معرفی و دانلود کتاب هزار خورشید تابان

معرفی کتاب هزار خورشید تابان

چگونه می‌توان مجموعه‌ای از رنج‌های انسانی را در درون یک روایت منقلب‌کننده و جان‌سوز به نمایش گذاشت؟ کتاب هزار خورشید تابان به‌عنوان یکی از نمونه‌های مشهور، پاسخی به این پرسش است؛ رمانی اجتماعی از نویسنده‌ی مشهور و پرفروش افغانستانی - آمریکایی، خالد حسینی، که به روایت زندگی مریم و لیلا می‌پردازد. دو شخصیت زن اهل افغانستان که در طول زندگی‌شان، با انواع بلا‌ها روبه‌رو می‌شوند و در درون چنین داستان تاریکی، رستگاری‌شان را جست‌وجو می‌کنند.

درباره‌ی کتاب هزار خورشید تابان

داستان کتاب هزار خورشید تابان (A Thousand Splendid Suns) به قلم خالد حسینی (Khaled Hosseini)، در ارتباط با دو شخصیت به نام‌های مریم و لیلا است. مریم دختری روستایی است که توسط مردم با انواع صفت‌های غیردوستانه و خصمانه توصیف می‌شود. مریم در واقع فرزند یک رابطه‌ی نامشروع است و توسط مردم حرامزاده خطاب می‌شود. او فرزند یک سرمایه‌دارد است؛ مردی ثروتمند که به‌طور کامل مریم و مادرش را در فقر و تنگ‌دستی رها کرده و هیچ علاقه‌ای به ارتباط با آن‌ها ندارد. در ادامه‌ی سیاه‌روزی‌های شخصیت مریم، وی در سن پانزده‌سالگی و درحالی‌که همچنان یک نوجوان است، مجبور به ازدواج با مردی بسیار مسن‌تر از خود می‌شود؛ مردی به نام رشید که انسانی رذل است و از کتک زدن زنان لذت می‌برد. مریم مجبور می‌شود در نوجوانی به وصلت با چنین مردی تن دهد. اما تمام این درماندگی‌ها، تازه بخش آغازین رنج‌های مریم در زندگی‌اش هستند.

لیلا نیز یکی از دیگر شخصیت‌های اصلی این کتاب است. او که در طی یک حادثه‌ی تراژدیک، خانواده‌اش را در جنگ داخلی کابل از دست داده، اکنون از مردی به نام طارق باردار است. لیلا که خود را غرق در سیاهی زندگی می‌یابد، در نهایت و طی مجموعه رخدادهای داستانی، توسط رشید، همسر مریم نجات داده می‌شود. البته طی ماجرایی که نمی‌توان به‌راحتی اسم آن را نجات گذاشت؛ چراکه رشید به‌سرعت وی را به اسارت خود درمی‌آورد تا مریم و لیلا هووی یکدیگر شوند. داستان هزار خورشید تابان این‌گونه جلو می‌رود که این دو زن درمانده و بی‌کس، در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و توسط همسری بدذات بر رنج‌هایشان افزوده می‌شود. رشید هم در تمام این مدت به کتک زدن مریم و لیلا ادامه می‌دهد و کاری می‌کند تا مخاطبان کتاب، گاهی غم و گاهی خشم بسیاری را احساس کنند.

خالد حسینی در کتاب هزار خورشید تابان، می‌خواهد برای مخاطبان خود تصویری از زیست تراژیک زنان افغانستان ترسیم کند. اینکه زیستن در سرزمینی که مدتی تحت سلطه‌ی شوروی و بعد طالبان بوده، چه معنایی دارد؛ این واقعیت که زیستن در جهان سوم، می‌تواند چه تصاویر و صداهایی را در ضمیر ناخودآگاه افراد و به‌خصوص زنان ثبت کند. این کتاب بی‌شک اثر تلخ و تاریکی است و هرچه روایت آن پیش می‌رود، چنین وجوهی را با شدت بیشتری به نمایش می‌گذارد. خالد حسینی می‌خواهد همان احساسی را در مخاطبان شکل دهد که شخصیت‌های داستانش نیز تجربه می‌کنند؛ اینکه با گذشت زمان هیچ‌چیز بهبود نخواهد یافت، بلکه رنج‌های بیشتری را نیز متحمل خواهیم شد.

زمانی که رئالیسم به‌عنوان یک مکتب ادبی شکل گرفت، اکثر صاحب‌نظران چنین مشخصاتی را برای آن عنوان کردند: رویکردی که در آن هویت افراد، به‌واسطه‌ی تأثیرات اجتماع ساخته می‌شود و انسان از طریق عوامل بیرونی و نقشی که واقعیت در زندگی‌اش ایفا می‌کند، به تصویر کشیده می‌شود. با چنین تعریفی، می‌توان گفت که یک اثر رئالیستی به‌جای آنکه به امیال و تصورات بپردازد و ذهنیت شخصیت‌ها را مورد بررسی قرار دهد، کاراکترها را به‌واسطه‌ی تأثیری که فاکتورهای بیرونی و اجتماعی بر آن‌ها به‌جا می‌گذارند، بازنمایی می‌کند. در چنین رویکردی شخصیت‌ها در بستر یک محیط گسترده‌ی اجتماعی پرداخت می‌شوند و روایت کتاب، مشخصاً با نگاهی انتقادی نسبت به مشکلات اجتماعی جلو خواهد رفت.

کتاب هزار خورشید تابان نیز یک اثر رئالیستی با دغدغه‌های اجتماعی محسوب می‌شود. کتابی که نویسنده‌اش خالد حسینی، کوشش دارد از طریق آن، مجموعه‌ای از انتقادات سیاسی، اجتماعی و مذهبی را در دل یک داستان عنوان کند. در راستای چنین هدفی، بی‌دلیل نیست اگر بگوییم برخی از رخدادهای داستانی این اثر، با نوعی اغراق هم همراه هستند. در واقع نویسنده برای آنکه انتقاد خود را صریح‌تر و مشکلات زیستی و اجتماعی را برجسته‌تر عنوان کند، از رویدادهایی در ماجرای کتاب بهره می‌برد که ممکن است واقعیت‌های مورد نظر را با شدت بیشتری بازنمایی کنند. برای همین است که وقتی به خلاصه‌‌ی داستان کتاب هزار خورشید تابان نگاه می‌کنید، ممکن است این تصور را داشته باشید که با رمانی بیش از حد تاریک طرف هستید؛ اما چنین قضاوتی چندان درست به نظر نمی‌رسد.

امثال این قضاوت‌ها درباره‌ی این رمان، از واقعیت به‌دور است. چراکه خالد حسینی در کتاب هزار خورشید تابان، در مورد زندگی و سرنوشت زنان افغانستان دروغ نمی‌گوید. شاید هنگام خواندن معرفی یا خلاصه‌ی داستان، برخی مخاطبان عنوان کنند که «واقعیت ماجرا تا این حد تاریک هم نیست»، اما باید دانست که رمان هزار خورشید تابان، تعمداً با چنین سبک داستان‌پردازی و روایتی طراحی شده است. چنین آثاری کوشش می‌کنند انواع موقعیت‌های تراژیک را کنار هم قرار دهند و به‌طور مداوم در مخاطبان احساس هم‌دردی ایجاد کنند. دلیل آن هم مشخص است: با کاتارسیس یا همان تزکیه‌ است که می‌توان توجه مخاطبان را با احساس هم‌ذات‌پنداری به خود جلب کرد و درعین‌حال خوانندگان را نیز به‌سوی تجربه‌ای شخصی و تکان‌دهنده از مطالعه‌ی دردهای انسانی سوق داد.

ممکن است گاهی برای توصیف چنین رمانی، از واژه‌ی «سیاه‌نمایی» بهره برده شود. اما باید گفت که این برجسته‌سازی رنج‌ها و مصائب، بر اساس نوعی رویکرد تعمدی است؛ با این هدف که بتوان توجه مخاطبان سراسر جهان را به موضوعی جلب کرد که شاید هیچ‌وقت در زندگی واقعی‌شان با آن سر و کار نداشته باشند. به هر روی نویسنده آزاد است که در گزاره‌های خود واقعیت را با شدت بیشتری بازنمایی کند. در این‌جا، عناصر داستان‌گویی نیز وارد واقعیت خام جهان عینی می‌شوند. در واقع، به همین روش است که داستان‌ها بازگو می‌شوند: با تلفیق میان آنچه در جهان واقعی به‌مثابه‌ی رخدادهای عینی وجود دارد و عناصری که در راستای شکل دادن به درام و شخصیت‌پردازی شکل می‌گیرند؛ شخصیت‌هایی که ساختگی هستند، اما واقعیت یک نسل، دوره یا یک جغرافیای به‌خصوص را با خودشان حمل می‌کنند.

از سوی دیگر کتاب هزار خورشید تابان به قلم خالد حسینی، در مورد یک ارتباط و دوستی زنانه است. مضمونی که در بخش پررنگی از ادبیات و سینما هم وجود داشته و بیشتر از میانه‌ی قرن بیستم میلادی، در داستان‌ها پررنگ شده است. ارتباط میان زنانی که قرار نیست با هم رقابت کنند، بلکه هرکدامشان به دیگری برای تبدیل شدن به انسانی بهتر یا رویارویی با چالش‌های زندگی کمک می‌کنند. هم‌زیستی و هم‌دردی زنانه، در واقع در مقابل داستان‌هایی پدید آمد که بیشتر با محوریت رفاقت‌های مردانه ارائه شده بودند. کتاب هزار خورشید تابان درباره‌ی دوستی دو زنی‌ست که هر کدام، رنج‌کشیدن و انواع تروماها را می‌شناسند. دو زنی که اسیر مردی به نام رشید هستند، اما با دوستی‌ای که شکل می‌دهند و با کمک همدیگر، زخم‌های جبری زیستن در این شرایط را تحمل و درمان می‌کنند.

انسان به امید زنده است. اگر امید نباشد، آن‌وقت انگیزه‌ای هم وجود نخواهد داشت. این امید است که می‌تواند روشنایی بیافریند و حتی از درد زخم‌هایی که زندگی به جسم و جان وارد می‌کند، بکاهد. امید و عشق به زیستن، یک نوع مقابله با دشواری‌هاست. مقابله‌ای که اجازه می‌دهد زندگی به جای حرکت رو به سیاهی، به روشنایی و نور متمایل شود. این دیدگاه و رویکردی‌ست که دو شخصیت مریم و لیلا در رمان هزار خورشید تابان، از خود نشان می‌دهند. دو زنی که سال‌های کودکی، نوجوانی و اوایل جوانی‌شان را زیر غبار جنگ و توحش مردانه از دست داده‌اند، اما باز هم به روزهای آینده امیدوارند. امید و دوستی‌ای که میان این دو نفر است، به سلاح آن‌ها برای رویارویی با تمام رنج‌ها و به‌خصوص شوهرشان رشید تبدیل می‌شود. چیزی که سبب زیبایی درونی و محبوبیت این داستان در سراسر دنیا شده است.

کتاب هزار خورشید تابان به قلم خالد حسینی، اثر پرفروشی‌ست که ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد و پس از آن، توسط مترجمان مختلف به اکثر زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه گردید. یک اثر به‌شدت محبوب که توانست در قلب و روح اکثر مخاطبان بین‌المللی جا خوش کند. دلیل این شهرت و محبوبیت ساده است: این رمان یک اثر انسانی است و با وجود آنکه ماجرایش در کشور افغانستان می‌گذرد، از رنج‌هایی می‌گوید که امکان دارد هر فردی در هر کجای دنیا و در طول تاریخ، تجربه‌شان کرده باشد؛ رنج‌ها و دشواری‌هایی مانند قرار گرفتن تحت یک جبر جغرافیایی، پدیده‌ی جنگ و ویرانی‌هایی که به دنبال دارد، فرزند نامشروع بودن و غیاب پدری که عشق و هستی فرزند خود را منکر می‌شود، جامعه‌ی سرکوب‌گر و همچنین ازدواج اجباری و شریک زندگی‌ای که همچون جلاد به بدبختی‌ها می‌افزاید و البته از همه مهم‌تر، مصائب زن بودن و مختصات آن در فضایی مردسالارانه.

روایت در کتاب هزار خورشید تابان، ساده و سرراست است. خالد حسینی در کتاب خود، هوشمندانه از نوعی نثر و داستان‌گویی ساده و روان استفاده می‌کند. چراکه وقتی یک نویسنده کوشش دارد تا مجموعه‌ای از واقعیات را در جهت بازنمایی مصائب یک سوژه‌ی به‌خصوص و جهت ایجاد هم‌دلی انسانی روایت کند، باید تا حد ممکن از تکنیک‌های پیچیده و ادبی بکاهد. این مسئله در تمام مدیوم‌های هنری نیز صادق است. درواقع ساده و روان گفتن و زدودن از عناصر تکنیکال و خصیصه‌های هنری، موجب می‌شود که مخاطب بدون توجه به عناصر دیگر، به‌طور مستقیم با سوژه‌ی مورد نظر ارتباط برقرار کند. بنابراین نثر ساده و آسان‌فهم خالد حسینی، در جهت درگیر کردن مخاطبان عام و خاص نگاشته شده و با توجه به شهرت و محبوبیتی که این رمان به دست آورده، باید گفت حسینی تصمیم درستی اتخاذ کرده است.

به‌طور کلی می‌توان گفت کتاب هزار خورشید تابان، اثری‌ست که شما را از ابتدا تا انتهای خود، با جریان داستان و شخصیت‌هایش همراه خواهد کرد. این اثر دغدغه‌مند کوشش دارد تصویری از زن بودن در جهان سوم و افغانستان ترسیم کند. این داستان از خالد حسینی، همچون یک سند و مرجع برای پژوهشگران و متفکرانی‌ محسوب می‌شود که می‌خواهند در مورد شیوه‌های زیست زنان در کشور افغانستان بدانند. همچنین، این کتاب می‌تواند برای زنانی که در شرایط مشابه به‌سر می‌برند یا می‌خواهند در مورد زنان کشورهای دیگر بدانند، اثری الهام‌بخش و مفید محسوب شود. کتابی که می‌خوانید تاکنون چندین‌بار به زبان فارسی برگردان شده و این نسخه از آن با ترجمه‌ی آزاده شهپری، توسط انتشارات ماهابه به دست شما رسیده است.

جوایز و افتخارات کتاب هزار خورشید تابان

• قرار گرفتن در رتبه‌ی نخست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز، به مدت پانزده هفته
• فروش بیش از یک‌میلیون نسخه در هفته‌ی نخست انتشار
• دریافت جایزه‌ی نقره‌ای کتاب برگزیده‌ی کالیفرنیا در بخش آثار داستانی
• در سال 2008، این کتاب موفق به بردن جایزه‌ی مهم کتاب برگزیده‌ی انگلستان شد.
• این کتاب در سال 2008 توانست جایزه‌ی بوک‌سنس را دریافت کند.

نکوداشت‌های کتاب هزار خورشید تابان

• اثری دیرفهم، غنی و سرسخت در مورد تحملِ رنج‌های غیرقابل تحمل.(لو گروسمن، تایم)
• اگر برایتان سؤال است که کتاب هزار خورشید تابان، به‌خوبیِ کتاب «بادبادک‌باز» این نویسنده هست یا نه، باید بگویم که این کتاب حتی بهتر است. (جاناتان یاردلی، واشنگتن پست)
• اثری دل‌خراش و قدرتمند که به‌خوبی کشور افغانستان را برای مخاطبان ترسیم می‌کند. (پابلیشرز ویکلی)
• خالد حسینی در روایت نوع به‌خصوصی از داستان‌ها مهارت دارد. داستان‌هایی که با رویدادهای غیرقابل تحملی چون خشونت، جنگ، درماندگی و آزار شکل گرفته‌اند. او این داستان‌های دشوار را برای مخاطب به اثری خواندنی تبدیل می‌کند. (ناتاشا والتر، گاردین)
• خالد حسینی قادر است به ما نشان دهد که زندگی روزمره در کابل، قبل و بعد از طالبان، چه معنایی دارد. (میچیکو کاکوتانی، نیویورک تایمز)

اقتباس‌های سینمایی و فرهنگی از کتاب هزار خورشید تابان

• در سال 2017، یک نسخه‌ی تئاتر از این رمان تولید شد و در سان‌فراسیسکو به نمایش درآمد. البته این اجرا که توسط استودیوی کانادایی تئاتر کلگری و تئاتر هنرستان آمریکا تهیه شد، بسیاری از بخش‌های رمان را حذف کرده بود.
• در سال 2023، اپرای هزار خورشید تابان (A Thousand Splendid Suns) به کارگردانی شیلا سیلور و با تهیه‌کنندگی اپرای سیاتل، با اقتباس از این داستان بر روی صحنه رفت. این اپرا در دو پرده و با قطعاتی که برای یازده خواننده طراحی شده بود، به اجرا درآمد.
• استودیوی کلمبیا پیکچرز از سال 2009، حق ساخت فیلمی بر اساس این رمان را خریداری کرده است. در سال 2009 قرار بود چنین فیلمی بر اساس فیلم‌نامه‌ای به قلم استیون زلیان، فیلم‌نامه‌نویس نام‌دار هالیوود که آثاری چون «دختری با خالکوبی اژدها»، «مأموریت غیرممکن» و «ایرلندی» را در کارنامه دارد، ساخته شود. اما همچنان این فیلم سینمایی ساخته و عرضه نشده است.
• بر اساس اخباری که اعلام شده، قرار است یک مینی‌سریال از رمان هزار خورشید تابان، ساخته شود.

کتاب هزار خورشید تابان برای چه کسانی مناسب است؟

خواندن این اثر از خالد حسینی به کسانی که مخاطب جهان ادبیات و به‌خصوص ژانر رئالیسم اجتماعی هستند، پیشنهاد می‌شود. همچنین اگر به داستان‌هایی که با محوریت یک شخصیت زن خلق شده‌اند علاقه دارید، خواندن کتاب هزار خورشید تابان به شما توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب هزار خورشید تابان می‌خوانیم

مهمان‌های عید هم آمدند. همه‌شان مرد بودند، دوستان رشید. در که می‌زدند مریم می‌دانست که باید به طبقه بالا برود و در را ببندد. آن‌ها چای می‌نوشیدند، دود راه می‌انداختند و گپ می‌زدند. رشید به مریم گفته بود تا زمانی که مهمان‌ها نرفتند از اتاقش بیرون نیاید.

برای مریم مهم نبود. درحقیقت، حتی خوشحال هم می‌شد که رشید روابط زناشوییشان را مقدس می‌دانست و از ناموسش حمایت می‌کرد. او از این حمایت احساس شادی می‌کرد. برایش مهم و با ارزش بود.

رشید روز سوم و آخرین روز عید به دیدن دوستانش رفت، مریم که تمام شب حالت تهوع داشت برای خودش آب جوشاند و چایی سبز درست کرد و کمی هل خردشده در آن ریخت. شروع کرد به تمیز کردن بازمانده‌های عیددیدنی شب قبل: فنجان‌های واژگون، پوست تخمه‌ها در میان تشک‌ها ریخته بود و اضافه‌های خوراک روی بشقاب‌ها خشک شده بود. مریم همین‌جور که ریخت‌وپاش‌های شب قبل را پاک می‌کرد با خود گفت چقدر مردها در تنبلی پُرتوانند.

نمی‌خواست به اتاق رشید برود. اما کار نظافت او را به آن‌جا کشاند. از اتاق نشیمن شروع کرد بعد پله‌ها، راهروی بالا و سر آخر اتاق رشید. می‌دانست که برای اولین‌بار است که وارد اتاق او می‌شود. روی تخت نشست و احساس تجاوز به حریم دیگران به او دست داد.