معرفی و دانلود کتاب دیوان حافظ شیرازی: آسان خوان

معرفی کتاب دیوان حافظ شیرازی: آسان خوان

هیچ فارسی‌زبانی را نمی‌توان یافت که با اشعار حافظ، شاعر نامدار قرن هشتم هجری، آشنا و مأنوس نباشد. این نسخه از کتاب دیوان حافظ شیرازی که هم‌اینک در دست دارید، جهت استفاده‌ی عموم فارسی‌زبانان تهیه و ارائه شده است. رسم‌الخط به‌قاعده و رعایت اعراب‌ها و علائم سجاوندی در نسخه‌ی حاضر، سبب شده که مطالعه‌ی بی‌دردسر غزلیات حافظ برای همگان با هر سطحی از دانش در زمینه‌ی شعر کلاسیک، ممکن و میسر باشد.

درباره‌ی کتاب دیوان حافظ شیرازی

در این مملکت شاعران از دیرباز جایگاهی شامخ و والا داشته‌ و مهم‌ترینِ مشاهیر و سرشناس‌ترینِ مفاخر در میان توده‌ی مردم به شمار می‌رفته‌اند. همین امروز اگر در روستاهای دورافتاده‌ی غرب و شرق ایران راه بیفتید، به سادگی مردمی را می‌یابید که بی‌‌آن‌که لزوماً تحصیلات آکادمیک و چه بسا حتی سواد خواندن و نوشتن داشته باشند، به شیرینی اشعار شعرایی چون فردوسی و خیام و سعدی را از بر می‌خوانند و مایه‌ی حظّ مخاطب می‌شوند.

در میان شاعران فارسی‌زبان، از حیث جلب توجه عامّه، هیچ شاعری از اقبال خوش و موفقیت صاحب کتاب دیوان حافظ شیرازی برخوردار نبوده و نخواهد بود. حافظ با اشعار شیوا و گیرای خود قلوب مردم این سرزمین را لمس کرده و به قول یکی از حافظ‌شناسان زمانه‌ی ما، بدل به وجدان و شعور جمعی ما شده است.

در شعر حافظ کدام عنصر است که این‌چنین مخاطب را سِحر و جادو می‌کند؟ شیوایی کلام او و تسلطش بر ظرایف زبان عامل درخشش خیره‌کننده‌ی غزل‌هایش به شمار می‌رود، یا مضامین بکر و بدیعی که در لفاف کلامی به زلالیِ آبی روان پوشانده؟ چرا حافظ برای ما تا این حد عزیز و محترم و قدسی‌مآب است؟ چگونه نسل‌اندرنسل ایرانیان شمّه‌ای از حالات و احوال خویش را در اشعار کم‌شمار حافظ تشخیص داده‌اند؟ حافظ به راستی که بود؟ رندی بی‌خدا که از اعلام آشکار الحاد خود هراس داشت و بی‌ایمانی‌اش را در پرده‌ی ابیات ریاستیزانه‌اش می‌پوشاند؟ یا بنده‌ای مؤمن و معتقد به دین و سنت که از سوءاستفاده‌ی زاهدان ریایی از مذهبِ مقدس برآشفته می‌شد؟

این‌ها تنها نمونه‌هایی از سوالات پرشماری‌اند که در باب حافظ و شعر و اندیشه‌ی او مطرح شده‌اند و البته تاکنون نیز پاسخی قطعی نیافته‌اند. این‌که ما، چندین سده پس از حافظ، هنوز در فهم معنای راستین سروده‌های او و بازسازی دقیق افکار و باورهای مستتر در این سروده‌ها مشکل داریم و به قولی، هر یک از ظن خود یار او می‌شویم، بیشتر از هر چیز، نشانگر پیچیدگی و ژرفای شعر حافظ است؛ شعری که خارج از مرزهای ایران نیز شیفتگان خاص خود را دارد و حتی متفکری چون نیچه را، که دشوار به تحسین دیگران رضا می‌داد، به ابراز مراتب ستایش و احترام واداشته است.

اگرچه در دیوان حافظ شیرازی می‌خوانیم که «شعر حافظ همه بیت‌الغزل معرفت است»، نباید از یاد ببریم که همو که چنین سروده، جایی دیگر چنین گفته که «حافظم در مجلسی دردی‌کشم در محفلی»، و تلویحاً هشدارمان داده که اگر خوش نداریم مضحکه‌ی خاص و عام شویم، بهتر است مدعی شناخت او نباشیم، که او خود نیز ظاهراً در این کار ناکام مانده بوده: «در اندرون من خسته‌دل ندانم کیست»

هنگام مواجهه با شعر حافظ، چه بهتر که از کلنجار رفتن با معمای او دوری و بر وسوسه‌ی شناخت ذهن و ضمیر وی غلبه کنیم و صرفاً به کام گرفتن از سروده‌های ناب او بسنده نموده و با موسیقی کلامش، همچون «خوبان پارسی‌گوی» به اوج آسمان‌ها رویم و شهد ناب زیبایی را بچشیم.

شعر حافظ را باید صحیح و اصولی خواند تا متوجه غنا و شیوایی آن شد. این کار البته برای مخاطبی که تجربه‌ی اندکی در مواجهه با متون کلاسیک زبان فارسی دارد، چندان ساده نیست. کتاب دیوان حافظ شیرازی که نشر لیوسا با همکاری فرزانه اصفهانی فراهم آورده، این حُسن را دارد که معانی تمام واژگان دشوار و مهجور دیوان حافظ را در پانوشت آورده و با رعایت رسم‌الخطی به‌قاعده و نمایش اعراب‌ها و علائم سجاوندی، نسخه‌ای آسان‌خوان از دیوان حافظ به دست داده.

همچنین، گفتنی است که این نسخه از دیوان حافظ، با دو مقدمه‌ی کوتاه درباره‌ی شعر حافظ و علل شهرت عالم‌گیر او همراه است که مطالعه‌ی آن‌ها خالی از لطف نیست.

در نکوداشت حافظ و کتاب دیوان حافظ شیرازی

• حافظ در اشعار خود حقیقت انکارناپذیر را برای همیشه ماندگار ساخته است. به راستی که او را هیچ همتایی نیست. (گوته، شاعر و نویسنده‌ی بزرگ آلمانی)
• این همه شاعر... اما هیچ‌کدام حافظ نمی‌شوند. (شهریار، شاعر پارسی‌گوی)
• حافظ آموزگار نیست، معلم اخلاق نیست، واعظ نیست، امّا نفوذ کلام عظیمی دارد. شعرش بی‌‌آن‌که ارشادی یا تعلیمی باشد، زندگی‌آموز سده‌ها و هزاره‌هاست. (بهاءالدین خرمشاهی، حافظ‌شناس)

کتاب دیوان حافظ شیرازی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک ایران مخاطبین اصلی دیوان حافظند.

در بخشی از کتاب دیوان حافظ شیرازی: آسان خوان می‌خوانیم

گُل دَر بَر و، مى در کف و، معشوقه به کام است
سلطانِ جهانم، به چنین روزْ غلام است
گو شمع میارید در این جمع، که امشب
در مجلسِ ما، ماهِ رخِ دوستْ تمام است
در مذهبِ ما باده حلال است، ولیکن
بى روىِ تو، اى سروِ گُلْ اندام! حرام است
گوشم همه بر قولِ نى و، نغمه چنگ است
چشمم همه بر لعلِ لب و، گَردشِ جام است
در مجلسِ ما، عطر مَیامیز، که ما را
هرلحظه ز گیسوى تو، خوش‌بوىْ مشام است
از چاشنىِ قند مگو هیچ و، ز شِکّر
ز آن رو که مرا از لبِ شیرینِ تو کام است

فهرست مطالب کتاب

شهرت عالمگیر حافظ، سیدسعید فیروزآبادى
حافظ و غزل‌هایش، یوهان کریستف بورگل
مقدمه، فرزانه اصفهانى
دیوان حافظ شیرازی