معرفی و دانلود کتاب ‌‫شاخص‌های پایداری فرهنگی - اجتماعی در حوزه مسکن

معرفی کتاب ‌‫شاخص‌های پایداری فرهنگی - اجتماعی در حوزه مسکن

هدف اصلی کتاب ‌‫شاخص‌های پایداری فرهنگی - اجتماعی در حوزه مسکن نوشته سحر مفیدی، بررسی ارزش‌ها، اهداف، اصول و عوامل تاثیرگذار بر رضایت‌مندی ساکنین، از فضای سکونت‌گاهی با توجه به معیارهای سنجش دست‌یابی به اهداف و ارزیابی میزان موفقیت هر پروژه است.

در فرآیند توسعه‌ی پایدار نقش پایداری فرهنگی، اجتماعی در تحقق اهداف بسیار پر اهمیت است، پایداری نظام اجتماعی به معنای ارتقای کیفیت زندگی و توسعه منابع انسانی و در نهایت خود توانی اجتماعات محلی برای غلبه بر چالش‌ها و مسائل درونی و واکنش در برابر تغییرات بیرونی و مدیریت حفظ ارزش‌هاست. در این معنا اهداف اجتماعی توسعه پایدار در مضامینی چون فرصت‌های برابر، توانمندسازی، ارتقای کیفیت زندگی، کرامت و حقوق انسانی، فقر زدایی، تنوع فرهنگی، همبستگی اجتماعی، مشارکت اجتماعی، ظرفیت‌سازی نهادی، امنیت اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، رفاه اجتماعی و تعلق خاطر مکانی به شکل گسترده مورد تاکید قرار گرفته است.

مسکن عرضه‌ی دیگر و بسیار مهم یک نظام شهری است که برنامه‌ریزان به آن می‌پردازند. برنامه‌ریزی مسکن با تخصیص فضاهای قابل سکونت به نیازهای مسکونی و توجه به محدودیت منابع و استفاده از فرضیه‌ها و روش‌های ویژه با چارچوب‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی سروکار دارد. مسکن یا فضای زندگی باید از دو جهت دارای کارایی باشد، یکی از جنبه مادی یعنی ایجاد محیطی با دسترسی مناسب، امکانات مناسب، درجه حرارت مطلوب، فشار مناسب، رطوبت، نور مناسب و نظایر آن و دیگری از نظر جواب‌گویی به نیاز معنوی مردم، یعنی ایجاد فضاهای مناسب با طرز زندگی و نوع زندگی و نوع فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعی در صورتی که این دو شرط با هم به کامل‌ترین نحو تلفیق شوند، می‌توانند سبب ایجاد حس مطلوبیت از مسکن گردیده و درجاتی از رضایت افراد را فراهم آورند. شناسایی عوامل موثر در میزان رضایت و نارضایتی سکونتی ساکنان، می‌تواند برای تحلیل وضع موجود سکونتی، تصمیمات آتی به منظور ارتقای سطح کیفی محدوده‌های سکونتی افراد و جلوگیری از تکرار نواقص در سایر مکان‌ها موثر واقع گردد.

فضای مسکونی را که انسان‌ها در آن اقامت و زندگی می‌کنند «خانه» می‌نامند. این فضای مسکونی با دیوارها، کف، سقف و در ورودی‌اش هویت پیدا می‌کند. این ساختار «پناهگاه» یا «جان‌پناه» برای انسان در مقابل باد، باران، گرما، سرما و در عین‌ حال حیوانات و از جمله «انسان‌های دیگر» را فراهم می‌کند. خانه معمولا محل اقامت دائم یا نسبتا پایدار خانواده یا خانوار است.

در دوره‌های مختلف تحول تاریخ جامعه انسانی، در نتیجه رشد و توسعه تکنولوژی، افزایش جمعیت، توسعه فکری و معنوی انسان و ظهور نظام‌های معنایی و اعتقادی، تحول ساختار خانواده، پیدایش شکل‌های پیچیده‌تر اجتماع انسانی به‌ صورت روستا و شهر و تحولات دیگر، انسان ناگزیر از ابداع الگوهای متفاوت و تازه‌تر خانه شده است. در هر دوره تاریخی مفهوم و فرم خانه متناسب با شرایطی که انسان در آن قرار داشته تغییر کرده است. این تحول را می‌توان از روی نمونه‌ها و بقایای موجود خانه‌های اقوام نخستین تا اقوام امروزی مشاهده کرد.

در عین‌ حال، مسکن با طبیعت و زیست محیط انسان نیز پیوندی نزدیک دارد. خانه از هر نوعی باشد لاجرم در طبیعت و بر روی طبیعت و با استفاده از مواد به‌ دست‌ آمده از طبیعت ساخته می‌شود و نمی‌تواند بدون سازگاری با طبیعت به حیات خود ادامه دهد. خانه‌ای پایدار است که بتواند با طبیعت محیط‌زیست خود سازگارتر باشد؛ بنابراین، مسکن نه‌ تنها رنگ تاریخ، بلکه رنگ جغرافیا نیز دارد.

اما آنچه می‌تواند از گذشته برای امروز و آینده، در خانه‌ها و معماری ما، استمرار پیدا کند آن جوهر و ویژگی‌هایی است که برخاسته از معماری بی‌زمان این سرزمین است. بی‌گمان بسیاری از اندیشمندان معماری، این ویژگی‌ها، این جوهر و این شیوه سکنای انسان، امکان حضور خود را در این عصر تا حدود بسیاری از دست داده است. کیفیت ساخت و فنون آن برای ساخت مسکن از دیرباز تا به امروز، همیشه در حال‌ توسعه و تداوم بوده است اما آن کیفیت سکونت و در خانه زندگی کردن و به عبارتی خانمان داشتن، اگر بی‌رنگ شده و یا از بین رفته است بایستی دوباره شناخته شده و برای پدیدار کردن آن تلاشی حقیقت گونه انجام داد.

در بخشی از کتاب ‌‫شاخص‌های پایداری فرهنگی - اجتماعی در حوزه مسکن می‌خوانید:

در توسعه پایدار، معماری و شهرسازی به‌ عنوان محیط و بستر زندگی بشری از جایگاه مهمی برخوردار می‌باشند. از این‌ رو طراحی پایدار نوعی دخل و تصرف در محیط است که تلاش می‌کند راه‌حل‌هایی ابداع نماید که بتواند در نگاهی کل‌نگر به تعادلی دست یابد که کیفیت برتری برای زندگی نسل کنونی و میراث مناسبی را جهت آیندگان فراهم کند. پروژه‌ای از پایداری اجتماعی برخوردار است که محیط زندگی هماهنگ و هارمونیک ایجاد کند، نابرابری‌ها و شکاف‌های اجتماعی را کاهش دهد و به‌ طور کلی کیفیت زندگی را افزایش دهد.

معماری بر نحوه تعاملات ما، حس مکان و درک ما از فضا و میزان امنیت و کاهش جرم و جنایت در فضا تأثیرگذار است، لذا هدف از پایداری اجتماعی برای جوامع آینده کشف راه‌های عملی برای طراحی است که به پیشرفت و بهبود در زندگی و کار افراد کمک نماید. پایداری اجتماعی در نظر گرفتن جنبه‌های فرهنگی و روزمره زندگی مردم در طراحی است و این‌ که ساختمان با فرهنگ، مذهب و نیازهای مردم تناسب داشته باشد. مواردی از قبیل رضایت از نیازهای رفاهی، حفاظت از منابع و محیط اطراف، ایجاد محیط زندگی هارمونیک، تسهیل عملکردهای روزانه، در دسترس بودن فضاهای باز از عوامل زمینه‌ای برای بالا بردن پایداری اجتماعی پروژه‌های شهری است.

برای توسعه پایدار آینده نقش معماری ایجاد ساختارهای با هویت است. حفظ دارایی‌های اجتماعی و فرهنگی مانند مناطق تاریخی، ساختمان‌ها، موزه‌هاومواردی از این دست مؤثر است و به ایجاد هویت‌های مکانی و حس مکان کمک می‌نماید. در این میان فضاهای شهری، به‌ عنوان محفلی برای تعاملات اجتماعی شهروندان و ایجاد بستری برای تسهیل روابط اجتماعی، گسترش حس هم‌بستگی و تعاون، مشارکت مردم و به دست آوردن وجوه مشترک در افراد یک جامعه، در جهت پایداری و حیات اجتماعی، سیاسی، کالبدی شهرها واجد ارزش است.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: مسکن
1-1. تبینی بر مفهوم مسکن
1-1-1. عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری الگوی مسکن
1-1-2. تغییر الگوی مسکن ایرانی
1-1-3. ارزش‌های فرهنگی مسکن
1-1-4. مؤلفه‌های تأثیرگذار بر مسکن فردا
1-2. راهکارهای معماری سنتی بر منظر نیازهای انسانی
1-2-2. نیازهای روانی
1-2-4. نیازهای روحانی
فصل دوم: پایداری فرهنگی
2-1. پایداری فرهنگی
2-1-1. رابطه فرهنگ و معماری
2-1-2. رابطه معماری بومی و فرهنگ
2-1-3. معماری فرهنگی، معماری سنتی
2-1-4. فرهنگ، فضا و معماری
2-1-5. طبیعت و فرهنگ
2-1-6. دگراندیشی بر پدیده‌های فرهنگی غالب
2-1-7. نگاهی به عمق فرهنگ و ارزش‌های انسانی ایرانیان
2-2. رابطه فرهنگ و معماری در مسیر توسعه پایدار
2-2-1. فرهنگ طراحی پایدار
2-2-2. شناخت ماهیت فرهنگی مکان، لازمه دست‌یابی به مکان پایدار
2-2-3. اصول حاکم بر فرهنگ و رفتارهای اجتماعی در دست‌یابی به مکان پایدار
2-3. نقش فرهنگ و معیارهای ارزشی آن بر منزلگاه سکونت
2-3-1. تحلیل استعاره‌های فرهنگی - کالبدی سکونتگاه
2-3-2. سطوح فرهنگی و ارتباط کالبدی آن در شکل‌گیری خانه
2-4. منطقه‌گرایی و تأثیر فرهنگ بر آن
2-4-1. توجه به الگوهای فرهنگی هر منطقه
2-4-2. فرهنگ و شکل‌گیری محله
2-5. مؤلفه‌های فرهنگی درون بنیاد با معیارهای معماری سنتی و معاصر
پیوست 1
فصل سوم: پایداری اجتماعی
3-1. پایداری اجتماعی
3-1-1. موارد پایداری اجتماعی از دیدگاه متخصصان
3-1-2. رویکرد اجتماعی در حوزه‌ی معماری و شهرسازی
3-1-3. بعد اجتماعی توسعه پایدار
3-1-4. نقش مباحث اجتماعی در شکل‌گیری فضایی پایدار
3-1-5. نقش رفتارهای اجتماعی در شکل‌دهی ماهیت مکانی پایدار
3-1-6. نقش‌آفرینی ساختارهای مصنوع بر سلامت اجتماعی
3-2. معماری و پایداری اجتماعی
3-2-1. شاخص‌های پایداری اجتماعی
3-2-2. اصول راهبردی پایداری اجتماعی
3-2-3. عوامل مؤثر در پایداری اجتماعی
منابع