معرفی و دانلود کتاب گزیده طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم

معرفی کتاب گزیده طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم

آنچه به کوشش نسیم عرب امیری و ابوالفضل زرویی نصرآباد در کتاب گزیده طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم گرد آمده، گنجینه‌ای‌ست ارزشمند از ابیات طنزآمیز عبدالرحمن جامی که مفاهیمی آموزشی، اخلاقی و... را شامل می‌شود. ابیات این اثر سترگ عموماً از دل کتاب‌هایی چون سلسلة‌الذهب، خردنامه‌ی اسکندری، سبحة‌الأبرار و... استخراج شده‌اند که مطالعه‌ی آن‌ها برای محققان سودمند و برای مخاطبان عام سرگرم‌کننده و فرح‌بخش خواهد بود.

درباره‌ی کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم

کاربرد زبان و بیان طنزآلود در ادب کهن فارسی پیشینه‌ی دور و درازی دارد. طنز گاه ابزار انتقاد بوده و در مبارزه با مفاسد اخلاقی، سیاسی و اجتماعی دوران استفاده می‌شده و گاه نیز برای آموزش بهتر پندها و اندرزهای اخلاقی به کمک نویسنده یا سراینده می‌آمده است. طنز با آشنایی‌زدایی‌های خاص خود، موجب می‌شده آموزه‌ها بهتر در ذهن مخاطب ثبت شوند و در مواقع لزوم نیز سریع‌تر به یاد فرد بیایند. از این جهت است که در برخی از آثار فاخر ادبی که جنبه‌ی تعلیمی دارند، مانند بوستان و گلستان سعدی، حضور پررنگ طنز را نیز می‌بینیم. عبدالرحمان جامی نیز که به این نوع از کاربرد طنز واقف بوده، در جای‌جای آثار خود از آن بهره گرفته است. چنانچه قصد داشته باشید به‌صورت یک‌جا، به مجموعه‌ای از ابیات طنزآمیز این ادیب و حکیم قرن نُهم دسترسی داشته باشید، کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم بهترین گزینه خواهد بود؛ اثری که نسیم عرب امیری گردآوری آن را بر عهده داشته و با مقدمه و شرح مبسوط ابوالفضل زروی نصرآباد (Abolfazl Zarooee Nasrabad) همراه شده است.

جامی (Jami) از آن‌دست شاعرانی بوده که در زمان خود نیز مورد توجه خاص و عام قرار داشته. به‌طوری که می‌توانسته آزادانه شوخی‌های بی‌پروا و تندوتیزی نسبت به بزرگان درباری داشته باشد، بدون این‌که از عقوبت این کار واهمه‌ای به دل راه دهد. همین موضوع دو نتیجه‌ی مثبت را برای پژوهشگران و مخاطبان امروزی به دنبال داشته است؛ اول این‌که آثار جامی به سبب حرمتی که در دربار و جامعه داشته‌اند، با دقت بالا حفظ شده‌اند، از گزند حوادث مصون مانده‌اند و به دست ما رسیده‌اند. دوم این‌که آزادی بیان جامی در دوران خود، موجب شده تا او امکان طنزسرایی و طنزنویسی بیشتری داشته باشد و به پربار شدن این گونه‌ی ادبی کمک وافری بکند.

پیش از آغاز مطالعه‌ی کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم لازم است به نکته‌ی مهمی اشاره کنیم. صرف اشاره به طنز و شوخی ممکن است دو مفهوم «هزل» و «هجو» را برای مخاطبان تداعی کند. بااین‌حال، توجه داشته باشید هرگاه سخن از جامی و طنزپردازی‌هایش به میان می‌آید، منظور صرفاً هجونامه‌ها یا هزل‌سرایی‌های وی نیستند. عبدالرحمن جامی چندین هزار بیت طنزآمیز سروده که مضامین اخلاقی و پندآموز موضوعات محوری آن‌ها را تشکیل می‌دهند و نه رنگی از هجو دارند و نه از نوع هزل‌سرایی به شمار می‌آیند. خرد، تقوا، امانت‌داری، وفاداری و بسیاری از فضائل اخلاقی دیگر در این ابیات به چشم می‌خورند. این کتاب، هرچند به لحاظ زبانی و تاریخی تفاوت بسیاری با زبان و زمانه‌ی مخاطب امروزی دارد، اما مطالعه‌ی آن برای نسل جوان علاوه بر این‌که جنبه‌ی تربیتی بالایی خواهد داشت، بسیار سرگرم‌کننده خواهد بود. البته ناگفته نماند با شرح مبسوطی که ابوالفضل زرویی نصرآباد در ابتدای کتاب ارائه کرده، نکته‌های مفیدی در زمینه‌ی طنز و طنزپردازی در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.

نسیم عرب امیری با همراهی ابوالفضل زرویی نصرآباد در تلاش بوده‌اند تا در کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم چهره‌ی تازه‌ای از عبدالرحمن جامی را به مخاطبان بنمایانند، چهره‌ای که غالباً در کتاب‌ها و مطالعات تاریخ ادبیات مغفول مانده، اما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اثر حاضر که از سوی نشر کتاب نیستان، ذیل دو مجموعه‌ی «گزیده‌ی طنز» و «طنزآوران ایران، صفاریه تا قاجاریه» به چاپ رسیده، کتابی است مملو از اندرزهایی برای تذهیب نفس که به زیور وزن و قافیه آراسته شده‌اند و روح و جان مخاطبان امروزی را از معرفت و نشاط لبریز خواهند کرد.

درباره‌ی مجموعه کتاب‌های گزیده‌ی طنز

در سال 1395، انتشارات نیستان به همت و همراهی ابوالفضل زرویی نصرآباد و نسیم عرب امیری مجموعه‌ای از گلچین ادبیات طنز کلاسیک ایران را منتشر کرد. نگارش مقدمه‌ی کتاب‌های این مجموعه جزء آخرین آثار مکتوب زرویی در زمان حیاتش به شمار می‌رود. گردآورندگان مجموعه‌ی گزیده‌ی طنز به سراغ آثار ادیبان و طنزپردازانی از دوران صفاریه تا قاجاریه، همچون عبدالرحمن جامی، انوری ابیوردی، حکیم سوری، فوق‌الدین یزدی، ابواسحاق حلاج شیرازی و شهاب ترشیزی رفته‌اند و خلاصه‌ای از آثار گران‌سنگ ایشان را به مخاطبان امروزی عرضه کرده‌اند.

مطالعه‌ی کتاب‌های این مجموعه برای افرادی که به طنز و ادبیات کهن علاقه‌مند هستند اما فرصت چندانی برای خواندن کتاب‌های حجیم و قطور ندارند، کاربردی و مفید خواهد بود.

کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم برای چه کسانی مناسب است؟

از تمامی دانشجویان و اساتید گرایش‌های گوناگون رشته‌ی ادبیات، همچنین پژوهشگرانی که در حال مطالعه و تحقیق در زمینه‌ی ادبیات کهن فارسی، طنز و آثار ادبی کلاسیک ایران هستند، دعوت می‌کنیم سری به کتاب گزیده‌ی طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم بزنند. مخاطبان عام و علاقه‌مندان کتاب‌های ادبی نیز از مطالعه‌ی این اثر بهره‌ی فراوانی خواهند برد.

با عبدالرحمن جامی بیشتر آشنا شویم

عبدالرحمن جامی (793-871) ملقب به «خاتم‌الشعرا»، از درخشان‌ترین چهره‌های قرن نُهم ادبیات ایران برشمرده می‌شود. او که ابتدا پیشه‌‌‌ی قضاوت را برگزیده بود، بعدها راهی دنیای شعر و ادبیات شد، به تصوف روی آورد و به‌تدریج آثار ارزنده‌ای را به نظم و نثر تألیف کرد. عبدالرحمن جامی به رسم حکیمان معاصر خود، مطالعات گسترده‌ای در زمینه‌ی منطق، علم حدیث، علوم طبیعی، ریاضی، فقه، زبان عربی و... داشت و مدتی نیز به تحصیل در مدرسه‌ی نظامیه مشغول بود. جالب است بدانید جامی علاوه‌ بر شاعری و نویسندگی، در موسیقی نیز از سرآمدان روزگار خود محسوب می‌شد.

شناخته‌شده‌ترین اثر جامی میان اهل ادب و یا خوانندگان عام، کتاب «بهارستان» است که با ترکیبی از نظم و نثر (غالباً به نثر)، به شیوه‌ی گلستان سعدی نگاشته شده. از میان آثار دیگر وی می‌توان به کتاب‌های «نفحات‌الانس»، «شواهد النبوه» و «هفت اورنگ» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب گزیده طنز عبدالرحمن جامی: آثار منظوم می‌خوانیم

ساده‌ای ز آشوب گردش‌های دهر
کرد از صحرا و دشت آهنگ شهر
دید شهری پرفغان و پرخروش
آمده ز انبوهی مردم به جوش
بی‌قراران جهان در هر مقر
در تک‌و‌پو برخلاف یک‌دگر
آن یکی را از برون عزم درون
وان دگر را از درون میل برون
آن یکی را از یمین رو در شمال
وان دگر سوی یمین جنبش‌ سگال
ساده مسکین چو دید این کار و بار
از میانه کرد جا در یک کنار
گفت اگر جا در صف مردم کنم
جای آن دارد که خود را گم کنم
یک نشانه بهر خود ناکرده ساز
خویشتن را چون توانم یافت باز
اتفاقاً یک کدو بودش به دست
آن کدو بهر نشان بر پای بست

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار مجموعه
مقدمه
سلسله الذهب‌: دفتر اول
در مذمت شعرای روزگار
حکایت بر سبیل تمثیل
حکایت بر سبیل تمثیل
سلسله الذهب: دفتر دوم
سلسله الذهب: دفتر سوم
خردنامه اسکندری
سلامان و ابسال
سبحه‌الابرار
تحفه‌الاحرار
کلمه‌ها و ترکیب‌های تازه