معرفی و دانلود کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر: مطالعاتی درباره‌ی پوزیتیویسم منطقی و اگزیستانسیالیسم

معرفی کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر: مطالعاتی درباره‌ی پوزیتیویسم منطقی و اگزیستانسیالیسم

فردریک کاپلستون، فیلسوف و کشیش نامدار بریتانیایی، در یازدهمین جلد از مجموعه‌ی تاریخ فلسفه‌ی خود، کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر، شاخص‌ترین اندیشه‌های فلسفه‌ی مدرن را مورد مطالعه قرار می‌دهد، خواننده را با سیر تحولات پوزیتیویسم منطقی و اگزیستانسیالیسم آشنا می‌کند و از اندیشه‌های متفکرین شاخص این جریانات فلسفی می‌گوید.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر

اثری که پیش رو دارید، کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر (Contemporary philosophy: Studies of logical positivism and existentialism) یازدهمین جلد از مجموعه‌ی پرآوازه‌ی تاریخ فلسفه به قلم فردریک کاپلستون (Frederick Charles Copleston) است. کاپلستون در این مجلد به مطالعه‌ی انواع جریان‌های شاخص اندیشه‌های فلسفی مدرن می‌پردازد و بر پوزیتیویسم منطقی، متافیزیک و اگزیستانسیالیسم تمرکز می‌کند. آراء و نظریه‌های لودویگ ویتگنشتاین، مارتین هایدگر، سورن کی یر کگار، ژان پل سارتر و تنی چند از فیلسوف‌های معاصر دیگر در این مجلد شرح داده می‌شود.

فلسفه‌ی معاصر جریان‌ها‌ی متعددی را از سر گذرانده است که اکثرشان با تاثیر از علوم مختلف و شرایط تاریخی منحصر به فرد عصر حاضر پدیدار شده‌اند. البته در ابتدای تاریخ فلسفه، تمایز مشخصی میان فلسفه و علم وجود نداشت و نمی‌توان با اطمینان گفت که نظریات فیلسوفان ابتدایی فرضیاتی علمی است یا نظریه‌های متافیزیکی، اما کاپلستون معتقد است که علم تجربی به تدریج به ساحت‌های دیگر تسری پیدا کرده و حوزه‌ی فلسفه نیز محدودتر شده است. در دوران معاصر، فیلسوفان مدرن گاه در مرز میان این دو در حرکت بوده‌اند و گاه به یک کدام تمایل بیشتری داشته‌اند. کاپلستون با چنین رویکردی به بررسی فلسفه‌ی قاره‌ای و فلسفه‌ی تحلیلی می‌پردازد و برخی از وجوه آن‌ها را روشن می‌کند.

کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر در دوازده فصل نوشته شده است. این کتاب از فلسفه‌ی معاصر بریتانیایی آغاز می‌کند و از آن جا گریزی به پوزیتیویسم می‌زند. سپس در پوزیتیویسم منطقی عمیق می‌شود، آن را به صورت مفصل تشریح می‌کند و نشان می‌دهد که ذهنیت پوزیتیویسم منطقی چگونه پدید آمده است و چه ارتباطی با انقلاب صنعتی دارد. به همین واسطه به سراغ آراء لودویگ ویتگنشتاین می‌رود و ارتباط میان او و پوزیتیویسم منطقی را شرح می‌دهد.

فصل‌های سوم و چهارم به امر تحقیق می‌پردازد و فیلسوف پوزیتیویست منطقی را در برابر متافیزیک‌پرداز قرار می‌دهد و از این طریق در مفهوم پوزیتیویسم منطقی عمیق‌تر می‌شود. پس از آن در فصل پنجم به مبحث متافیزیک ورود می‌کند و در فصل ششم با دقت بیشتری آن را به بررسی می‌گذارد. فصل هفتم به مسئله‌ی خدا در فلسفه‌ی مدرن می‌پردازد و فصل هشتم بر انسان در این فلسفه تمرکز می‌کند. فصل نهم اگزیستانسیالیسم را معرفی می‌کند و مقدمه‌ای از آن ارائه می‌دهد. در فصل دهم از اگزیستانسیالیسم خداباور کی یر کگار آغاز می‌کند و در فصل یازدهم به اگزیستانسیالیسمِ خداناباور سارتر می‌رسد. او در این فصل نتایجی که سارتر از خداناباوری می‌گیرد را بر می‌شمارد که یکی از آن‌ها مسئله‌ی آزادی انسان است. کاپلستون می‌گوید سارتر از خداناباوری به اومانیسم می‌رسد و آزادی نامحدودی را برای انسان قائل است. اگر این فصل را مطالعه کنید، درمی‌یابید که کاپلستون به وضوح با آراء سارتر موافقت ندارد و در نهایت نیز انتقادش به آراء او و به طور کلی فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم را در فصل دوازدهم تالیف می‌کند.

در اینجا بد نیست اشاره کنیم که فردریک کاپلستون فیلسوف و کشیش یسوعی بریتانیایی بود و اندیشه‌های فلسفی او تحت تاثیر آموزه‌های مذهبی قرار داشت. از مشهورترین و مهم‌ترین آثار او مجموعه‌ی تاریخ فلسفه است و مناظره‌ی او با برتراند راسل در باب وجود خدا نیز آوازه‌ی او را دوچندان کرد.

کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر در واقع مجموعه مقالاتی است که در ابتدا در سال 1956 با عنوان فلسفه‌ی معاصر: مطالعاتی دربارۀ پوزیتیویسم منطقی و اگزیستانسیالیسم منتشر شده و بعدها به صورت کتاب حاضر به انتشار رسید. فصول مربوط به اگزیستانسیالیسم درسگفتارهای کاپلستون هستند که در سال 1955 در انجمن سلطنتی فلسفه ارائه کرده است. این کتاب را علی معظمی به فارسی برگردانده و به همت انتشارات علمی و فرهنگی ذیل مجموعه تاریخ فلسفه در دسترس علاقه‌مندان فلسفه قرار گرفته است.

درباره‌ی مجموعه تاریخ فلسفه

مجموعه تاریخ فلسفه (History of Philosophy) مجموعه‌ای یازده جلدی از کتاب‌های فردریک کاپلستون است که به صورت خلاصه و جامع به مطالعه‌ی نظام‌مند کلیت نظام فکری فیلسوفان می‌پردازد. این مجموعه درک مقدماتی مناسبی از نظریات و سیر تکاملشان در طول تاریخ به دست می‌دهد و دیدگاهی کلی برای خواننده ترسیم می‌کند. در کنار نظریات، زندگی فیلسوفان هم مد نظر قرار می‌گیرد و به نوعی انسان‌شناسی فلسفی می‌رسد. مجموعه تاریخ فلسفه همچون دایره‌المعارفی مفصل تلاش دارد سیر تحولات تمامی نظریات تاریخ فلسفه را از بدو پیدایش آن در یونان باستان تا دوران معاصر تحت پوشش قرار بدهد و آرا و نظریات فیلسوفان مختلف جهان را گردآوری کند. مجموعه‌ی حاضر از منابع ارزشمند و معتبر دانشگاهی برای دانشجویان فلسفه محسوب می‌شود و ساختار و نثر آن به گونه‌ای نوشته شده است که برای آشنایی با فلسفه و ورود به دنیای وسیع فلاسفه نیز مناسب است. بد نیست اشاره کنیم که کاپلستون فقط بر فلسفه‌ی غرب تمرکز نمی‌کند و سنت‌های فلسفی دیگر نقاط جهان، از جمله فلسفه‌ی اسلامی را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد.

این مجموعه در طول سی سال طی سال‌های 1944 تا 1974 به انتشار رسید. اولین مجلد آن در سال 1362 در ایران چاپ شد. کتاب‌های آن به همت مترجمان صاحب نامی همچون داریوش آشوری، بهاءالدین خرمشاهی و امیرجلال‌الدین اعلم به فارسی ترجمه شده، با کوشش انتشارات علمی و فرهنگی به انتشار رسیده و در اختیار علاقه‌مندان فلسفه قرار گرفته است.

کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به علاقه‌مندان فلسفه، به ویژه کسانی که در رابطه با فلسفه‌ی معاصر و اندیشه‌های فلیسوفان مدرن کنجکاو هستند، پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب تاریخ فلسفه - جلد یازدهم: فلسفه‌ی معاصر: مطالعاتی درباره‌ی پوزیتیویسم منطقی و اگزیستانسیالیسم می‌خوانیم

فکر می‌کنم می‌توانیم، هم در خصوص کی‌یرکگار و هم در خصوص مارسل، بگوییم که اندیشمندانی شخصی‌اندیش هستند؛ به این معنی که تأملاتشان از تجربیات شخصی‌ای سرچشمه می‌گیرد که برایشان اهمیت و معنای بسیاری دارد و اینکه هر دو در وهلۀ نخست دغدغۀ مسائلی را دارند که فکر می‌کنند شخصاً هم با آن‌ها درگیر هستند. کمی قبل‌تر در خصوص کی‌یرکگار دربارۀ پیوند میان زندگی‌نامۀ او و فلسفه حرف زدم. فکر می‌کنم درست باشد که دربارۀ مارسل هم بگوییم فلسفه‌اش بیان یا بگوییم توشۀ راه سلوک معنوی اوست. همان ‌طور که بعداً خواهیم دید مارسل تمایز قاطعی می‌گذارد میان «مسئله»‌ای که وجود پرسنده در آن درگیر نیست از یک سو و «راز» از سوی دیگر که پرداختن به آن با کاربرد روش‌های فنی فراگیر در حالت کاملاً بی‌طرفانه راست نمی‌آید، بلکه در عوض مستلزم غور اندیش‌ورزانه در داده‌هایی است که با وجود خود پرسنده درگیر هستند. برای مثال، مارسل می‌کوشد در اهمیت متافیزیکی عشق یا امید در خلال تجربۀ خود این مفاهیم غور کند نه اینکه آن‌ها را در حالتی «عینی» و جدا از خود ببیند، چنان‌که ممکن است روانکاوی چنین کند. به‌ عبارت دیگر، مارسل می‌کوشد بلاواسطه بودن تجربه را با تأمل فلسفی ترکیب کند و مضامینی را هم که برای تأمل انتخاب می‌کند آشکارا همان مضامینی هستند که برای او اهمیت و معنایشان را از زندگی معنوی‌اش یافته‌اند. البته مارسل فیلسوف است و در مقام یک فیلسوف به تراز تأمل و کلیت صعود می‌کند. هم‌زمان مارسل اندیشمندی شخص‌محور است و فکر می‌کنم می‌توان گفت که می‌کوشد از موضع کنشگر فلسفه بورزد، با در نظر گرفتن این واقعیت که رویکرد نظری و تأملی متافیزیک‌پردازان در کار او بسیار بیش از کی‌یرکگار مشهود است.

با این حال، وقتی به یاسپرس و سارتر می‌رسیم پیوند میان انسان و فلسفه اصلاً به این اندازه واضح نیست. اصلاً نمی‌خواهم بگویم که چنین پیوندی غایب است، اما به نظر من در خصوص این دو تن اصلاً به وضوحِ مورد کی‌یرکگار و مارسل، خصوصاً اولی نیست. برای مثال عنصر نظام‌پردازی اهمیتی در کار این دو می‌یابد که برای کی‌یرکگار ندارد. کی‌یرکگار اندیشمندی شخصی‌محور و شورمند بود و دشوار است که بتوان او را بر کرسی تدریس فلسفه در دانشگاهی تصور کرد. در مقابل یاسپرس دقیقاً استاد دانشگاه است. با وجود این، می‌بینیم که هم یاسپرس و هم سارتر، به‌ رغم تفاوت‌های بارز میان فلسفه‌هایشان، در دغدغه‌شان برای اینکه چیستی انسان را به خودش نشان دهند و در نشان دادن اینکه انتخاب‌های انضمامی ممکن آدمی چیستند، وحدت نظر دارند و هر دو نگاهی هم به ایضاح و ترویج انتخاب اصیل دارند؛ بنابراین حتی اگر از موضع کنشگر فلسفه‌ورزی نکنند، چنان‌که کی‌یرکگار می‌کرد، دغدغه‌شان برای ایضاح و ترویج انتخاب اصیل نشان می‌دهد که دغدغۀ کنشگر را دارند و نه اینکه صرفاً بخواهند کنجکاوی فکری تماشاگر را ارضا کنند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: فلسفۀ معاصر بریتانیایی
فصل دوم: تأملاتی در پوزیتیویسم منطقی
فصل سوم: ملاحظه‌ای دربارۀ تحقیق‌
فصل چهارم: ملاحظه‌ای دیگر دربارۀ تحقیق‌
فصل پنجم: کارکرد متافیزیک
فصل ششم: دربارۀ دیدن و توجه کردن
فصل هفتم: معنای واژگانی که بر خدا حمل می‌شوند
فصل هشتم: شخص انسان در فلسفۀ معاصر
فصل نهم: اگزیستانسیالیسم: معرفی
فصل دهم: اگزیستانسیالیسمِ خداباور
فصل یازدهم: اگزیستانسیالیسمِ خداناباور
فصل دوازدهم: بحثی انتقادی دربارۀ اگزیستانسیالیسم
نمایه