معرفی و دانلود کتاب نفی خشونت علیه زنان و مردان در خانواده از منظر فقه شیعه و اسناد بین‌الملل

معرفی کتاب نفی خشونت علیه زنان و مردان در خانواده از منظر فقه شیعه و اسناد بین‌الملل

زهرا ساور سفلی در کتاب نفی خشونت علیه زنان و مردان در خانواده از منظر فقه شیعه و اسناد بین‌الملل، به بررسی مفهوم خشونت در قبل و بعد از ازدواج زوجین پرداخته است.

در طول تاریخ حوادث ناگوار و خشونت‌‌آمیز همراه با رنج بسیار بر زنان و مردان به ویژه زنان به وجود آمده است. در زمان حاضر نیز با گسترش علم و دانش، هنوز معضل خشونت، به ‌عنوان یک مسئله حاد اجتماعی، باقی است حتی بشر با خشونت مدرن و با مصادیق جدیدی رو به رو شده است.

در محیط خانواده، هر اقدام عمدی علیه جسم، جان، شرف، مال، حقوق طبیعی و اجتماعی علیه زنان و مردان در قبل و بعد از ازدواج زوجین صورت بگیرد در نظر فقه شیعه، خشونت نامشروع بوده و اسناد بین‌المللی نیز آن را غیرقانونی به شمار می‌آورد. خشونت در خانواده منشأ فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد که آسیب‌های جدی بر فرد، خانواده و اجتماع باقی می‌گذارد که جبران آن گاهی ممکن و گاه غیرممکن است.

با توجه به این که در زمان جاهلیت، اعراب هیچ ارزشی برای زن قائل نبودند، دین اسلام به زن ارزش و کرامت بخشید و خداوند برای افراد خانواده، حقوق و تکالیف توأم با اخلاق به‌ ویژه حسن معاشرت، قرار داده تا مودت و محبت و آرامش در بین آن‌ها بیشتر شود و به سعادت و کمال برسند و در صورت سوء استفاده از حقوق و تکالیف خود، مجازاتی برای آن‌ها تعیین کرده است. در حالی که اعلامیه حقوق بشر، بعد از جنگ جهانی دوم، طبق دیدگاه مکاتب غرب، بدون توجه به مصلحت و تفاوت تکوینی زن و مرد، حقوق برابر بین زن و مرد را به تصویب رساند و کمیسیون‌ها و کنوانسیون‌ها و میثاق‌هایی را برای احقاق حقوق زنان تشکیل دادند. تا بتوانند تبعیض علیه زنان را ریشه‌کن کنند. تا به امروز علاوه بر این که آن‌ها نتوانستند خشونت علیه زنان را کم کنند، بلکه جامعه به معضل جدیدی به نام خشونت زنان علیه مردان مواجه شده است. لازم به ذکر است مبانی دو دیدگاه در مواردی متعارض و گاه مشترک است.

در جامعه امروز ما، دشمنان اسلام و طرفداران فمینیسم می‌کوشند حقوق و تکالیف شرعی را ظالمانه جلوه دهند. در حالی‌ که رواج خشونت در خانواده‌های مسلمان برگرفته از فرهنگ غیر اسلامی و سوء استفاده از حقوق شرعی است. حتی در کشورهای غربی نیز با شعار برابری هنوز خشونت نسبت به زنان کمتر نشده بلکه با مصادیق جدیدی از خشونت رو به رو هستند.

نگرش غرب نسبت به برخی از احکام شرعی مانند: ارث زن و... خشونت علیه زنان می‌داند لذا در پاسخ به آنان تحقیقات نسبتا جامعی صورت پذیرفته است؛ اما بررسی برخی از رفتار و اعمال خشونت (مانند: قتل، خروج از منزل بدون اذن شوهر و...) بر اساس فقه شیعه و اسناد بین‌الملل از جانب محققین تحقیقات کمتری وجود دارد؛ و همچنین خشونت علیه مردان کمتر مورد توجه واقع شده است؛ و وجود چند مقاله نمی‌تواند پاسخگوی این پدیده دامن‌گیر، در همه کشورها باشد، لذا وجود تحقیقات گسترده پیرامون هر دو جنس ضروری به نظر می‌رسد.

در بخشی از کتاب نفی خشونت علیه زنان و مردان در خانواده از منظر فقه شیعه و اسناد بین‌الملل می‌خوانید:

در میان تعاریف خشونت خانگی، اصطلاح دیگری به نام خشونت زناشویی به کار رفته است؛ که به معنای وسیع آن عبارت است: «بد رفتاری هر یک از زوجین با دیگری که به آسیب‌های جسمی یا روانی در طرف مقابل بینجامد». «در بسیاری از جوامع بشری برخی از مردان از روحیه دیکتاتوری و تهاجمی برخوردارند و خواهان رهبری مطلق در خانه هستند. این مردان انتظار دارند که همسر و فرزندان از وی کاملا اطلاعت و پیروی کنند. برخورد این افراد با هر نوع ناسازگاری سایر اعضای خانواده بسیار پرخاشگرانه و خشونت‌آمیز است. گاهی در این افراد، حس همدردی یا احساس گناه از گفتار و رفتار ناشایست خویش از بین می‌رود یا بسیار ضعیف می‌گردد».

مطابق آمار نرخ زن آزاری خفیف 120 در هزار، نرخ زن آزاری شدید 381 در هزار است. برخی هم گزارش دادند بر اساس آمار جهانی حدود 90% قربانیان خشونت خانگی را زنان و 10% دیگر را مردان تشکیل می‌دهند.

داستان آسیه؛ نمونه‌ای از خشونت‌ورزی شوهر علیه زن است که قرآن به آن اشاره کرده است: «در آن هنگام که گفت پروردگارا! خانه‌ای برای من نزد خودت در بهشت بنا کن و مرا از فرعون و رفتار وی نجات ده و مرا از دست گروه ستمگران رهایی ‌بخش». برخی از مفسرین گفته‌اند: «فرعون همسر خویش را از آن‌ جهت که ایمان آورده بود بسیار شکنجه می‌داد و او را به چهارمیخ کشیده و رو به روی آفتاب قرار می‌داد و سنگی بزرگ نیز بر روی او می‌نهاد».

یکی از نویسندگان درباره عامل خشونت‌ورزی شوهر نسبت به زن، می‌نویسد: «ریاست مرد بر خانواده و قدرت وسیعی که قانون و عرف به او اهداء کرده، زمینه‌ ساز اعمال خشونت علیه زنان در حوزه خصوصی خانواده است. به ‌طور کلی تبعات ریاست بی‌قید و شرط مرد در خانواده به‌ صورت تهدید، ناسزاگویی، تحقیر، کتک زدن، کنترل رفت ‌و آمدهای دوستانه و خانوادگی، سوء رفتار جنسی، ایجاد محدودیت‌های مالی و تأکید بر ازدواج اجباری ظاهر می‌شود که آثار زیان‌بار روانی، جسمی، اجتماعی فراوانی بر زنان و دختران بر جا می‌گذارد».

بنابراین خشونت‌ورزی شوهر علیه زن، به قدمت تاریخ است، اسلام با آمدنش حقوق از دست رفته او را به وی برگرداند، در حالی که برخی گمان می‌کنند خداوند اختیار مطلق به مرد داده است. در فصل آتی حق سرپرستی مرد به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: تبیین مفاهیم
گفتار اول: مفهوم خشونت
گفتار دوم: مفهوم فقه شیعه
گفتار سوم: مفهوم اسناد بین‌الملل
گفتار چهارم: مفهوم فمینیسم
گفتار پنجم: مفهوم خانواده
فصل دوم: خشونت
گفتار اول: اقسام خشونت
مبحث اول: تقسیم خشونت از منظر فقه شیعه و حقوق بشر
مبحث دوم: تقسیم خشونت از منظر کیفیت آسیب‌پذیری
مبحث سوم: تقسیم خشونت از منظر گستره خشونت
گفتار دوم: علل خشونت
مبحث اول: علل فردی و شخصیتی
مبحث دوم: علل خانوادگی
مبحث سوم: علل جامعه‌شناختی
گفتار سوم: پیامدهای خشونت
مبحث اول: پیامدهای جسمی
مبحث دوم: پیامدهای روانی
مبحث سوم: پیامدهای جنسی
مبحث چهارم: پیامدهای خانوادگی
مبحث پنجم: پیامدهای اجتماعی
مبحث ششم: پیامدهای اقتصادی
فصل سوم: مبانی اسلام و غرب در رابطه با خشونت
گفتار اول: تعارضات مبانی اسلام و غرب در رابطه با خشونت
مبحث اول: مبانی غرب در رابطه با خشونت
مبحث دوم: مبانی اسلام در رابطه با خشونت
گفتار دوم: مشترکات مبانی اسلام و غرب در رابطه با خشونت
فصل چهارم: نقاط اشتراک و افتراق فقه امامیه و اسناد بین‌الملل در مورد اعمال خشونت علیه زنان و مردان
گفتار اول: نقاط اشتراک دو دیدگاه در مورد اعمال خشونت علیه زنان و مردان
مبحث اول: خشونت‌های مشترک میان زنان و مردان
مبحث دوم: خشونت‌های مردان علیه زنان
مبحث سوم: خشونت‌های زنان علیه مردان
گفتار دوم: نقاط افتراق دو دیدگاه در مورد اعمال خشونت علیه زنان و مردان
مبحث اول: خشونت‌های مشترک میان زنان و مردان
مبحث دوم: خشونت‌های مردان علیه زنان
مبحث سوم: خشونت‌های زنان علیه مردان
نتیجه
فهرست منابع و مآخذ