معرفی و دانلود کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی

معرفی کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی

کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی،‌ وقایع‌نگاری جنبش دانش‌جویی و اجتماعی 1968 در مکزیک است که در تاریخ این کشور ماندگار شد. النا پونیاتوسکا در این اثر پژواک صدای حزن‌انگیز روزهایی‌ست که مکزیکی‌ها از سر گذرانده‌اند. او که روزنامه‌نگار و رمان‌نویس معروفی در مکزیک است برنده‌ی چندین جایزه‌ی ملی و بین‌المللی شده و در اثر ارزنده‌ی خویش اعتراض سیاسی‌اش را به مشخص‌نشدن آمارِ کشته‌شدگان و ناپدیدشدگان حوادث دوم اکتبر تلاتلولکو نشان می‌دهد.

درباره‌ی کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی

شهرکی در مکزیکوسیتی؛ روزهای نزدیک به المپیک 1968 مکزیک. این تاریخ و این مکان را به خاطر بسپارید؛ چراکه در سکوت جهانیان، فراموش شدند! زدوخوردی میان دو گروه از دانش‌جویان اتفاق می‌افتد؛ دانش‌جویانِ فنی‌وحرفه‌ای شماره‌ی دو پلی‌تکنیک و دانش‌جویان آموزشگاه عالی؛ خیابان را می‌بندند و پلیس‌ها را می‌گیرند؛ چراکه خشم آن‌ها با شلیکِ بازوکا (یک اسلحه از نوع راکت‌انداز ضدتانک) به‌سوی درِ فنی‌وحرفه‌ای، برانگیخته شده بود.

این‌ها مقدمه‌ای مختصر بر گوشه‌ای از اتفاقاتی است که با سرکوب‌های خشونت‌بار در مکزیک همراه بود. در سال 1968 در کشورهای متعددی تظاهرات و جنبش‌های اعتراضی شکل گرفتند. بیش از بیست‌سال از پایان جنگ جهانی دوم می‌گذشت و هم‌چنان درگیری‌هایی میان بعضی از کشورها به چشم می‌خورد؛ دراین‌میان تغییرات اجتماعی و فرهنگی نیز بسیار مشهود بودند. برای شروع اعتراضات در هر کشور دلیل خاصی وجود دارد؛ اما عمده‌علت آن تحولات اجتماعی و تغییر ساختار جامعه در کشورهایی هم‌چون مکزیک، لهستان، اسپانیا، آلمان غربی و ... و اظهارنظر و مخالفت آنان با سیاست‌های عملکردی و اقدامات کشور خود و دیگر کشورها بود. مفاهیمی هم‌چون مخالفت با نژادپرستی، توجه به محیط‌زیست و بوم‌شناختی، آزادی‌های مدنی، آزادی زنان و مخالفت با استفاده از سلاح‌های اتمی، در این اعتراضات پررنگ بودند.

و اما در مکزیکوسیتی، جایی‌که جنبش دانش‌جویی با همراهی مردم، تظاهرات گسترده و بی‌سابقه‌ای را رقم زد، سرکوب سیاسی و نظامی، کشتار جمعی و قتل عام افراد بی‌سلاح را به‌همراه داشت. سران حکومت تلاش داشتند تا پیش از آغاز المیپک، به‌هرنحوی صدای اعتراضی مردم را بخوابانند و اشغال نظامی کوی دانشگاهی، یکی از اقدامات سرکوب‌گرایانه و خشن حکومت بود.

النا پونیاتوسکا (Elena Poniatowska) که او را با نام پرنسس سرخ نیز می‌شناسند در کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی (La noche de Tlatelolco; Testimonios de historia oral) روایت‌گرِ اعتراضات گسترده‌ی مکزیک و برخورد بی‌رحمانه‌ی حکومت با مردم است که در دوم اکتبر 1968 به اوج خود رسید.

او تمامی سعی خود را بر آن داشته تا مستند نوشتاری، گزارش مردمی و تصاویر به‌جامانده از اتفاقات آن سال را به کامل‌ترین شکل ممکن گردهم آورد تا آن‌چه بر سر مردم و به‌ویژه کودکان بی‌دفاع کشورش آمده در تاریخ ثبت و ماندگار شود. در کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی از روایات متعددی استفاده شده که خاطراتی عمیق، متاثرکننده و جان‌کاه را دربرمی‌گیرند. این روایات و بازگوکردن اتفاقات رخ‌داده در جنبش دانشجویی، مردمی و سیاسی مکزیکوسیتیِ سال 1968، نشان‌دهنده‌ی تفاوت‌های عمیق و بنیادینِ درون‌مایه‌ی اعتراضات آنان نسبت‌به دیگر اعتراضات هم‌دوره‌شان در سطح جهانی است.

النا پونیاتوسکا تاریخ و ادبیات را به‌هم پیوند می‌زند و راوی قربانی‌شدن شمار زیادی از دانش‌جویانی است که توسط آمارهای رسمی دولت مکزیک کوچک و بی‌اهمیت شمرده شده و جان‌های پُرامید خود را در عنفوان جوانی در برابر حکومت خودکامه و سیاست اقتدارگرایانه‌ی کشور، از دست داده‌اند.

آن‌چه در روزهای واپسینِ پیش از شروع المپیک 1968 به وقوع پیوست که از آن با عنوان جنگ کثیف یاد می‌شود در ماجراهای المپیک آن سال و موضوع آپارتاید، رنگ باخت. در آن روزها، بیش از سیصدوپنجاه تن از افرادی که با پارچه‌نوشته و دیوارنوشته و شعارها قصد اعتراض به سیاست‌های حکومتِ وقتِ مکزیک را داشتند، زیر رگبار و آماج گلوله‌ی نظامیان قرار گرفتند و قربانی مبارزات سیاسی ناکام آن دوران شدند.

کتابِ قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی، ادای دین النا پونیاتوسکو به قربانیان حوادث دوم اکتبر و اعتراضات متعددی است که تابستان 1968 مکزیک به خود دید. کاثر پیشِ رو را با ترجمه‌ی روانِ زهرا نعیمی که به‌همت انتشارات دیدآور به چاپ و نشر رسیده است، می‌خوانید.

کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ سیاسی کشورهای خارجی و حوادث رخ‌داده در آن، مناسب و خواندنی است.

در بخشی از کتاب قتل عام در تلاتلولکو؛ به شهادت تاریخ شفاهی می‌خوانیم

در همین لحظات تیراندازی دوباره شروع شد و چیزی روی سقف اتاقک افتاد. جوانی به سقف دست زد و گفت: «این‌جا آتیش می‌گیره. باید خارج بشیم، چون این‌جا همه‌مون‌ با هم کباب می‌شیم.» این‌چنین شد که بحثی در گرفت که بیرون برویم یا بمانیم. زنی را به یاد می‌آورم که با سه پسر و دو دخترش آن‌جا بود. از او می‌خواستند با دخترهایش بیرون برود و ببیند چه خبر است. او جواب داد که امکان ندارد. هرگز پسرانش را رها نمی‌کند. پسربچه‌ی حدوداً یک‌ساله زد زیر گریه. گریه‌ی بچه دل همه‌مان را به رحم آورد. همه دل‌مان می‌خواست راهی برای خارج‌کردنش از مهلکه پیدا کنیم. ایده‌های ابلهانه‌ای گفته می‌شد، مثل این‌که بیرون بروند و پسربچه را به سربازی بسپارند، و یا این‌که یک زن با پسربچه بیرون برود؛ زیرا پسربچه همراه پدرش بود و پدر هق‌هق‌کنان می‌گفت: «فقط اون رو از این مهلکه نجات بدید. برام مهم نیست چه بلایی سر خودم می‌آد.»

عاقبت منطقی‌ترین ما گفت که خارج‌شدن در این وضعیت احمقانه است؛ چون هر لحظه ممکن است تیر بخوریم. صدای بچه بود که باعث شد ترس تا اعماق وجودم رخنه کند. ناگهان آدم احساس می‌کند با حساسیتی فوق‌العاده همه‌چیز را درک می‌کند. انگار پوستت کش می‌آید و مثل کاغذی حس‌اش می‌کنی و خودت هم نمی‌دانی چه‌طور ممکن است و یا چرا ناگهان دهانت مزه‌ی باروت می‌دهد؛ ناگهان زبانت مزه‌ی باروت می‌دهد؛ ناگهان برافروخته می‌شوی و بعد سست. بعد می‌توانی هیچ را حس کنی، تهی‌بودن را، نیستی را... به‌نظرم ترس چنین چیزی است. سرما درونت نفوذ می‌کند؛ کندی هوای درون اتاق را حس می‌کنی و به دوستانت در میدان می‌اندیشی؛ به تجمع، و نمی‌دانی باید با خدا آشتی کنی و استغاثه کنی، که آنان را زنده نگه دارد، که اتفاق بدی برای‌شان نیفتد، یا نه و مثل فیلم‌های آهسته، هر چه‌قدر سعی کنی بهشان نیندیشی، تا بیش از این جانت را نمکند، باز هم تصویرشان جلو چشمت می‌آید، موهای‌شان، روزهای رفاقت و بذله‌گویی‌های‌شان... و هزاران چیز دیگر... - ماریا آلیسیا مارتینس مدرانو، مدیر مهدکودک.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
بخش نخست: فتح خیابان
بخش دوم: شب تلاتِلولکو
گاه‌شمار