معرفی و دانلود کتاب چکامه‌های متنبی

معرفی کتاب چکامه‌های متنبی

چکامه‌های متنبی نوشته‌ی احمد بن حسین متنبی از بزرگ‌ترین شاعران نامدار عرب است. این اثر که به کوشش پژوهشگر سرشناس، ای. جی. آربری تهیه و تنظیم شده، مجموعه‌ای از اشعار متنبی را در برمی‌گیرد که دارای شعری غنی و بسیار مؤثر است و او را در دنیای عرب همتای حافظ در شعر پارسی است. اشعار او جز شاهکارهای شعر کلاسیک دنیا به‌شمار می‌رود و سعدی از اشعار او در بیان خود بسیار سود برده است.

درباره‌ی کتاب چکامه‌‌های متنبی

شعر عربی امروزه از دو بخش موزون و معاصر تشکیل شده است اما شعر موزون نزد عرب‌زبانان از اهمیت و برتری بیشتری برخوردار است. چکامه‌های متنبی، مربوط به سده‌ی سوم پس از اسلام است و در دورانی که ادبیات عرب وارد جهان دیگری یعنی دنیای اسلام شده بود سروده شده است. شعر عربی به‌واسطه‌ی قدمت و تاریخ غنی خود همواره جز لاینفک ادبیات و فرهنگ اعراب بوده است. در دوران پیش از اسلام شعر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود؛ به‌طور شفاهی نقل می‌شد و دارای مفاهیم و مضامین اخلاقی، عیش و طرب و جنگ‌آوری بود. در این دوران اعراب جایگاه شعر را از هر پدیده‌ی فرهنگی و اجتماعی دیگر بالاتر می‌دانستند. با ظهور اسلام اشعار دارای تغییرات مشخصی شد؛ ورود واژگان جدید، مضمون شعری نو و همچنین پرهیز از پرداختن به موضوعات غیرشرعی سمت‌وسوی جدیدی به ادبیات و شعر عرب بخشید؛ اما بااین‌وجود همچنان نگاه شاعران به سنت شعری مربوط به‌پیش از اسلام بود. عده‌ای از شعرا که اصطلاحاً به آنان مخضرم می‌گفتند، نیمی از زندگی خود را در دوران پیش از اسلام گذراندن و نیم دیگر را در زمان شکوفایی اسلام. این شاعران بیشتر به سنت‌های پیش از اسلام وابسته بودند. پس‌ازآن کم‌کم غنای شعر عربی با مضامین اسلامی درآمیخت و شعر به درجه هنری والایی نائل آمد. در این زمان شعرایی چون «ابو تمام» و «البحتری» نیز به‌عنوان استادان شعر و صاحب کرسی ادبی اعراب شهره‌ی عام و خاص شدند.

چکامه‌‌های متنبی نیز سروده‌های این شاعر دنیای عرب و مربوط به اشعاری از همین دوران است. متنبی با تأثیر از شعرای پیشین خود و استفاده از هنر ابو تمام و البحتری به مقامی از شعر و شاعری رسید که کمتر شاعر عرب‌زبانی را می‌توان با او قیاس کرد. متنبی با نوآوری، غنای واژه و عروض پیچیده شعر عربی را همگام با خود به شهرت بیشتری رساند. او از فکر و دانش اسلامی، ایرانی و یونانی بهره برد و مضامین آن‌ها را در شعرش منعکس کرد. بی‌تردید اگر کسی مدعی شود که متنبی بزرگ‌ترین شاعر عرب است، بی‌راه نگفته. شعر متنبی تصویری از دوران زندگی اوست و انقلاب‌ها و تحولات عصر، عقاید، علم و فلسفه به شکل مشخصی در اشعار او خودنمایی می‌کنند. او در اشعار کتاب چکامه‌های متنبی از پند و اندرزهای اخلاقی استفاده کرده که شعر او را دارای مضمونی اخلاقی کرده است.

کتاب چکامه‌‌های متنبی اثر احمد بن حسین متنبی است که توسط خاورشناس انگلیسی آرتور جان آربری تهیه و تنظیم و به زبان انگلیسی ترجمه شده. برگردان فارسی این کتاب را موسی اسوار بر عهده داشته که توسط نشر هرمس منتشر شده است.

چکامه‌‌های متنبی مناسب چه کسانی است؟

مطالعه‌ی کتاب چکامه‌های متنبی به تمام علاقه‌مندان شعر کلاسیک و اشعار عربی توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب چکامه‌های متنبی می‌خوانیم

1. هیچ‌کس را فخر نیست، مگر آن کس را که از ستم تن مى‌زند، و او یا به مقصود مى‌رسد یا [در طلب حاجت خویش] بى‌هیچ خواب و رخوتى مى‌جنگد.
2. عزم آن نیست که در آن قصور کنند، همّت آن نیست که تاریکى از آن باز بدارد.
3. شکیبایى بر آزار و دیدارِ مردم‌آزار غذایى است که بدن‌ها بدان آب مى‌شود.
4. خوار بوَد هر که بر زندگىِ ذلیلِ خوار غبطه خورَد، که بسا زندگى که مرگ از آن سهل‌تر و سبکبارتر بوَد.
5. بردبارى اگر از روى قدرت نبوَد، جز بهانه سفله و دون‌مایه نباشد.
6. هر که وهن پذیرد، تن به خفّت دادن بر او آسان مى‌شود، که مرده از جراحتْ هیچ به درد نیاید.
7. روزگارم از شکیبایىِ من بر او به تنگ آمده است، و بزرگواران بزرگوارم یافتند.
8. در زیر پایه‌هاى قَدْرِ خویش ایستاده‌ام، و مردمان در [جایگاهى] زیر پاى من مکان دارند.
9. آیا باید بر آتشم جا باشد و هم بدان خوش باشم، و مقصودى بجویم در همان حال که ظلمِ دیگران بر من رواست،

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1. از سروده‌هاى او در جوانى
2. از شعرهاى مُرتَجَلِ او در جوانى
3. در مدح ابوعلى هارون بن عبدالعزیز اوراجىِّ کاتبِ صوفى‌مسلک
4. در مدح على بن احمد مُرّى خراسانى
5. در مدح على بن احمد بن عامر اَنْطاکى
6. در مدح ابوالقاسم طاهر بن حسین علوى
7. نیز از سروده‌هاى او در جوانى
8. درباره شهربندانِ انطاکیه و کشته شدنِ کره اسبش طَخْرور و مادیانش حِجْر
9. در مدح سیف‌الدوله که آهنگِ ترکِ انطاکیه داشت.
10. در رثاى مادرِ سیف‌الدوله در جُماداى دوم از سال 337 ه.
11. در مدح سیف‌الدوله و اشاره به بناى شهر مَرْعَش در 341 ه.
12. در گله‌گزارى از سیف‌الدوله
13. در بهبود یافتن سیف‌الدوله از بیمارى
14. در مدح سیف‌الدوله و تهنیت گفتن به او به مناسبت عید قربان 342 ه.
15. در مدح سیف‌الدوله هنگام عزیمت او از سرزمینِ بیزانس در 345 ه. شعر را شاعر در آمِد بر ممدوح خواند.
16. در مدح کافور اِخشیدى پس از جدایى شاعر از سیف‌الدوله و پیوستن به دستگاهِ ممدوح.
17. در مدح کافور اِخشیدى در شوال 347 ه.
18. در آگاهى یافتن شاعر در مصر از اعلام خبر مرگ او در محضر سیف‌الدوله در حلب
19. درباره قیام شَبیب عُقَیْلى بر کافور و کشته شدن او در دمشق در 348 ه.
20. در هجو کافور در روز عرفه 350 ه، یک روز پیش از عزیمت شاعر از مصر
21. در هجو کافور
22. در وصف حرکت از مصر و آنچه در راه گذشت و هجو کافور
23. در مدح سیف‌الدوله پس از جدایى شاعر از بارگاه کافور
24. در مدح ابوالفضل محمد بن عَمِید
25. در مدح عضدالدوله و دو فرزندِ او ابوالفَوارِس و ابودُلَف و وصف مسیر و منزلگاهِ شِعْب بَوّان
26. در مدح عضدالدوله و وداع با او
یادداشت‌ها