پس از انتشار کتاب سانتاگ، فلسفه‌ی عکاسی رشته‌ی مستقلی در حوزه‌ی زیبایی‌شناسی به شمار می‌رود و متون بنیادی و مباحث مخصوص به خودش را شامل می‌شود. کتاب حاضر شرحی مفصل بر تغییرات و تحولات فلسفه‌ی عکاسی و مباحث مربوط به آن از زمان سوزان سانتاگ بدین‌سو است.

توجه دیرمود کاستلو، نویسنده‌ی کتاب، بر نقد فرهنگی معطوف نبوده، بلکه او عکاسی را با نگاهی فلسفی می‌کاود؛ اگرچه، بر خلاف سنت رایج فلسفی، تاریخ یا کاربردهای هنری رسانه‌ی عکاسی را نیز مدنظر دارد. کتاب درباره عکاسی سه بخش اصلی دارد: «شهودهای بنیادگذار و نظریه‌ی عامیانه»،‌ «شکاکیت زیباشناختی و منتقدان آن» و ‌«شفافیت و منتقدان آن». دیرمود کاستلو تلاش می‌کند تا در فصل نخست به این سؤال پاسخ دهد: «فیلسوفان چه برداشتی از ماهیت عکاسی داشته‌اند؟». او در این بخش از کتاب به عصر ابداع عکاسی در دهه‌ی 1830 باز می‌گردد و ریشه‌های تاریخی و مفهومی نگرش «سنت‌گرایی» را می‌کاود (این اصطلاح ابداع نویسنده و معادل عبارتِ Orthodox Theory در زبان انگلیسی است.)

در بخش نامبرده پیش‌گامان عکاسی معرفی و نظریات هرکدام شرح داده می‌شوند. نویسنده در ادامه، با گذار از مباحث عصر ویکتوریایی درباره‌ی شأن هنری عکاسی، خصوصاً جدال بین پیکتوریالیست‌ها و مدافعان چاپ مستقیم در انتهای قرن نوزدهم، به انواع مدرنیسم قرن بیستم و نقد فرهنگی پس از جنگ می‌رسد که پس‌زمینه‌ی تاریخی ظهور سنت‌گرایی هستند. گفتنی‌ است در این بخش به جنبش‌ها، سبک‌ها یا آثار به‌خصوص پرداخته نمی‌شود. در مقابل، بر برداشت‌های متفاوت از عکاسی موردتوجه قرار می‌گیرند. هدف دیرمود کاستلو در کتاب درباره‌ی عکاسی این بوده که نشان دهد ریشه‌های سنت‌گرایی تا چه اندازه عمیق‌اند و عقاید هم‌سو با آن نه‌فقط «نظریه‌ی عامیانه» (حکمت روزمره)، بلکه نقد و نظریه و فلسفه‌ی عکاسی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده‌اند.

نویسنده بخش «شهود های بنیادگذار و نظریه ‌ی عامیانه» را با این توضیحات آغاز می‌کند که جنبش‌های تاریخی را نمی‌توان با کمک مفاهیمِ به‌اصطلاح شکل‌گرفته در خلأ فهمید. بلکه تحلیل باید بر دیدگاه‌هایی مرتبط با روند تکامل عکاسی مبتنی باشد؛ دیدگاه‌هایی که به نحوی از انحا باید گرایش‌ها و کردارهای فعلی را بازتاب دهند. بنابراین، شایسته است که نخست ایده‌ها و مفاهیم رایج را از منظر تاریخی بررسی کنیم. باید اشاره کرد اصول و ایده‌های سهیم در پیدایش پدیده‌ای تاریخی با خاتمه‌ی دوره‌ی زایش آن پدیده از میان نمی‌روند. برعکس، گویی مقدر است که آن پدیده، طی فرایند رشد و گسترش خود، با همه‌ی پیامدهای آن اصول و ایده‌ها عجین باشد.

بخش‌های دوم و سوم کتاب درباره عکاسی درباره‌ی تحقق فلسفی چنین اندیشه‌هایی در آثار راجر اسکروتن و کندال والتون و پاسخ دیگران به دیدگاه‌های آن دو است. نویسنده سنت‌گرایی شکاکانه و غیرشکاکانه را از یکدیگر جدا می‌کند و به شما نشان می‌دهد که شکاکانه بودن یا نبودن هرکدام از این نظریه‌ها برای هنر عکاسی چه پیامدی خواهد داشت. به عبارت شفاف‌تر، در بخش «شکاکیت زیباشناختی و منتقدان آن»، دعوی‌های رویکرد سنتی با تمرکز بر آرای راجر اسکروتن و کندال والتون -دو فیلسوفی که مباحثات جریان اصلی فلسفه‌ی عکاسی را با نوشته‌های خود آغاز کردند- به سنجش گذاشته می‌شوند و در بخش «شفافیت و منتقدان آن»، در باب نظریه‌ای موسوم به نظریه‌ی نوین (اصطلاح ابداعی نویسنده) سخن می‌گوید و به ما نشان می‌دهد که این نظریه، ضمن تصدیق قابلیت‌های هنری عکاسی، چگونه می‌تواند مزیت معرفتی عکاسی را، که از دید بسیاری شاخصه‌ی عکاسی است، تبیین کند.

کتاب درباره‌ی عکاسی را دیرمود کاستلو در سال 2017 منتشر کرده است. این اثر در ایران توسط محمدرضا ابوالقاسمی به زبان فارسی ترجمه شده و نشر گیلگمش آن را به دست دوستداران هنر عکاسی رسانده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی کانون

مجموعه‌ کتاب‌های کانون که به همت نشر گیلگمش به انتشار می‌رسند، موضوعاتی در باب نظریه‌ی هنر، فلسفه‌ی هنر و رشته‌های گوناگون هنری را در بر می‌گیرند. ذیل این مجموعه کتاب‌های متعددی منتشر شده که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم. همه‌ی عناوینی که نام می‌بریم، در وب‌سایت و اپلیکیشن کتابراه به انتشار رسیده‌اند.

از عناوین این مجموعه‌اند:

• «درآمدی بر مطالعات سینمایی» نوشته‌ی اد سیکوف و ترجمه‌ی بشیر سیاح
• پرتره‌ها و اشخاص: یک تحقیق فلسفی از سینتیا فریلند با ترجمه‌ی حسین عظیمی
• «تاثیر تکنولوژی بر بیان سینمایی: درس‌گفتارهای دانشگاه کلمبیا» به قلم پل شریدر و ترجمه‌ی علی عامری مهابادی
• نظریه‌های هنر (سه‌جلدی) نوشته‌ی موشه باراش و برگردان محمدرضا ابوالقاسمی
• و ...

نکوداشت‌های کتاب درباره عکاسی

• کتاب درباره عکاسی کاوشی پرجنب‌وجوش و بسیار مفید درباره‌ی برخی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مسائل نظری است که درباره‌ی عکاسی وجود دارد. (کندال والتون، دانشگاه میشیگان، ایالات متحده آمریکا)
• دیرمود کاستلو در خط مقدم گروه فیلسوفانی ایستاده که بحث درباره‌ی ارزش زیبایی‌شناختی عکاسی را از مرز‌های سنتی آن فراتر می‌برند... این کتاب ارزش زیادی دارد. (موری اسمیت، دانشگاه کنت، انگلستان)
• این کتاب روشنگر و جذاب، منبع ارزشمندی برای همه‌ی کسانی است که به عکاسی علاقه‌مند هستند. (چه به عنوان نظریه‌پرداز، چه طرفدار، کاربر یا متخصص) (کاترین آبل، دانشگاه منچستر، انگلستان)
• یک مقدمه‌ی انتقادی عالی برای بحث‌های اساسی در مطالعات فلسفی عکاسی از آغاز تا به امروز. من کتاب درباره عکاسی را به شدت توصیه می‌کنم. (Paloma Atencia-Linares, Universidad Nacional Autónoma de México)
• هیچ چیز ساده‌تر از گرفتن یک عکس نیست، پس چه می‌شود که ما عکاسی را به عنوان هنر می‌شناسیم؟ برای دهه‌های متمادی، فیلسوفان و نظریه‌پردازان با این سؤال دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. دیرمود کاستلو به شکل دقیقی آرمان‌های عکاسی معاصر را بررسی می‌کند و مفروضات موجود را به چالش می‌کشد. (دومینیک مک آیور لوپس، دانشگاه بریتیش کلمبیا، کانادا)

کتاب درباره عکاسی برای چه عکاسی مناسب است؟

کتاب درباره عکاسی می‌تواند برای دو گروه از مخاطبان مفید واقع شود؛ نخست دوستداران هنر عکاسی و دوم علاقه‌مندان به فلسفه‌ی هنر.

در بخشی از کتاب درباره عکاسی: جستاری فلسفی می‌خوانیم

براساس نظریه‌ی نوین، ما عکس‌ها را براساس رویدادهای عکاسانه از یکدیگر فرق می‌نهیم. مثلاً اگر بخواهید بدانید چه تعداد عکس (و نه چه تعداد از مصادیق عکس‌ها) در فلان نمایشگاه است، باید تعداد رویدادهای عکاسانه‌ای را مشخص کنید که چاپ‌ها یا سایر ادوات نمایشی عکس آن‌ها را نشان می‌دهند. چه‌بسا ظاهر عکس‌ها گمراه‌کننده باشد و نتوان به جواب مشخصی رسید، اما احتمالاً خطا می‌کنیم یا اطلاعات کافی نداریم، وگرنه یافتن پاسخ ناممکن نیست. اما اگر تصویرِ مدنظر محصول بیش از یک رویداد عکاسانه باشد چه؟ این حالت فقط شامل چاپ‌های ترکیبی یا مونتاژهای دیجیتالی نمی‌شود. اغلب عکس‌های آنالوگ دست‌کم محصول دوتا از این رویدادهاست: رویدادی که در دوربین رخ داده و رویدادی که در تاریک‌خانه اتفاق افتاده. فتوگرام‌ها نیز می‌توانند محصول مجموعه‌ای از رویدادهای متوالی عکاسانه در تاریک‌خانه باشند، و تصاویری که تکنولوژی‌های عکاسانه و غیرعکاسانه را با یکدیگر ترکیب می‌کنند، در مراحل مختلف خلق‌شان، غالباً متضمن بیش از یک رویدادند. بسته به این‌که براساس کدام‌یک از این رویدادها عکسی را متفرد می‌کنیم، می‌توان برداشت متفاوتی از عکس مذکور داشت.

اهمیت این مسائل در چیست؟ شش ‌هزاروششصد حلقه فیلم را در نظر بگیرید که گری وینوگراند به دنبال مرگ نابهنگامش بر اثر سرطان در 1984 از خود به‌جا گذاشت، که سرجمع چیزی حدود دویست‌وپنجاه‌هزار فریم می‌شود. این‌ها چهارهزاروصد حلقه فیلم ظاهرشده را شامل می‌شود که وینوگراند هنوز از آن‌ها نمونه‌چاپ نگرفته بود، و دوهزاروپانصد حلقه فیلم ظاهرنشده که حتی خود او نیز محتوای آن‌ها را به چشم ندید. جان سارکوفسکی، مدیر بخش عکاسی موزه‌ی هنرهای مدرن نیویورک و حامی بانفوذ وینوگراند، بر ظهور، طبقه‌بندی، و چاپ نمونه‌ها نظارت داشت، اما در نهایت همه‌ی آن‌ها را شاهدی بر تنزل رقت‌بار کیفیت کار وینوگراند در اواخر عمر دانست و ردشان کرد. صرفاً تعداد بسیار اندکی از آن‌ها در نمایشگاه پس از مرگ وینوگراند در 1988 که به سعی سارکوفسکی ترتیب یافته بود به نمایش درآمد.

فهرست مطالب کتاب

فهرست تصاویر
سپاس گزاری
درآمد: درباره‌ ی عکاسی، دیروز و امروز
ارزش‌های عکاسی: معرفتی یا زیباشناختی؟
فلسفه‌ی قدیم و جدید عکاسی
1. شهود های بنیادگذار و نظریه ‌ی عامیانه
ریشه‌های قرن‌نوزدهمی
عکاسی پیکتوریالیستی و عکاسی ناب
مدرنیسم و محدودیت‌های عکاسی
ظهور استقلال از ذهن
2. شکاکیت زیباشناختی و منتقدان آن
شکاکیت زیباشناختی و محدودیت‌های آن
عکاسی و قابلیت خیال‌پردازی
ریشه‌های نظریه‌ی نوین
نظریه‌ی نوین، محدودنگر و موسّع‌نگر
3. شفافیت و منتقدان آن
دیدن بی‌واسطه و باواسطه
تحلیل مفهومی و ساختار نظری
شفافیت و استقلال از ذهن
عکاسی و ارزش معرفتی
نتیجه‌ گیری: وحدت عکاسی
خودنگار و دگرنگار
عکاسی هنری، عاملیت، و نمونه‌وارگی
یادداشت ‌ها
کتاب‌ شناسی
نمایه