معرفی و دانلود کتاب نساجی سنتی ایران

معرفی کتاب نساجی سنتی ایران

کتاب نساجی سنتی ایران نوشته‌ی حسین یاوری، تاریخچه‌ی این حرفه‌ی قدیمی و سیر تحول و تکامل آن را مرور می‌کند و می‌کوشد اصول و مراحل بافندگی سنتی را شرح دهد. این کتاب که حاصل سال‌ها پژوهش نویسنده در حوزه‌ی صنایع دستی کشور است، انواع بافت‌ها و دستگاه‌های بافندگی کلاسیک را توضیح می‌دهد و تعدادی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین پارچه‌های دستباف ایرانی را معرفی می‌کند.

درباره‌ی کتاب نساجی سنتی ایران

ایران یکی از اولین تمدن‌هایی بود که به مهارت نساجی دست یافت و توانست با الیاف ساده برای خود پوشاک بدوزد. کاوش‌های باستان‌شناسان در غارهای ایران نشان داده که تقریباً 6000 سال پیش از میلاد، ایرانی‌ها ابزارهایی شبیه به دستگاه ریسندگی داشته‌اند و احتمالاً می‌دانستند که چطور نخ درست کنند. قطعی‌ترین مدرک در این زمینه، مربوط به قطعاتی مسی است که در شوش کشف شده و باقی‌مانده‌هایی از الیاف روی آن وجود دارد. عمر این قطعات که حدوداً به 4000 سال پیش از میلاد می‌رسد، نشان می‌دهد که این مهارت آن زمان قطعاً در شوش رایج بوده. در آثار هردوت یونانی هم اشاره‌هایی به نساجی ایران می‌شود. بنابراین می‌توان گفت این صنعت در این فلات عمری بین شش تا هشت هزار سال دارد.

حسین یاوری، از متخصصان صنایع‌دستی، در کتاب نساجی سنتی ایران کوشیده تاریخ این حرفه و هنر را اجمالاً مرور کند و نحوه‌ی تکامل آن را تا به امروز نشان دهد. او به سرتاسر ایران می‌رود و شیوه‌های بافندگی دستی را توضیح می‌دهد. یاوری می‌گوید که در گذشته چطور نخ‌های تاروپود را تهیه و اصولاً از چه الگوهایی برای بافت تبعیت می‌کردند. و در ادامه شرح می‌دهد که معمولاً بافندگان سنتی چه دستگاه‌هایی داشتند و این ابزارها چطور کار می‌کردند.

نساجی برای مردم ایران صرفاً حرفه نبود بلکه نوعی هنر هم محسوب می‌شد. این فرصتی بود تا بافندگان ایده‌های ذهنی و خلاقانه‌شان را هم بروز دهند. همین باعث شده ما با تنوع قابل‌توجهی از پارچه‌های دستباف مواجه شویم که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشور، هر کدام دستبافت‌هایی مخصوص به خود را دارد که متناسب با شرایط اقلیمی و الیافِ در دسترس خلق شده. ضمن اینکه نگاره‌های هر کدام منحصربه‌فرد است و از عقاید بومی و فرهنگ مردم آن منطقه ریشه گرفته. زری، ترمه، جاجیم، چوقا، چادرشب، عبا، برک، ارمک، کیسه‌ی حمام، باشلق، پتو، شمد و سفره ازجمله همین دستبافت‌های درخشان هستند. حسین یاوری در کتاب نساجی سنتی در ایران به بیش از سی نمونه از این دستبافت‌ها اشاره می‌کند و جنس و شیوه‌ی ساخت آن‌ها را توضیح می‌دهد. او در پایان کتابش، در سه ضمیمه، به شیوه‌های سنتی نگهداری از پشم، تعیین نمره‌ی نخ و ریسندگی و تابندگی آن‌ها اشاره می‌کند.

با مطالعه‌ی این کتاب اطلاعات بسیاری در رابطه با صنعت نساجی ایرانی به دست می‌آورید و می‌توانید با تاریخچه، انواع و شیوه‌های مختلف بافت در کشور از دیرباز تا کنون آشنا شوید.

کتاب نساجی سنتی در ایران را انتشارات سوره مهر به چاپ رسانده است.

کتاب نساجی سنتی ایران برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به دانشجویان، کارشناسان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به صنایع‌دستی توصیه می‌شود. همینطور اگر به دنبال یک منبع معتبر و غنی در زمینه‌ی نساجی ایران هستید، می‌توانید این کتاب را مطالعه کنید.

با حسین یاوری بیشتر آشنا شویم

حسین یاوری (متولد 1325) استاد دانشگاه و متخصص صنایع‌دستی و هنرهای سنتی است. یاوری دکترای پژوهش در عملیات دارد و دوره‌های مختلفی را در اروپا در رابطه با هنرهای سنتی، طراحی صنعتی و طراحی و دوخت لباس گذرانده است. او پس از بازگشت به ایران در سازمان صنایع‌دستی ایران مشغول به کار شد و سی سال در آنجا به‌عنوان کارشناس و مدیر حضور داشت. حسین یاوری کتاب‌های متعددی در همین زمینه منتشر کرده که از میان آن‌ها می‌توان به «مختصری درباره تاریخ تحولات لباس و پوشاک در ایران»، «شناخت صنایع‌دستی ایران» و «تجلی نور در هنرهای سنتی ایران» اشاره کرد. او سال‌ها عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و فرهنگستان هنر بود.

در بخشی از کتاب نساجی سنتی ایران می‌خوانیم

الیاف نباتی و حیوانی نسبت به سایر الیاف غیرطبیعی (مصنوعی) دارای ناخالصی‌هایی می‌باشند که بایستی از سطح الیاف برداشته و یا دور شوند. مثلاً در غوزه‌ی پنبه علاوه بر تخم پنبه، هنگام چیدن غوزه و یا حمل آن‌ها پس از چیدن، مقادیری از تکه‌های برگ خشک غوزه و یا گرد و خاک ناشی از حمل و نقل بر روی سطح الیاف پنبه می‌چسبد که می‌بایستی این اضافات گرفته شوند.

به همین منظور، این الیاف را از ماشین‌های مخصوصی عبور می‌دهند و توسط زننده‌های مختلف تا حدودی این ناخالصی‌ها برطرف می‌شوند و نهایتاً در قسمت حلاجی که ابتدا و شروع کار یک واحد تولیدی نساجی می‌باشد، الیاف کاملاً حلاجی شده و علاوه بر برطرف شدن کامل ضایعات، الیاف باز می‌شوند (پوش می‌شوند) که اغلب در حلاجی‌های دستی و خانگی از جمله به هنگام تهیه‌ی لحاف و توسط لحاف‌دوزها این عمل و کار را دیده‌اید.

پس کار حلاجی، باز کردن الیاف و برطرف نمودن کامل خار و خاشاک آن می‌باشد. پس از حلاجی مقدماتی وجود دارد که به آن مقدمات ریسندگی نیز می‌گویند، که عبارتند از: تهیه‌ی متکا (متکاپیچی)، تبدیل متکا به فیتیله، موازی کردن الیاف در ماشین‌های 6 یا 8 لاکنی جهت به دست آوردن نخ مرغوب، خوب و پراستحکام که بدین صورت 6 فیتیله یا 8 فیتیله‌ی به‌دست‌آمده را به طور موازی از ماشینی که نام برده شد (6 یا 8 لاکنی)، عبور می‌دهند و مجدداً یک فیتیله به دست می‌آورند که بسیار مرغوب می‌باشد. تبدیل فیتیله‌ی نهایی به نخ نازک‌تر (فلایر یا نیم‌تاب) به این صورت است که در این دستگاه، فیتیله‌ی به‌دست‌آمده در اثر کشش‌های لازم نازک‌تر می‌شود و تا حدودی نیز تاب داده می‌شود، مرحله‌ی آخر ریسیدن و یا به دست آوردن نخ مورد نیاز توسط دستگاه‌هایی به نام رینگ یا تمام تاب است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: مروری بر پیشینه‌ی نساجی ‌سنتی ایران و سیر تحول و تطور دستگاه‌های بافندگی
1-1- پیشینه‌ی نساجی سنتی در ایران
1-2- نگاهی به سیر تحول و تطور دستگاه‌های بافندگی
فصل دوم: الیاف‌شناسی
2-1- الیاف طبیعی
2-1-1- پنبه
2-1-2- کتان
2-1-3- کنف
2-1-4- پشم
2-1-5- ابریشم
2-1-6- موی بز
2-1-7- کرک بز
2-2- الیاف مصنوعی
فصل سوم: مختصری درباره حلاجی و ریسندگی
فصل چهارم: مقدمات بافندگی
4-1- آماده کردن نخ‌های پود برای بافندگی
4-2- آماده کردن نخ‌های تار برای بافندگی
فصل پنجم: بافندگی
5-1- اصول بافندگی
5-1-1- تشکیل دهنه‌ی کار
5-1-2- پودگذاری
5-1-3- دفتین زدن
فصل ششم: انواع بافت‌ها
6-1- انواع بافت
6-1-1- بافت ساده
6-1-2- بافت سرژه
6-1-3- بافت لوزی
6-2- نکاتی درباره‌ی تجزیه‌ی پارچه
فصل هفتم: مشخصات دستگاه‌های بافندگی سنتی
فصل هشتم: بررسی ویژگی‌های پارچه‌های دستباف ایرانی از گذشته تا کنون و سیر تطور آن
فصل نهم: آشنایی با مهم‌ترین پارچه‌های دستباف ایرانی
9-1- دارایی‌-‌ایکات
9-2- جاجیم
9-3- پارچه‌ی ابریشمی تولیدی در کلات استان خراسان
9-4- چادر شب ابریشمی قاسم‌آبادِ رودسر گیلان
9-5- حمام سری یا «جاجیمچه»
9-6- چوقا
9-7- گلیمچه‌ی تولیدی در روستای متکاذین استان مازندران
9-8- خورجین تولیدی در جرقویه‌ی اصفهان
9-9- چنته
9-10- ترمه
9-11- زری
9-12- مخمل
9-13- عبا
9-14- بَرَک
9-15- اُرمک
9-16- کرباس
9-17- جیم
9-18- بقچه‌ی حمام‌-‌لُنگ
9-19- احرامی
9-20 قناویز
9-21 کیسه‌ی حمام
9-22 رویه‌ی لحاف‌-‌روتختی
9-23- دستمال
9-24- چَپَری
9-25- پتو
9-26- باشلق
9-27- ساچیم
9-28- گَزی
9-29- شمد
9-30- شک
9-31- جانمازی
9-32- سجاده
9-33- سفره
9-34- مقنعه
9-35- شعر
9-36- موج
9-37- ماشته
ضمیمه‌ی یک: اطلاعاتی در مورد تعیین نمره‌ی نخ
ضمیمه‌ی شماره‌ی دو: اطلاعاتی پیرامون ریسندگی و تابیدن نخ به روش‌های سنتی
ضمیمه‌ی شماره سه: اطلاعاتی در مورد نگهداری پشم و مواظبت از آن
کتابنامه