معرفی و دانلود کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود: خلاصه‌ای از قراردادهای کهنه و کهن الگوهای منسوخ‌ شده در فیلم‌ها

معرفی کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود: خلاصه‌ای از قراردادهای کهنه و کهن الگوهای منسوخ‌ شده در فیلم‌ها

راجر ایبرت، منتقد سرشناس و مهم سینما، در کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود به تعدادی از الگوها و قراردادهای ثابت سینمای هالیوود اشاره می‌کند و آن‌ها را توضیح می‌دهد. ایبرت این کلیشه‌ها را پیش‌پاافتاده، منسوخ و احمقانه می‌داند و معتقد است تماشاگر را ساده فرض می‌کنند. او صدها طرح داستانی، دیالوگ و صحنه‌ی کلیشه‌ای را مرور می‌کند تا به کارگردان‌ها کمک کند با صرف‌نظر کردن از آن‌ها، فیلم‌های هوشمندانه و واقعی‌تری بسازند.

درباره‌ی کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود

مردی از پشت دیوار بیرون می‌آید و با ضربه‌ای به پشت سر افسر نازی، او را به زمین می‌اندازد. بعد یونیفرم او را می‌پوشد تا وارد پادگان نازی‌ها شود و بقیه را نجات دهد. او بدون جلب‌توجه دیگر آلمانی‌ها از مقابل نگهبانی عبور می‌کند. احتمالاً در فیلم‌های زیادی چنین صحنه‌ای را دیده‌ام. اگر کمی نگاه انتقادی داشته باشیم شاید از خودمان بپرسیم چطور ممکن است لباس افسر نازی کاملاً اندازه‌ی قهرمان فیلم باشد؟ یا چرا هیچ‌کس لحظه‌ای به او شک نمی‌کند و با او حرف نمی‌زند؟ راجر ایبرت (Roger Ebert) منتقد معروف آمریکایی در کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود (The Little Book of Hollywood Cliches) به صدها صحنه‌ی این‌چنینی اشاره می‌کند و آن‌ها را به مخاطب نشان می‌دهد. او معتقد است فیلم‌های هالیوودی پر از صحنه‌ها و دیالوگ‌های کلیشه‌ای هستند که بینندگان بارها آن‌ها را در صدها فیلم دیده‌اند؛ و این تکرار باعث شده احمقانه به نظر برسند و به مخاطب توهین کنند. ایبرت با انتقاد از این وضعیت، می‌خواهد به کارگردان‌ها کمک کند فیلم‌های هوشمندانه‌تری بسازند که تا حد ممکن غیرکلیشه‌ای و واقعی به نظر برسند.

پلیسی که به متهم بودن یک فرد اصرار دارد ولی هیچ‌کس حرف او را باور نمی‌کند، قربانی‌ای که برای فرار از دست قاتل وارد دریچه کولر می‌شود و از دالان آن عبور می‌کند، شخصیت فیلم در خانه است و ناگهان صدایی می‌شوند یا شرقی‌های خردمندی که به دیگران درس زندگی می‌دهند. این موقعیت‌ها آن‌قدر تکراری هستند که به‌راحتی می‌شود در ده‌ها فیلم آن‌ها را به یاد آورد. اما مشکل فقط تکراری بودن‌شان نیست، بلکه ساده‌انگاری آن‌هاست. چرا فقط باید یک پلیس به متهم شک کند و بقیه اصلاً مشکوک نشوند. یا چطور ممکن است همه داخل دریچه‌ی کولر جا شوند و راحت از آن بگذرند؟ این ساده‌انگاری و تکرار را نمی‌توان با قصه و خیالی بودن فیلم توجیه کرد و از آن گذشت. بلکه به نظر می‌رسد در پس پشت آن نوعی نگاه نظام‌مند و مسلط وجود دارد. نگاهی که برای مثال دوست دارد غیر آمریکایی‌ها را به تیپ‌هایی ساده تقلیل دهد، یا فقط هیجان برایش مهم است و علاقه‌ای به پیچیدگی ندارد. راجر ایبرت به‌درستی به این موضوع اشاره می‌کند و تلاش دارد در کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود آن‌ها را افشا کند. ایبرت در این اثر قصد تحلیل کردن این الگوها را ندارد و نمی‌خواهد به ریشه‌های آن برسد. بلکه صرفاً آن‌ها را مرور می‌کند تا مخاطب آگاه‌تر باشد و خود را برای مواجهه با آن‌ها آماده کند. به تعبیر دیگر، مرعوب این کلیشه‌ها نشود و اجازه ندهد او را احمق بپندارند.

راجر ایبرت مرور صحنه‌ها و دیالوگ‌های کلیشه‌ای را در دهه‌ی 1980 شروع کرد. او ابتدا آن‌ها را در ستون خود در روزنامه منتشر می‌کرد. بعدتر آن‌ها را در کتاب راهنمای خانگی فیلم مطرح و در حاشیه‌ی اثرش به آن‌ها اشاره کرد. وقتی با استقبال مخاطبان مواجه شد و فهمید که باعث آگاه‌سازی آن‌ها شده، بیش از چهارصد نمونه را گردآوری کرد و در کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود، به‌صورت مستقل و مجزا آن‌ها را به چاپ رساند. اثری که هنوز هم مورد توجه قرار دارد و نقش مهمی در حذف خیلی از طرح‌های داستانی احمقانه و الگوهای تکراری داشته است.

کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود را نشر چتر فیروزه با ترجمه‌ی اردوان وزیری منتشر کرده است.

دربار‌ه‌ی مجموعه‌ی کلیشه‌های هالیوودی راجر ایبرت

کلیشه‌های هالیوودی راجر ایبرت (Roger Ebert's Books Of Hollywood Clichés Series) مجموعه کتاب‌هایی هستند که این منتقد معروف در آن‌ها به الگوهای همیشگی و ثابت فیلم‌های جریان اصلی هالیوود اشاره و آن‌ها را افشا کرده است. ایبرت دو کتاب از این سری به چاپ رسانده و در آن‌ها به بیش از 400 صحنه و موقعیت قراردادی و کلیشه‌ای پرداخته که همه‌ی مخاطبان سینما با آن‌ها آشنا هستند.

کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به سینما علاقه دارید و می‌خواهید کتابی انتقادی در مورد هالیوود بخوانید، فرصت مطالعه‌ی این اثر را از دست ندهید.

در بخشی از کتاب کوچک کلیشه‌های هالیوود: خلاصه‌ای از قراردادهای کهنه و کهن الگوهای منسوخ‌ شده در فیلم‌ها می‌خوانیم

شما به اندازه‌ی کافی فیلم دیده‌اید که بتوانید نکاتی را در آن‌ها متوجه شوید. به طور مثال هر بار که یک صحنه‌ی تعقیب‌ و گریز در محله‌ای بیگانه و غریب رخ می‌دهد، یک سبد میوه واژگون می‌شود یا هر جا که قهرمان فیلم یک نگهبان ارتش آلمان نازی را از پای درمی‌آورد و یونیفورم او را به تن می‌کند، آن یونیفورم درست اندازه‌ی اوست و یا اگر تمام کاراکترهای فیلم احمق نبودند داستان فیلم در عرض پنج دقیقه به پایان می‌رسید. همه‌ی این‌ها چیزهایی هستند که در این کتاب گردآوری و سازمان‌دهی شده‌اند.

گاهی اوقات فکر می‌کنم سیستم هالیوود فیلمسازها را ترغیب می‌کند تا مصالحی را که در اختیار دارند بیش از حد ساده و قابل‌فهم کنند. شاید این کتاب بتواند اندک افراد شجاعی را که تلاش می‌کنند فیلم بسازند ترغیب کند تا آثاری خلق کنند که دست‌کم به اندازه‌ی خودشان زیرک و باهوش باشند. در عین حال شاید بتواند سرنخی به دست مخاطبان سینما بدهد و اطلاعاتی در اختیار آن‌ها بگذارد تا فیلم‌ها را با هوشیاری و دقت بیشتری به تماشا بنشینند. یکی از غرورآمیزترین لحظات فعالیت حرفه‌ای‌ام به عنوان منتقد فیلم زمانی بود که در سالن تاریک سینما در کنار یکی از مخاطبان (که او را نمی‌شناختم) نشسته بودم و او فریاد زد: «سبد میوه!»

«سبد میوه!»، یک واژه‌ی گویا که خوره‌های فیلم آگاه و هوشیار در صحنه‌های تعقیب ‌و ‌گریز، که در آن یک فرد خارجی یا محلی حضور دارد، از آن استفاده می‌کنند و نشانه‌ای قطعی از واژگون شدن یک سبد میوه طی تعقیب‌ و‌ گریز است. به دنبال آن یک عابر پیاده‌ی خشمگین به وسط خیابان می‌دود تا مشت خود را به سمت ماشین قهرمان تکان دهد.