معرفی و دانلود کتاب ارزش‌ها و جذابیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی

معرفی کتاب ارزش‌ها و جذابیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی

کتاب ارزش‌ها و جذابیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی، چکیدۀ دانش و بصیرت رحمت الله فتاحی از حرفۀ کتابداری است که به مفهوم و گستره کتاب، کتابخانه و کتابداری و تحول در همه عرصه‌های زندگی اجتماعی، شخصی و حرفه‌ای می‌پردازد. مخاطبان اصلی این اثر نیز دانشجویان این رشته‌اند.

کتاب ارزش‌ها و جذابیت‌های کتابداری و اطلاع رسانی (library and information science: values and attractions) ، هویت پایدار و قابل افتخاری را برای کسانی ترسیم می‌کند که خدمت کتابخانه‌ای را به عنوان شغل خود می‌پذیرند. مطمئنا این کتاب در سال‌های بعد در اکثر مراکز آموزش کتابداری اولین متنی خواهد بود که دانشجویان این رشته خواهند خواند. آشنایی با فرهنگ جهانی کتابداری و درنوردیدن مرزهای محدود کننده به مدد کلمات کسی که به اعتبار شایستگی‌هایش سال‌هاست به عنوان برگزیدۀ اول جامعۀ کتابداری ایران، در خدمت آن است، از لطفی برخوردار است که به سختی می‌توان آن را نادیده گرفت.

اکثر دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی با بعضی از سوالات و دغدغه‌ها مواجه‌اند که شاید تا مدت‌ها جواب آن را نیابند: جایگاه و ارزش این حرفه‌ای که وارد آن شده‌اند چیست؟ ویژگی‌های مثبت آن چیست که می‌تواند آن‌ها را به این رشته علاقمند و درباره آینده آن مطمئن کند؟ آیا رشته کتابداری و اطلاع رسانی جذابیت‌هایی دارد که موجب علاقمندی دانشجویان به فراگیری و آموزش و پایداری آن‌ها در ادامه تحصیل شود؟

دغدغه ذهنی دانشجویان نه تنها یافتن جواب شخصی برای چنین پرسش‌هایی است بلکه آن‌ها طالب دانشی‌اند که به کمک آن بتوانند به سوالات خویشان و اطرافیان در مورد رشته تحصیلی‌شان جواب دهند. به گواهی خود دانشجویان، بعضی در برابر سوال دیگران در مورد رشته دانشگاهی‌شان ترس آن را دارند که نام "کتابداری و اطلاع رسانی" را بر زبان آورند. آن‌ها در بحث‌های خود با دانشجویان سایر رشته‌ها نیز بیان قاطعی برای ذکر ویژگی و ارزش‌های حرفه ندارند و از این بابت رنج می‌برند. هر چند، باید به این نکته اشاره کرد که این مشکل تنها خاص رشته کتابداری نیست بلکه دانشجویان و اعضای بسیاری از رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی نیز همین مشکل را دارند.

متاسفانه باید گفت که تاکنون در داخل کشور کمتر به این مقوله به شکل جدی پرداخته شده و نوشته‌ای به شکل مستقیم در مورد آن منتشر نشده است. نبود یا کمبود متن‌هایی برای جواب دادن به سوالات بالا نه تنها مسئله دانشجویان بلکه برخی از اعضای هیئت علمی نیز است. بعضی از مدرسان در مواجهه با این پرسش‌های دانشجویان، شاید پاسخ فوری، منسجم، قانع کننده و جامعی در ذهن نداشته باشد. این خود باعث پرسش عمیق‌تری برای دانشجویان شود که: چرا پیشکسوتان نمی‌توانند به آن‌ها در رسیدن به جواب‌های قانع کننده کمک کنند؟ چرا ارزش‌ها و جذابیت‌هایی که بتوان بر آن‌ها تکیه کرد برجسته نشده و برای کتابداران جوان همچنان مبهم است؟ جالب این‌جاست که، افزون بر دانشجویان و استادان و کتابداران جوان، ممکن است افراد دیگری هم نیاز داشته باشند تا با ماهیت و کارکردهای حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی بیشتر آشنا شوند. آگاه کردن جامعه غیر حرفه‌ای یکی از دغدغه‌های کتابداران در عصر متحول کنونی است که باید برای آن نیز چاره‌ای اندیشیده شود.

بدون شک، شناسایی و تبیین مجموعه‌ای از اصول، مفاهیم و عناصری که ارزش‌های این رشته بر آن‌ها استوار است تا حد قابل قبول می‌تواند ابهام‌های فکری دانشجویان را در مورد حرفه‌شان برطرف و آن‌ها را به ادامه راه و تلاش بیشتر تشویق و ثابت قدم‌تر کند. هر چند بسیاری از ارزش‌های ذکر شده در این کتاب پس از چند سال تحصیل و کار در رشته کتابداری برای فرد به عینیت در می‌آید اما دانشجویانی که وارد این رشته می‌شوند باید با مبانی فعالیت‌ها و فرآیندهایی که قرار است در آینده انجام دهند آگاه باشند و آن فعالیت‌ها برای آن‌ها توجیه شود. این را نیز باید یادآوری کرد که اندیشمندان عرصه کتابداری و اطلاع‌رسانی با توجه به دانش و پیشینه حرفه‌ای خود می‌توانند اطلاعات سودمندتری در این مورد در اختیار دانشجویان قرار دهند. شناخت ارزش‌ها و جذابیت‌های حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی نه تنها موجب علاقمندی حرفه‌مندان به ویژه کتابداران جوان و دانشجویان می‌شود بلکه می‌تواند به آن‌ها در توجیه جایگاه و نقش حرفه در توسعه جامعه و دفاع از جایگاه تاریخی شان کمک کند. این تحولی است که دشوار مورد نیاز کتابداران جوان و دانشجویان تازه وارد به رشته کتابداری و اطلاع رسانی است. زیرا، همانگونه که اشاره شد، در بدو ورود به این رشته و در توجیه انتخاب این رشته به دیگران با مشکل روبرو هستند.

در بخشی از کتاب ارزش‌ها و جذابیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی می‌خوانید:

تصمیم‌گیری و انجام هر فعالیت، هر اندازه ساده و پیش پا افتاده، مستلزم استفاده از اطلاعات است. فعالیت‌های اقتصادی که جزو مهم‌ترین فعالیت‌های جامعه بشری است به طور جدی مبتنی بر اطلاعات می‌باشد. سابقه موسسه‌های موفق در حوزه اقتصاد و تجارت به خوبی نشان می‌دهد که آن‌ها برای اطلاعات نقش ویژه‌ای قائل بوده‌اند. نتایج پژوهش‌ها نیز حکایت از رابطه مستقیم میان استفاده از اطلاعات و پیشرفت اقتصادی دارد. بر این اساس، کتاب، کتابخانه و کتابدار نقش بی‌بدیلی در شناسایی نیازها، بازارها، برنامه ریزی، و تصمیم‌گیری و نهایتا در موفقیت اقتصادی جوامع ایفا می‌کنند. در مقابل نیز، موسسه‌های اقتصادی ارزش بالایی برای ایجاد و توسعه کتابخانه یا مراکز اطلاعاتی قائلند و داشتن کتابدار متخصص و با تجربه برای آن‌ها بسیار مهم است.

اطلاعات نقش مهمی در شکوفایی و رونق اقتصادی یک جامعه دارد. در واقع، شکوفایی نظام اقتصادی بدون دستیابی و استفاده از اطلاعات غیر ممکن است. وجود رقابت نزدیک میان مؤسسه‌های اقتصادی، نیاز به ارتقاء روز افزون کیفیت محصولات، ضرورت حضور در بازارهای ملی و فراملی برای عرضه محصولات، نیاز به کارگیری اصل بهره‌وری در نظام اقتصادی و مانند آن‌ها، نشان دهنده وابستگی روزافزون اقتصاد به اطلاعات و در حقیقت، جایگاه ویژه حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع است.

فهرست مطالب کتاب

تقریظ
چرا این کتاب
درآمد
مفهوم و گستره کتاب، کتابخانه و کتابداری
تحول در همه عرصه‌های زندگی اجتماعی، شخصی و حرفه‌ای
گسترش تاثیرات فناوری‌های نوین بر همه حرفه‌ها
تاثیر تحولات عصر جدید بر حوزه کتاب، کتابخانه و کتابداری
نیاز همیشگی به اطلاعات و دانش برای بقای موثر
بازشناسی ارزش‌ها و جذابیت‌های حرفه
رویکرد کتاب حاضر
بعد فلسفی
بعد تاریخی
کتاب به منزله یکی از کهن‌ترین و معتبرترین سندهای تاریخی
کتاب به منزله یکی از موًثرترین ابزارهای ارتباطی فراسوی زمان و مکان و ملیت
کتابداری به منزله یکی از باسابقه‌ترین حرفه‌های علمی و فرهنگی
کتابخانه به منزله آئینه تاریخ
بعد اجتماعی و فرهنگی
کتابخانه به منزله یکی از پایدارترین نهاد اجتماعی
کتاب و کتابخانه و کتابداری در خدمت توسعه و دموکراسی
ارتباط کتابخانه‌ها با تولید کنندگان دانش و آفرینندگان ادبیات
ارتباط کتابخانه با طالبان دانش
جایگاه فرهنگی کتاب، کتابخانه و کتابداری
بعد علمی و آموزشی
کتابداری به منزله یک حرفه علمی و دانشگاهی
اطلاعات و دانش به منزله اساس کار کتابداری
رویکرد علمی - دانشگاهی
وجود مجموعه‌ای از اصول، قواعد و استانداردها
کتابداری در خدمت پژوهش و توسعه علم
کتابداری و اطلاع رسانی در خدمت جامعه شناسی علم و علم سنجی
کتابداران در کسوت هیئت علمی و آموزشی
بعد تخصصی
کتابداران و اطلاع رسانان به منزله متخصصان اطلاعات و دانش
کارکردها و ارکان تخصصی
رکن نخست: مخاطب شناسی (شناخت جامعه و نیازها و رفتارهای اطلاعاتی آن)
رکن دوم: مجموعه سازی (گزینش و فراهم آوری منابع اطلاعاتی)
رکن سوم: سازماندهی (فهرست‌نویسی، رده‌بندی، چکیده نویسی، نمایه سازی)
رکن چهارم: ارائه خدمت و دانش گستری
رکن پنجم: آموزش جامعه (کاربران)
رکن ششم: مدیریت
یک مثال از دانش تخصصی کتابداران
بعد اقتصادی و انتفاعی
اتکای فعالیت‌های اقتصادی بر اطلاعات و دانش
صنعت اطلاعات به منزله یک حوزه بزرگ اقتصادی و انتفاعی
کتابخانه‌ها به منزله شاخص توسعه
خدمات کتابخانه با نگاه غیر انتفاعی و غیر تجاری
بعد اخلاقی و روانی
باورها و ارزش‌های اخلاقی
منشور اخلاقی انجمن کتابداران آمریکا
رضایت شغلی کتابداران
نگاهی به ارزش‌های هر یک از انواع کتابخانه‌ها
ارزش‌های کتابخانه‌های عمومی
ارزش‌های کتابخانه‌های دانشگاهی
ارزش‌های کتابخانه آموزشگاهی
سخن پایانی
راه کدام است و چه باید کرد؟
پویایی و انعطاف پذیری
جان کلام
پیوست یک: ارزش‌های محوری کتابداری (در بیانیه‌های انجمن کتابداران آمریکا)
خلاصه‌ای از بیانیه انجمن کتابداران آمریکا
دسترسی
محرمانگی / حریم شخصی
دموکراسی
تنوع
آموزش و یادگیری مادام العمر
آزادی اندیشه
خیر همگانی
حفاظت و نگهداری
تخصص گرایی
خدمات
مسئولیت اجتماعی
منابع