معرفی و دانلود کتاب عصر سرمایه داری نظارتی: مبارزه برای آینده‌ای انسانی در جبهه جدید قدرت

معرفی کتاب عصر سرمایه داری نظارتی: مبارزه برای آینده‌ای انسانی در جبهه جدید قدرت

کتاب عصر سرمایه داری نظارتی به قلم شوشانا زوبوف، استاد برجسته‌ی دانشگاه هاروارد بر انقلاب دیجیتال تمرکز می‌کند و نشان می‌دهد که شرکت‌های فناوری بزرگ با استفاده از اطلاعات شخصی افراد شکلی نوین از سرمایه‌داری به نام سرمایه‌داری نظارتی را شکل داده‌اند. این مفهومْ تجربه‌ی انسانی را به منظور کسب سود بیشتر دستکاری و کنترل می‌کند و به این ترتیب استقلال فردی انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. این کتاب سیاسی نامزد جایزه‌ی اورول بوده است.

درباره‌ی کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی

با نگاهی به نوشته‌ی روی جلد کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی (The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power) به قلم شوشانا زوبوف (Shoshana Zuboff) می‌توان فهمید که نویسنده چه غایتی را می‌جوید: رسیدن به جهانی دیگر و انسانی‌تر. او رسیدن به این غایت را از طریق تحلیل و واکاوی سرمایه‌داری نظارتی پی می‌گیرد و پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کند.

سرمایه‌داری نظارتی نوعی نظم نوین اقتصادی است که در آن تجربه‌های انسانی و اطلاعات فردی، حکم مواد اولیه برای سودآوری فرایندهای تجاری را دارند. این سرمایه‌داری کالاها و خدمات را با هدف اصلاح رفتار انسان‌ها برای کسب سود بیشتر تولید می‌کند و به این ترتیب برای سرشت و حقوق شخصی آدمی تهدیدی جدی محسوب می‌شود. از ویژگی‌های این سرمایه‌داری تمرکز فزاینده‌ی ثروت، دانش و قدرت در دست غول‌های فناوری از جمله شرکت‌های گوگل و مایکروسافت است. به اعتقاد شوشانا زوبوف، همان‌طورکه سرمایه‌داری صنعتی محیط زیست و طبیعت را تخریب کرد، سرمایه‌داری نظارتی به تخریب درون آدمی می‌پردازد و با سلب حقوق بنیادین انسان‌ها مانعی بزرگ بر سر راه دموکراسی محسوب می‌شود. علاوه بر این، نویسنده دانشمندان استخدام شده در شرکت‌های خصوصی، ماشین‌های یادگیری خصوصی آن‌ها و منافع اقتصادی سرمایه‌داران را ذیل عنوان روحانیت نوین نام‌گذاری می‌کند.

کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی، این سیستم جدید را کودتایی از بالا می‌داند که منجر به براندازی قدرت مردم شده است و به دنبال تسلط کامل بر جامعه است. اما زیرساخت‌های این سرمایه‌داری نظارتی از کجا فراهم می‌آید؟ مشخصه‌ی اصلی این نظم نوین هوش مصنوعی و رشد بی‌سابقه‌ی فناوری‌های دیجیتال است. انقلاب دیجیتال تاثیرات به سزایی در ساحت‌های فردی و اجتماعی زندگی انسان‌ها بر جای گذاشته است.

هر تصمیم و فعالیت انسان‌ها در حکم داده‌های قابل ردیابی و قابل تجزیه و تحلیل است که با کمک آن می‌توان جنبه‌های زندگی بشر را دستکاری کرد. در واقع، اطلاعات فردی برای سرمایه‌داری نظارتی، حکم نفت برای صنعت را دارد. بخشی از این داده‌ها برای بهبود محصول و بخش دیگر آن به صورت مبهمی برای تحلیل‌های رفتاری به کار می‌روند. از طرف دیگر نئولیبرالیسم نقش پررنگی در گسترش هرچه بیشتر سرمایه‌داری نظارتی ایفا نموده و سرمایه‌داران با کمک مفاهیم نئولیبرال به توخالی کردن هرچه بیشتر معنای دموکراسی مبادرت ورزیده‌اند.

شوشانا زوبوف استاد دانشگاه هاروارد، سال‌ها در زمینه‌ی ابعاد اجتماعی و اقتصادی فناوری‌های اطلاعاتی به مطالعه و تحقیق پرداخته است. از اصطلاحاتی که او بر آن تاکید دارد، پدیده‌ی اطلاعاتی شدن رخدادهای روزمره‌ی زندگی انسان است. او کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی را در سه بخش و هجده فصل نوشته است و در آن به بررسی سازوکارهای استخراج داده توسط سرمایه‌داران می‌نشیند. زوبوف از تهدیدات سرمایه‌داری نظارتی می‌گوید که عبارتند از: خدشه‌دار کردن حریم خصوصی، جهت‌دهی‌های رفتاری، گسترش اطلاعات جعلی، کنترل کنش‌های جنبش‌های جهانی، تصاحب دانش، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، لغو حق بر آینده و کرخت‌سازی جامعه. این مولف و محقق در ادامه به سراغ غول‌های فناوری اطلاعات می‌رود و طرز کار آن‌ها را از فیس‌بوک تا بازی پوکمون گو و گوگل مورد تحلیل قرار می‌دهد. نویسنده با رویکردی سیاسی و اجتماعی مسئله را بررسی می‌کند و می‌گوید اگرچه این سرمایه‌داری همانند متفکرانی همچون هایک و اسمیت سخن می‌گوید، اما در آینده جلوه‌های ضد دموکراتیک و توتالیتر خود را نشان خواهد داد.

کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی اولین بار در سال 2018 به انتشار رسیده؛ توسط احسان شاه قاسمی به فارسی برگردانده و با تلاش‌های انتشارات علمی و فرهنگی روانه‌ی بازار کتاب ایران شده است.

جوایز و افتخارات کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی

• نامزد جایزه‌ی اورول ذیل عناوین سیاسی در سال 2020؛
• کتاب برگزیده‌ی سایت آمازون به انتخاب ویراستاران؛
• کتاب سال نیویورک تایمز؛
• کتاب پرفروش در سطح بین المللی؛
• کتاب سال فایننشال تایمز؛
• کتاب سال نشریه‌ی ساندی تایمز؛
• بهترین کتاب سال 2019 به انتخاب باراک اوباما و الیف شافاک.

نکوداشت‌های کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی

• کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی یکی از مهم‌ترین نوشته‌های انتقادی در نقد قدرت شرکت‌های فناوری بزرگ است. (فایننشنال تایمز)
• این کتابی است که هیچ‌کس در صنعت فناوری آمریکا دوست ندارد عموم مردم آن را بخوانند. (Pittsburgh Post-Gazette)
• چالش مهم آینده‌ی اقتصاد بازار همین تمرکز داده‌ها و قدرت کنترلی است. حریم خصوصی و فردیت ما تحت خطر است و این اثر خواندنی و قابل تامل درباره‌ی همین خطرها گوشزد می‌کند. مطلعه‌ی آن را به شدت پیشنهاد می‌کنم. (دارون عجم اوغلو، نویسنده‌ی کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند)
• همه باید اثر حاضر را بخوانند. شوشانا زوبوف با صراحت و شجاعتی اخلاقی نشان می‌دهد ذهن‌های ما برای دستیابی به اطلاعات مورد کاوش قرار می‌گیرند و در نتیجه‌ی آن خودمان هم تغییر می‌کنیم. وقتی باقی نمانده است و فرصت‌های زیادی را از دست داده‌ایم، اما همان‌طورکه نویسنده در این کتاب به یاد ماندنی گفته است، هنوز امید آزادی را از دست نداده‌ایم. (نائومی کلاین، نظریه‌پرداز برجسته‌ی آمریکایی)
• کتابی اصیل و درخشان که در لحظه‌ی مهمی از تاریخ از راه رسیده است. درست وقتی که افکار عمومی و نمایندگانشان با قدرت رسانه‌های دیجیتال و شرکت‌هایی که کنترل آن‌ها را به دست دارند، دست و پنجه نرم می‌کنند، این کتاب فرضیات را به چالش می‌کشد و سوالات ناخوشایندی را درباره‌ی حال و آینده مطرح می‌کند. (نیکلاس کار، نویسنده‌ی کتاب مشهور «اینترنت با مغز ما چه می‌کند؟»)
• شوشانا زوبوف آنچه را که در جریان است، نام‌گذاری می‌کند، آن را در یک چشم‌انداز تاریخی و فرهنگی قرار می‌دهد و از ما می‌خواهد که دست نگه داریم و به آینده‌ای متفاوت از امروز فکر کنیم. (وال استریت ژورنال)

کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به دوست‌داران متون حوزه‌ی علوم سیاسی و اقتصاد سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب عصر سرمایه داری نظارتی: مبارزه برای آینده‌ای انسانی در جبهه جدید قدرت می‌خوانیم

این وعدۀ دموکراسی بازتاب‌دهندۀ درسی همیشگی است که از میلتون فریدمن در دانشگاه شیکاگو گرفتم؛ من در آن زمان یک دانشجوی 19 سالۀ کارشناسی بودم که در ته یک اتاق همایش وسط بقیه داشتم له می‌شدم و به زحمت تلاش می‌کردم به چیزهایی که او به دانشجویان دکتری شیلیایی‌اش درس می‌داد، گوش بدهم. این‌ها همان دانشجویانی بودند که به زودی زیر پرچم فریدمن-هایک کشورشان را به سوی پرتگاه فاجعه بردند. پروفسور فریدمن آدمی خوشبین و آموزگاری خستگی‌ناپذیر بود که باور داشت کنش حقوقی و قضایی همیشه افکارِ عمومی بیست یا سی سال پیش را بازتاب می‌دهد. این بینشی بود که او و هایک -این دو نفر را «یاران و دشمنان بالفطره» می‌نامیدند- ساختند و سپس به راهبردها و تاکتیک‌های نظام‌مند بدل کردند. همان‌طور که هایک در مصاحبه‌ای در سال 1978 به رابرت بورک گفت: «من روی افکار عمومی عملیات انجام می‌دهم. من حتی باور ندارم که پیش از تغییر افکار عمومی، تغییر در قانون هیچ فایده‌ای داشته باشد... کار اصلی این است که نظرها را عوض کنیم...» اندیشه و عزم فریدمن او را وارد یک بازی طولانی کرد، چون او وارد پروژۀ کاملاً غیردانشگاهی ترویج نولیبرالیسم شد و جریانی از مقاله‌ها، کتاب‌ها و برنامه‌های تلویزیون مردم‌پسند را به راه انداخت. او همیشه در برابر اثر تجربۀ محلی -از کتاب‌های درسی مدرسه‌ها تا کارزارهای سیاسی مردمی- حساس بود.

نقش بسیار مهم افکار عمومی نشان می‌دهد، چرا حتی ویرانگرترین «عصرها» هم برای همیشه نماندند. من با آنچه ادیسون صد سال پیش گفت هم‌داستانم: اینکه سرمایه‌داری «یکسره غلط و از تراز دررفته» است. بی‌ثباتی در عصر ادیسون هر گونه وعدۀ ایجاد یک تمدن صنعتی را تهدید می‌کرد. ادیسون اصرار داشت که سرمایه‌داری باید جای خودش را به یک همنهاد جدید بدهد که سرمایه‌داری و مردم را دوباره با هم متحد کند. ادیسون پیشگوییِ پیامبرگونه کرد. سرمایه‌داری از این دورۀ بلند به سلامت رد شد، اما دلیل این موفقیت بیشتر انعطاف‌پذیری سرمایه‌داری بود تا توانایی خاص آن.

فهرست مطالب کتاب

تعریف
پیشگفتار
درآمد
فصل اول: خانه یا تبعید در آیندۀ دیجیتال
بخش 1: شالوده‌های سرمایه‌داری نظارتی
فصل دوم: 9 اوت 2011: آماده‌کردن زمینه برای سرمایه‌داری نظارتی
فصل سوم: کشف ارزش مازاد رفتاری
فصل چهارم: خندق در اطراف دژ
فصل پنجم: بسط سرمایه‌داری نظارتی؛ بدزد، گیر بینداز، رقابت کن
فصل ششم: امر ربوده‌شده: تقسیم یادگیری در جامعه
بخش 2: پیشرفت سرمایه‌داری نظارتی
فصل هفتم: کسب و کار واقعیت
فصل هشتم: ورپردازش: از تجربه تا داده‌ها
فصل نهم: ورپردازش از دل ژرفا
فصل دهم: برقصانشان
فصل یازدهم: حق بر آینده
بخش 3: قدرت ابزاری‌گرا برای مدرنیته‌ی سوم
فصل دوازدهم: دو گونۀ قدرت
فصل سیزدهم: دیگری بزرگ و برآمدن قدرت ابزاری‌گرا
فصل چهاردهم: یک آرمان‌شهر از اطمینان
فصل پانزدهم: اجتماع ابزاری‌گرا
فصل شانزدهم: دربارۀ زندگی در کندو
فصل هفدهم: حق داشتن پناهگاه
فصل هجدهم: کودتایی از بالا
سپاس‌نامه
تحسین کتاب عصر سرمایه‌داری نظارتی
نمایه