معرفی و دانلود کتاب صوتی تهوع

معرفی کتاب صوتی تهوع

کتاب صوتی تهوع رمانی ماندگار از نویسنده‌ی فقید فرانسوی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبی، ژان پل سارتر است. این اثرِ داستانی که ساختاری خاطرات‌گونه دارد، به گواه بیشتر صاحب‌نظران، برجسته‌ترین تجلی اگزیستانسیالسم در ادبیات است. کتاب تهوع اولین رمانی بود که از سارتر به انتشار رسید. کتاب حاضر در سال 1950 نامزد جایزه بهترین رمان‌های نیم قرن اخیر شد.

درباره کتاب صوتی تهوع:

سخن گفتن درباره‌ی آثاری از قبیل رمان تهوع (Nausea)، کاری اگر نه محال، بی‌اندازه دشوار است. به راستی چه می‌توان گفت، درباره‌ی رمانی سیصد و اندی صفحه‌ای که تمام کنش‌های اصلی موجود در پیرنگ آن را می‌توان در نیم‌صفحه خلاصه کرد؟ اگر ناگزیر از نوشتنِ این سطور در معرفی کتاب تهوع نبودیم، همین ابتدا، کار خود و شما را راحت می‌کردیم و خیلی خلاصه می‌گفتیم: «این شما و این کتاب. بروید و خود را در آن غرق سازید. همه‌ی آنچه می‌توان درباره‌ی این اثر گفت، در متن آن آمده است.» اما افسوس که چنین چیزی میسر نیست.

پس حالا که باید این مطلب را بنویسیم، سعی می‌کنیم تا جای ممکن از تکرار مکررات پرهیز کنیم و مطالبی اگرچه مختصر، اما متفاوت را در باب کتاب تهوع به شما بگوییم. اگر می‌خواهید تنها از خلاصه‌ی داستان آگاه شوید، همین یکی دو سطر خواسته‌تان را پاسخ خواهد گفت:

«رمان تهوع دربردارنده‌ی یادداشت‌های روزانه‌ی تاریخ‌نگاری به نام آنتوان روکانتن است که از هیچ و همه چیز سخن می‌گوید. او که مشغول تحقیق درباره‌ی یک رجل تاریخی در دربار قدیم فرانسه است، خود را دستخوش حملاتی عصبی - جسمانی می‌بیند که به گمانش برآمده از شهود او در باب ماهیت جهان‌اند...» اما اگر قصد دارید که رمان تهوع را نه به عنوان اثری یکّه و منفرد، بلکه به عنوان تکه‌ای ببینید که در کنار دیگر تکه‌ها، پازل فلسفه‌ی ژان پل سارتر را می‌سازند، در ادامه با ما همراه باشید.

ژان پل سارتر را از بانیان اصلی فلسفه‌ی وجودی (اگزیستانسیالیسم) در اروپای قاره‌ای می‌دانند. خود او در اثری با عنوان «اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر» رئوس کلی این مکتب را چنین شرح داده است: در اگزیستانسیالیسم، واجب‌الوجودی در کار نیست که ابتدا انسان را خلق کرده و سپس ماهیت او را معین ساخته باشد. به همین خاطر است که «وجود» آدمی، مقدم بر «ماهیت» او تلقی می‌شود. به زبان ساده، بشر، بر خلاف دیگر هستنده‌ها، با چیستی‌ای نامتعین و نامشخص پا به عرصه‌ی وجود می‌گذارد و پس از آن، خودْ ماهیت خویش را تعریف می‌کند. از این تعریف چنین برمی‌آید که انسان موجودی آزاد است. یا به تعبیر پارادوکسیکال سارتر، «محکوم به آزادی» است.

این آزادی اما یکسره امری مثبت نیست. بلکه، توأمان که عامل برتری انسان بر دیگر موجودات است، زمینه‌ساز پیداییِ «اضطراب»های وجودی مهلکی نیز هست. این اضطراب، در شکل اصیل خود، برخاسته از مسئولیتی است که همبسته‌ی هر شکلی از آزادی است. به عبارتی، زمانی که خود را آزاد بدانیم (چنانکه به واقع نیز هستیم)، ناگزیر از ایفای نقش در جهان و «شکل دادن» به حیات خود خواهیم بود. وظیفه‌ای که نه باید، و نه می‌توانیم به کسی یا موجودیتی دیگر (از خدا گرفته تا گروهی اجتماعی) محول کنیم.

از آنچه گفته شد، درمی‌یابیم که اگزیستانسیالسیم سارتری یکسره انضمامی است. به این معنا که مفاهیم و مفروضات مطرح‌شده در آن، همگی اشاره به زندگی واقعی آدمی دارند، و صرفاً نظرپردازی‌هایی انتزاعی و بیگانه با احوال بشری نیستند. پس عجیب نیست که این فلسفه، نه در کُتب نظری، بلکه در آثار ادبی، در رمان‌ و نمایشنامه‌‌ و داستان کوتاه، به بهترین شکل ممکن بیان گشته است. از این منظر است که می‌توان ارزیابی درستی در باب رمان تهوع و جایگاه دست‌نیافتنی آن داشت. این کتاب، همانطور که منتقدی به درستی بیان داشته، متنِ محوری اگزیستانسیالیسمِ الحادی (در برابر اگزیستانسیالیسم مسیحی) است.

اما به چه دلیل؟ در این رمان ادبی چه مفاهیمی مطرح شد‌ه‌اند که آن را به مقام متنی فلسفی برکشیده‌اند؟ در پاسخ، نخست باید به حالتی توجه کرد که آنتوان روکانتن (شخصیت اصلی کتاب تهوع) جابه‌جا در مقام راوی اثر، به توصیف آن پرداخته. این حالتِ ذهنی که به عارضه‌ی جسمی احساس تهوع منجر می‌گردد، ناشی از درک واقعیتِ «وجود»، یا به تعبیر تخصصی، «اگزیستانسِ» چیزهاست. زمانی که روکانتن سنگی را در دست می‌گیرد و ناگهان، بی مزاحمت هیچ حجابِ عرضی‌ای، متوجه این واقعیت ساده اما هولناک می‌شود که «این سنگ وجود دارد»، به واقع به ادراکی خاص دست یافته که تنها معدودی از انسان‌ها تجربه‌اش می‌کنند. این ادراک که مایلم آن را «لمسِ وجود ناب» بنامم، اگرچه یک عاطفه است، به بینشی فلسفی منتهی می‌گردد؛ بینشی که اساس اگزیستانسیالیسم، چنانکه گفتیم، بر آن استوار است.

در ادامه، باید به تحولات درونی‌ای اشاره کرد که روکانتن را گام به گام به سوی تنهایی‌ای هر چه مفرط‌تر سوق می‌دهند. این تنهایی، بر خلاف آنچه ظاهر امر به ما می‌گوید، نه تنها منفی نیست، بلکه انسانی‌ترینِ احوال است. سارترْ قهرمانِ گوشه‌گیر خود را هر چه بیشتر و بیشتر از اجتماع دور می‌کند، تا اینگونه پیام اصیل خویش را به ما منتقل کند: فقط و فقط در تنهایی‌ست که به آنچه هستید بدل خواهید شد. (در دیگر اثر مشهور ژان پل سارتر، نمایشنامه‌ی دوزخ، چنین می‌خوانیم: "جهنم، دیگری‌ست." در این صورت آیا اشتباه خواهد بود اگر بگوییم "بهشت، تنهایی‌ست؟") باری، آنچه مهم است دریافت این نکته است که این تنهایی نه نقطه‌ی فرجام انسانیت، بلکه آغازگاه آن است. زیرا که پس از مواجهه با آن، باید مجدداً به صحنه‌‌ی اجتماع بازگشت و در دل آن دست به کنش زد. زیرا انسان، در نهایت موجودی اجتماعی است.

این بازگشت به اجتماع اما در کتاب صوتی تهوع و برای شخصیت روکانتن رخ نمی‌دهد. بنابراین از این منظر، می‌توان این اثر را بدبینانه نامید. اما زندگی سارتر و البته آثار دیگرش، به خوبی نشان می‌دهند که آنچه او در رمان تهوع گفته و بازنمایانده، حرف آخرش نبوده است. به واقع، تفسیر درست تهوع مستلزم در نظر گرفتن دیگر اندیشه‌ها و نوشته‌های سارتر است. همانطور که تلاش برای فهم تمام دیگر کتاب‌های سارتر، بی‌فهم تهوع، بیهوده و عبث خواهد بود.

نکوداشت‌های کتاب صوتی تهوع:

- بهترین رمان ژان پل سارتر. (Atlantic Monthly)
- موفقیتی بسیار بزرگ برای نویسنده. (New York Post)
- با تهوع، سارتر مرزهای آنچه را رمان می‌نامیم گسترش داد. (Harvey Swados)

کتاب صوتی تهوع مناسب چه کسانی است؟

کتاب صوتی تهوع بیش از همه به مذاق دوست‌داران رمان‌های ادبی و داستان‌های فلسفی خوش خواهد آمد.

با ژان پل سارتر بیشتر آشنا شویم:

ژان-پل شارل ایمار سارْتْرْ (Jean-Paul Sartre) در سال 1905 دیده به جهان گشود و به سال 1980، در اوج شهرتی فراگیر، به کام مرگ فرو رفت. نامیدن او با یک صفت ممکن نیست. سارتر فیلسوف، فعال سیاسی، ناقد ادبی، جامعه‌شناس و بیش و پیش از همه، نویسنده بود. او در کتاب «کلمات» که از بهترین اتوبیوگرافی‌های زمانه‌ی ماست، از عشق فراگیر و جنون‌آمیز خود به نوشتن گفته است؛ عشقی که همه‌ی فعالیت‌های دیگر او را باید در پرتو آن فهمید و تفسیر کرد. درباره‌ی زندگی سارتر گفتنی بسیار است. او در دوران پرتلاطمی می‌زیست و خودش هم شخصیتی یاغی و سرکش داشت. به لحاظ سیاسی به سوی مارکسیسم گرایش داشت، اما مارکسیسمی با خوانش خاصِ خودش. در ادبیات، طرفدار تعهد بود و نظریات خود را در این باب، نخستین بار در کتابی جنجالی به نام «ادبیات چیست؟» صورت‌بندی کرد. زندگی‌اش حاشیه کم نداشت؛ از رابطه‌ی افتان و خیزانش با سیمون دوبوآر و دوستی و بعدها خصومتش با آلبر کامو گرفته، تا جنجال‌هایی که با رد جایزه‌ی نوبل ادبی سال 1964 به پا کرد.

بسیاری، سمت و سوی سیاسی‌ سارتر و برخی از دیگر عقایدش را منحط و خطرناک خوانده‌اند؛ از جمله جامعه‌شناس فرانسوی، رمون آرون، که کتاب «افیون روشنفکران»اش ردّیه‌ای بر آرای سارتر و همفکرانش بود. با این حال در نبوغ فلسفی و ادبی‌ وی هیچ‌کس تردید نداشته و ندارد.

برای آشنایی بیشتر و عمیق‌تر با زندگی، اندیشه و آثار ژان پل سارتر، شما را به کتاب «سارتر که می‌نوشت» از بابک احمدی ارجاع می‌دهیم. در ادامه نگاهی گذرا داریم به عناوین مهم‌ترین آثار ژان پل سارتر: «تهوع، شیطان و خدا، مگس‌ها، دورخ، هستی و نیستی، سن عقل، دست‌های آلوده.»

در بخشی از کتاب صوتی تهوع می‌شنویم:

آسمان رنگ‌پریده است، با لکه‌های سفید. جوی‌ها امروز صبح یخ‌زده بودند. کنار بخاری نشسته‌ام. غذایم را به سختی هضم می‌کنم و پیشاپیش می‌دانم روزم هدر رفته است. شاید فقط بعد از تاریک شدن هوا کار مفیدی بکنم. دلیلش آفتاب است. این آفتاب مه ناپاک سفیدی را که بالای سر کارگاه پراکنده است، کم و بیش طلایی می‌کند. رنگ‌های گندمگونِ بی‌رمقش را توی اتاقم می‌ریزد و چهار شعاع کدر و جعلی روی میزم پهن می‌کند.

پیپم با لعاب طلایی‌رنگی پوشیده شده و در دم چشم‌ها را مجذوب ظاهر شادش می‌کند؛ با نگاه به آن، لعابش رنگ می‌بازد، و فقط دنباله‌ی بزرگ بی‌رنگی روی یک تکه چوب باقی می‌ماند. همه چیز همینطور است. همه چیز. حتی دست‌هایم. وقتی خورشید اینطور می‌تابد، بهترین کار این است که بروم بخوابم.

فهرست مطالب کتاب صوتی