معرفی و دانلود کتاب عقل سرخ و داستان غربت غربی: دو داستان از شیخ اشراق سهروردی

معرفی کتاب عقل سرخ و داستان غربت غربی: دو داستان از شیخ اشراق سهروردی

کتاب عقل سرخ و داستان غربت غربی: دو داستان از شیخ اشراق سهروردی تألیف عباس محمدی، به نقد و تفسیر زندگی سهروردی، دیدگاه اشراقی او در فلسفه اسلامی و آثارش می‌پردازد.

شهاب‌الدین یحیی معروف به شیخ اشراق در سال 549 در روستای سهرورد نزدیک زنجان متولد شد و نزد اساتیدی بزرگوار در اصفهان تحصیل نمود و در حلب و شهر دمشق به دربار راه یافت و به دلیل کینه‌ورزی فقیهان به وی تهمت بی‌دینی زدند و در نهایت به سفارش صلاح الدین ایوبی و به دست پسرش محبوس گردید و با قطع طعام در سن 38 سالگی به دیار باقی شتافت.

علت کافر دانستن او، گرایش به افکار شیعی و همچنین تأکیدش بر این اندیشه است که در هر زمان، زمین از برگزیدگانی که ارتباط با خداوند دارند خالی نیست و خداوند اگر اراده کند می‌تواند پیامبر دیگری مبعوث نماید. عده‌ای هم حسد فقیهان درباری را عامل تکفیر و کشته شدن سهروردی می‌دانند.

او به اعتقاد خود از راه شهود و ارتباط قلبی با خداوند و فرشتگانش ارتباط بر قرار می‌کرد. بن‌مایه‌ی تفکر ایشان توجه به افکار افلاطون و اندیشه مزدیسنی و دین زرتشت است. اعتقاد به فرشتگان و وجود سلسله مراتب طولی فرشتگان، نتیجه‌ی اندیشه‌ی داستان‌های وی می‌باشد که با چاشنی رمز، آمیخته گردیده است. اصل و اساس بعضی از داستان‌های او بر گرفته از داستان‌های ابن سینا هستند.

در انتهای این اثر پس از نقد کامل بر زندگی و آثار او، دو داستان با عناوین «عقل سرخ» و «غربت غربی» آورده شده است. عقل سرخ، داستانی فلسفی پیرامون مسائل عرفانی است که با قلمی داستانی و رمزگونه از زبان پرندگان روایت می‌شود. در داستان غربت غربی نیز، سهروردی با توجه به آیات قرآن و به کمک ذهن خلاق خویش حالات وجود انسان و تحولات هستی را در قالب قصه و با زبان رمز ارزیابی کرده است.

در بخشی از کتاب عقل سرخ و داستان غربت غربی می‌خوانیم:

گوهر شب‌افروز هم در کوه قاف است، اما در کوه سوم است و از وجود او شب تاریک روشن می‌شود، اما پیوسته بر یک حال نمی‌ماند. روشنی او از درخت طوباست. هر وقت که در برابر درخت طوبا باشد، از این طرف که تو می‌بینی تمام روشنی می‌نماید، اما سوی درخت طوبا همچنان یک نیمه او روشن است. چون تمامش در مقابل درخت طوبا قرار گیرد، تمام سوی تو سیاه می‌نماید و سوی درخت طوبا روشن. باز چون از درخت بگذرد، قدری روشن می‌نماید. و هرچه از درخت دورتر می‌شود، وی تو روشنی او زیادتر می‌نماید. نه اینکه نور بیشتر می‌شود، بلکه جسم او نور بیشتری می‌گیرد و سیاهی کمتر می‌شود. و همچنین ادامه می‌یابد تا باز در برابر تو قرار می‌گیرد.

آنگاه، تمام جرم او نور می‌گیرد. و مثال، این گونه است که گویی را از وسط سوراخ کنی و چیزی را از آن سوراخ بگذرانی، آنگاه کاسه‌ای را پر آب کنی و این گوی را در آن کاسه بگذاری، چنان که نیمه گوی در آب باشد. اکنون، در لحظه‌ای ده بار همه اطراف گوی را آب فرا گرفته است. اما اگر کسی آن را از زیر آب ببیند، پیوسته یک نیمه گوی را در آب دیده است. باز اگر آن بیننده که مستقیم از زیر کاسه می‌بیند، کمی از میان کاسه آن طرف‌تر ببیند، یک نیمه گوی را نمی‌تواند در آب ببیند، بطوریکه هر چقدر که او از میان کاسه به طرف دیگری برود، قسمتی از آن گوی را که در مقابل چشم بیننده نیست، نمی‌تواند ببیند، اما به جای آن از، طرف دیگر قدری از آب خالی را می‌بیند. و هرچه به سمت کنار کاسه بیشتر نگاه می‌کند، در آب کمتر می‌بیند و خالی از آب بیشتر. چون مستقیم از کنار کاسه بنگرد، یک نیمه را در آب بیند و یک نیمه را خالی از آب. باز چون از بالای کنار کاسه بنگرد، در آب کمتر بیند و خالی از آب بیشتر، تا کاملا در میانه بالای کاسه گوی را کامل می‌نگرد.

فهرست مطالب کتاب

سهروردی و دیدگاه اشراقی او
شرح عوالم
آثار سهروردی
صناعت ادبی رمز
دلایل رمز و تمثیل‌گویی
رمزهای عالم کبیر
شرح مختصر از عقل سرخ
عقل سرخ
غربت غربی
منابع