معرفی و دانلود کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها: ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی

معرفی کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها: ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی

پتر کروپوتکین در کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، در باب تمرکززدایی از صنایع، امکانات کشاورزی و به‌کارگیری و استفاده از صنایع کوچک، به بحث و تحلیل می‌پردازد. نویسنده در این اثر تلاش می‌کند میان آنارشیسم و علم با نگاهی جامعه‌شناختی پیوند برقرار سازد و به تقویت مجدد دیدگاه اخلاقی در حوزه‌ی اقتصاد و عدالت اجتماعی کمک ‌کند.

درباره‌ی کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها

کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها (Fields, Factories, and Workshops) مجموعه‌ مقالاتی از پتر کروپوتکین (Peter Kropotkin) را در بردارد که در بین سال‌های 1888 تا 1890 در نشریه‌های مختلف به چاپ رسیده بودند. در سال 1899 دو انتشارات در بوستون و لندن این مقاله‌ها را در قالب کتاب منتشر کردند و خیلی زود در میان بریتانیایی‌ها با استقبال و نقدهایی رضایت‌بخش روبه‌رو شد.

پیش از انتشار این کتاب، پتر کروپوتکین با نوشته‌هایش درباره‌ی ژئوگرافی سیبری و فعالیت‌های مبارزاتی‌اش در مسیر تحقق آرمان‌های آنارشیسم بین‌المللی شناخته‌ می‌شد. او یکی از برجسته‌ترین اندیشمندان آنارشیست زمان خود بود که در نوشته‌هایش با مهارتی منحصربه‌فرد، شور انقلابی را با دقت فکری به هم می‌آمیخت. کروپوتکین نه به‌عنوان یک مبلغ صرف، بلکه با هدف برقراری پایگاهی علمی بر پایه‌ی پژوهش درباره‌ی تمایلات غالب در جامعه فعالیت داشت تا از این طریق به شناخت بهتر آنارشیسم کمک کند.

پتر کروپوتکین در کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها به تقابل با نظام سرمایه‌داری و اقتصاد سیاسی آن برمی‌خیزد و از یکپارچگی و خودکفایی دفاع می‌کند. او دو باور مهم سرمایه‌داری را که مبتنی بر رقابت مالتوسی و تقسیم کار است به نقد می‌کشد و اثبات می‌کند که تقسیم کار جهانی سبب شده کشورهای پیشرفته به تولیدات صنعتی بپردازند و مواد غذایی خود را از جوامع عقب‌مانده تهیه کنند. به این ترتیب زمین‌های زراعیِ کشورهایِ طالب پیشرفت صنعتی بایر می‌ماند و ظرفیت آن در تأمین غذایِ جمعیت بزرگ انسانی به هدر می‌رود.

نویسنده همچنین از استثمار کارگران می‌گوید و این موضوع را مطرح می‌کند که سرمایه‌داری با تقسیم کار، کارگر را به افزوده‌ی ماشین‌های صنعتی بدل کرده که بدون اطلاع از کلیت کار تا پایان عمر محکوم به انجام یک عمل واحد است. به این شکل از نظر جسمی و فکری می‌پژمرد و عزت نفس و توانمندی‌اش را در ابتکار عمل سیاسی و بروز خلاقیت از دست می‌دهد. او به مسئله‌ی تقسیم مصنوعی میان کار یدی و فکری نیز اشاره می‌کند و مدعی می‌شود بعد از قرون وسطی که دانشمندان از کار یدی فاصله گرفتند و تنها به فرمول و معادلات بسنده کردند اختراعات به مصنوعاتی بی‌روح بدل شده‌اند.

پتر کروپوتکین در کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، با تحلیل گرایش‌های اقتصادی نظام سرمایه‌داری، ‌از رشد باغبانی و کشاورزی خرد در کشورهای سوئیس، فرانسه و... و تمرکززدایی از تولیدات صنعتی در آلمان، ژاپن، آمریکا، چین و روسیه سخن به میان می‌آورد؛ روندی که در تضاد با نظام موجود در دوران او بود. از این نظر پروپتکین تنها متفکری محسوب می‌شود که در بحبوحه‌ی انقلاب سوسیالیست‌ها به ارتباط نزدیک سازماندهی صنعت و کشاورزی توجه کرد.

کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها طرح جامعی مبتنی بر پژوهش و استدلال است و تلاش دارد در دنیایی که منابع آن رو به کاهش است، مسیری رو به افزایش را در حوزه‌ی تولیدات کشاورزی و صنعتی شکل دهد. این کتاب بیش از آنکه ایدئال‌گرایانه باشد، جنبه‌ی پیش‌بینی دارد؛ به طوری که تحلیل‌های آن تا حد زیادی منطبق با شرایط اقتصادی پایان قرن بیستم است.

تجزیه‌وتحلیل این کتاب در زمینه‌ی روندهای کار در آمریکا، ژاپن و چین از قدرت پیش‌بینی شگفتی برخوردار است. پیش‌بینی دوراندیشانه‌ی پتر کروپوتکین درمورد برنامه‌ریزی صنعتی آینده، امروزه در مقیاس وسیعی در مناطق آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین محقق شده است و نمود انتقادهای او از تولیدات انبوه را می‌توانیم امروزه در تقاضا برای آموزش مشاغل چندوجهی و انعطاف‌پذیری بیشتر در محل کار ببینیم.

گفتنی‌ست که کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در کنار آثار دیگری تحت عناوین «تسخیر نان»، «یاری متقابل؛ عامل تکامل» و «آنارشیسم: فلسفه و آرمان» مجموعه‌ای چهارجلدی را تشکیل می‌دهند که در دسته‌ی ادبیات آنارشیسم کلاسیک قرار می‌گیرند. پتر کروپوتکین در این مجموعه سعی دارد برخلاف تصور عامه که آنارشیسم را جنبشی ویرانگر و فاقد آرمان می‌داند، با ارائه‌ی مبنایی علمی و فلسفی و مطالعه‌ی جامعه، در جهت دفاع از استراتژی‌های سیاسی و اجتماعی موردنظرش برآید.

این مجموعه‌ی تأمل‌برانگیز با تلاش هومن کاسبی به فارسی ترجمه شده و نشر افکار آن را در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها برای چه کسانی مناسب است؟

مورخان، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان و تمامی افرادی که به شناخت اندیشه‌های مکتب آنارشیسم و پژوهش در تاریخ اندیشه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی علاقه دارند، از مطالعه‌ی این کتاب بهره خواهند برد.

در بخشی از کتاب مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها: ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی می‌خوانیم

صنایع گوناگونی که هنوز در آلمان خصائل تجارت‌های خرد و خانگی را حفظ کرده‌اند، موضوع تحقیقات جامع و کامل بسیاری بوده‌اند، به‌ویژه توسط ای. ام. ‌تان و پروفسور اسایف، از طرف کمیسیون تجارت‌های خرد روسیه، امانوئل هانس ساکس، پل وویت و بسیاری دیگر. در حال حاضر این موضوع دارای ادبیات وسیعی است و چنان تصاویر تأثیرگذار و الهام‌بخشی از حیات مناطق و تجارت‌های مختلف ترسیم شده که وسوسه شدم این توصیفات راستین را خلاصه کنم. با این حال، از آن جا که در چنین خلاصه‌ای ناگزیر از تکرار بیشتر گفته‌ها در فصل پیشین هستم، احتمالاً برای خواننده‌ی عمومی بیشتر جالب خواهد بود تا نتایجی را بداند که از آثار محققان آلمانی و نیز از سه سرشماری صنایع در سال‌های 1882، 1895 و 1907 در آلمان می‌توان گرفت. اکنون قصد دارم همین کار را انجام دهم.

متأسفانه، بحث درباره‌ی این موضوع مهم در آلمان، اغلب خصلتی پرشور و حتی شخصاً پرخاش‌گرانه به خود گرفته است. از یک سو، عناصر محافظه‌کار افراطی سیاست آلمان سعی داشتند تجارت‌های خرد و صنایع خانگی را به بازویی برای تضمین بازگشت به «دوران خوب کهن» تبدیل کنند؛ و تا حدی نیز موفق شدند. آن‌ها حتی قانونی به‌منظور مهیا ساختن افتتاح شرکت‌های منسوخ، تعطیل و پدرشاهی تصویب کردند که می‌توانست تحت نظارت دقیق و سرپرستی دولت قرار گیرد؛ و چنین قانونی را سلاح علیه سوسیال‌دموکراسی می‌دانستند. از سوی دیگر، سوسیال‌دموکرات‌ها به‌درستی با چنین اقداماتی مخالفت کردند، اما خودشان تمایل داشتند به‌سهم خود دیدگاهی بیش از حد انتزاعی نسبت به مسائل اقتصادی اتخاذ کنند. و به‌شدت به تمامِ کسانی حمله کردند که صرفاً عبارات کلیشه‌ای را تکرار نمی‌کنند؛ عباراتی مبنی بر اینکه «تجارت‌های خرد رو به افول هستند» و «هر چه زودتر ناپدید شوند بهتر است»، چرا که جای خود را به تمرکز سرمایه‌داری خواهند داد که مطابق با اعتقادات سوسیال‌دموکراتیک، «به‌زودی موجب تباهی خودش خواهد شد.» البته آن‌ها در بیزاری از صنایع کوچک، با اقتصاددان‌های مکتب ارتدکس هم‌صدا هستند که تقریباً درباره‌ی تمام نکات دیگر با آن‌ها مبارزه می‌کنند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیشگفتار بر ویراست اول
پیشگفتار بر ویراست دوم
فصل اول: تمرکززدایی از صنایع
فصل دوم: تمرکززدایی از صنایع (ادامه)
فصل سوم: امکانات کشاورزی
فصل چهارم: امکانات کشاورزی (ادامه)
فصل پنجم: امکانات کشاورزی (ادامه)
فصل ششم: صنایع کوچک و روستاهای صنعتی
صنایع کوچک در بریتانیا
تجارت‌های خرد در فرانسه
فصل هفتم: صنایع کوچک و روستاهای صنعتی (ادامه)
تجارت‌های خرد در آلمان
تجارت‌های خرد در کشورهای دیگر
نتایج
فصل هشتم: کار فکری و کار یدی
فصل نهم: خاتمه
نمایه