معرفی و دانلود کتاب سوژگانیت و دگربودگی: خوانشی فلسفی از لاکان

معرفی کتاب سوژگانیت و دگربودگی: خوانشی فلسفی از لاکان

کتاب سوژگانیت و دگربودگی از لورنزو کیزا و با پیشگفتار اسلاوی ژیژک تلاشی جسورانه و فلسفی برای ورود به یکی از پیچیده‌ترین و بنیادی‌ترین مفاهیم در اندیشه‌ی لاکانی است: سوژه. او در این اثر لاکان را نه به‌مثابه‌ی یک روانکاو که به‌مثابه‌ی متفکر هستی‌شناسی، زبان‌شناس و فیلسوف قاره‌ای قلمداد می‌کند و تلاش کرده است تا به‌جای استفاده از لاکان برای تفسیر روان‌نژندی‌ها، نظریه‌ی سوژگانیت را از دل دستگاه مفهومی لاکان استخراج کند. سوژگی‌ای که همواره در تنش با مفهوم دیگری شکل می‌گیرد.

درباره‌ی کتاب سوژگانیت و دگربودگی

کتاب سوژگانیت و دگربودگی (Subjectivity and Otherness) را می‌توان تا حدودی خوانشی انتقادی و منسجم از آثار لاکان دانست. این کتاب به بخش‌های اصلی ساحت‌های سه‌گانه‌ی اندیشه‌ی لاکان یعنی امر خیالی، امر نمادین و امر واقعی می‌پردازد. لورنزو کیزا (Lorenzo Chiesa) به تحلیل کردن این سه ساحت، مراحل تکوین، شکاف و گسست را در سوژه‌ی انسانی شرح می‌دهد. در بخش اول او به سوژه‌ی امر تصویری یا دیگری کوچک پرداخته است و در واقع به مرحله‌ای می‌پردازد که سوژه در ابتدا شکل می‌گیرد. در فصل دوم او وارد بحث ساختار زبان می‌شود با ارجاع به جمله‌ی معروف لاکان «ضمیر ناآگاه ساختاری چون زبان دارد»، نشان می‌دهد که چگونه ناخودآگاه، محصولی زبانی و ساختاری است، نه انبار تصاویر یا امیال. پس از آن او وارد بخش نمادین می‌شود و با تمرکز بر عقده‌ی ادیپ، استعاره‌سازی پدرانه و نقش آن در گذار از امر خیالی به امر نمادین را تفسیر می‌کند.

در بخش سوم به سوژه‌ی امر واقع پرداخته می‌شود جایی که امر واقع فقدان و شکاف ساختاری در سوژه را نمایان می‌کند. او نشان می‌دهد که چطور «دیگری بزرگ» که در ابتدا مرجع مطلق خطاب می‌شد، در نهایت غیاب خودش را نشان می‌دهد و دست آخر به تحلیل مفهوم «فانتزی» و نقش آن این فقدان می‌پردازد. سوژه در دل فانتزی تلاش می‌کند، شکاف امر واقعی را پر کند یا نادیده بگیرد؛ اما این پوشش موقتی و ناتمام باقی خواهد ماند و به‌نوعی میل دست‌نیافتنی و رنج‌آور یا همان ژوئیسانس، تبدیل می‌شود.

کتاب سوژگانیت و دگربودگی با ترجمه‌ی رضا سویزی و لیلا یعقوبی در انتشارات پندار تابان در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب سوژگانیت و دگربودگی

• «لورنزو کیزا ما را از نو با لاکان آشنا می‌کند؛ به همان سان که لاکان ما را با فروید آشنا کرد: با کنار گذاشتن ایده‌های دریافتی، فرافکنی‌های نادرست و خوانش‌های امپرسیونیستی، او اساسی‌ترین و بدیع‌ترین بخش‌های اندیشه‌ی لاکان را آشکار می‌کند و به طرزی قاطعانه نشان می‌دهد که چرا تعامل با آن برای فلسفه‌ی معاصر ضروری است. این کتاب با نشان دادن رابطه‌ی انتقادی‌ای که میان ذهنیت و دیگری وجود دارد، خوانشی پویا و بی‌همتا از لاکان ارائه می‌دهد.» (Joan Copjec، فیلسوف آمریکایی و نویسنده)
• «کتاب لورنزو کیزا تسلط غبطه‌برانگیز او بر کل آثار لکان را نشان می‌دهد و شرحی استثنایی و کاملاً یکپارچه از تمام مفاهیم محوری موجود در سیستم فکری به‌شدت فرّار لاکان ارائه می‌کند که بر پایه‌ی تغییر جهت‌گیری از امر تخیلی به نمادین و سپس به امر واقعی سازماندهی شده است. به‌ندرت ابعاد فلسفی درست ضدفلسفه‌ی لاکان با چنین اطمینان و متانتی ارائه شده است.» (پیتر هالوارد، استاد فلسفه دانشگاه میدلسکس)
• «با این کتاب لورنزو کیزا جایگاهش را به‌عنوان رهبر «لاکانی‌های جوان» تحکیم کرده است که در نگاهشان لکان در وهله‌ی اول متنی است که باید خوانده شود. من فکر نمی‌کنم تابه‌حال آثار لاکان تا این حد باحوصله و بادقت خوانده شده باشد و اگر این اثر در زمان حیات لاکان نوشته می‌شد، آن را به‌عنوان نمونه‌ای درخشان از خوانش انتقادی آثارش به مخاطبان توصیه می‌کرد.» (دنی نوبوس، استاد روانشناسی و روانکاوی دانشگاه برونل)
• «لورنزو کیزا شرحی فلسفی بر آموزه‌های لاکان نوشته است که هم مقدمه‌ای عالی و هم پژوهشی نافذ از ایده‌های اصلی اوست؛ از کشف اولیه‌ی لاکان که ساختار ناخودآگاه را مانند یک زبان تحلیل می‌کرد، تا تحلیل دقیق مفهوم ژوئیسانس. تازه‌واردان با توضیحات واضح و گام‌به‌گام می‌توانند از موضوعات اصلی اطلاع پیدا کنند و کسانی که پیش‌ازاین با آثار لاکان در روانکاوی آشنا هستند، از تعامل فلسفی کیزا با تفکر لاکانی لذت خواهند برد.» (راسل گریگ، دانشیار فلسفه و روانکاوی دانشگاه دیکین)

کتاب سوژگانیت و دگربودگی برای چه کسانی مناسب است؟

مخاطبان اصلی این کتاب علاقه‌مندان جدی به فلسفه و هستی‌شناسی است. این کتاب درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که چرا لاکان هنوز برای فلسفه‌ی معاصر، مطالعات جنسیت و روانکاوی مرجعی زنده و چالش برانگیز است.

در بخشی از کتاب سوژگانیت و دگربودگی: خوانشی فلسفی از لاکان می‌خوانیم

نظریه‌ی لاکان از مرحله‌ی آینه‌ای در وهله‌ی اول بر اساس شواهد به‌دست‌آمده از تجربیات روان‌شناختی مختلف است. این تجربیات نشان داده‌اند که نوزادِ بین شش تا هجده‌ماهه، خود را از طریق انعکاس تصویر بدنش در آینه می‌شناسد. به‌علاوه، این شناخت به‌وضوح یک «شادمانی» قابل‌مشاهده در کودک به وجود می‌آورد. سوژه خود را در دگربودگی تصویر آینه‌ای می‌شناسد. او با این کار دستخوش یک دوگانگی مجدد می‌شود که از طریق آن می‌تواند خود را در آینه مجسم کرده و با یک دیگری کوچک تصویری همانندسازی کند. اشاره به این امر مهم است که نیاز نیست این تصویر آینه‌ای از طریق یک آینه ایجاد شود. تصویر یک کودک دیگر که تقریباً هم‌سن او است نیز توسط سوژه به‌عنوان یک تصویر آینه‌ای، یعنی بدون شناخت دیگری به‌عنوان دیگری، درک می‌شود.

درنتیجه می‌توان چنین گفت که همانندسازی تصویری می‌تواند طبق تعریف بیگانه‌ساز باشد؛ علاوه‌بر این، ایگوی بیگانه‌شده نیز در شناخت کارکرد خود شکست می‌خورد. از این رو، سوءشناخت دو چندان می‌شود؛ یعنی نه‌تنها ایگو خود را در جایگاه دیگری می‌یابد (اولین درک اشتباه: ایگو بیگانه شده است)، بلکه یک برداشت گمراه‌کننده از وحدت برای سوژه ایجاد می‌کند (دومین و اساسی‌ترین درک اشتباه: ایگو خود را به‌صورت بیگانه‌شده شناسایی نمی‌کند). بر اساس نظر لاکان این ایگو است که باعث می‌شود این نکته را به‌عنوان حقیقت بپذیرم که من خودم هستم و دیگری، دیگری است. این نتیجه‌گیری دکارتی در مراقبه‌ها بود و گفته‌اش را چنین توضیح می‌دهد که دیوانگی یعنی باور به اینکه فرد، فردِ دیگری غیر از خودش است («در حالی‌ که بسیار فقیرند ولی فکر می‌کنند پادشاهند یا فکر می‌کنند لباسشان صورتی ‌است در حالی که درواقع پوششی ندارند»). لاکان با این استدلال به ادعای او ضربه می‌زند که باور فرد به پادشاه بودن وقتی پادشاه نیست بیشتر از این دیوانگی نیست که فرد فکر کند خودش است. آن‌طور که لاکان در جایی اشاره کرده، ایگو باعث می‌شود باور کنیم موجوداتی مجرد و منفرد روی کره‌ی زمین و مثل گیاهان کر و لال هستیم.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار مجموعه
مقدمه‌
بخش اول: سوژه‌ی امر تصویری (دیگری کوچک)
فصل 1: سوژه‌ی امر تصویری
فصل 2: ضمیر ناآگاه همانند زبان ساختاربندی شده است
بخش دوم: سوژه امر نمادین (دیگری بزرگ)
فصل 3: ادیپ به مثابه‌ی استعاره
بخش سوم: سوژه‌ی امر واقع (دیگری بزرگ)
فصل 4: هیچ دیگری بزرگی از دیگری بزرگ وجود ندارد
فصل 5: سوژه‌ی فانتزی و ماورا