معرفی و دانلود کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر

معرفی کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر

کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر اثری تاریخی به قلم پی یر بریان، ایران‌شناس و مورخ برجسته‌ی فرانسوی است. بریان در این کتاب از طریق مرور زندگی اسکندر مقدونی، فاتحِ ایران در عصر هخامنشی، برهه‌ای پرآشوب از تاریخ سرزمین ما را نیز روایت نموده. گفتنی است که ترجمه‌ی اثر حاضر، در سال 1393، برنده‌ی جایزه‌ی کتاب سال ایران شد.

درباره کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر

اسکندر سوم، ملقب به اسکندر کبیر، یکی از بزرگ‌ترین جهان‌گشایانِ دنیای باستان بود. این پادشاه مقدونی در سال 356 پیش از میلاد، در شهر پلا متولد شد. اسکندر در ایام کودکی، تحت تربیت فیلسوف بزرگ و نامدارِ یونانی، ارسطو، قرار گرفت و علوم رایج زمان را نزد این حکیم فرزانه آموخت. اسکندر پیش از آغاز دهه‌ی سوم زندگی خویش، یکی از وسیع‌ترین امپراتوری‌هایی را که جهان تا آن زمان به خود دیده بود، برپا داشت. قلمرو تحت سلطه‌ی این امپراتورِ اهل مقدونیه، از دریای یونان آغاز شده و به رشته‌کوه‌های هیمالیا ختم می‌شد. امروزه از اسکندر مقدونی، در کنار کوروش کبیر و تنی چند از دیگر فرمانروایان بزرگ، به عنوان یکی از برترین اذهان نظامیِ تاریخ نام برده می‌شود؛ نابغه‌ای که حتی به گواه سفت‌وسخت‌ترین دشمنانِ تاریخی‌اش، از بسیاری جنبه‌ها شخصیتی برجسته و بی‌بدیل بود.

داستان زندگی پرفرازونشیب اسکندر مقدونی، می‌تواند از بسیاری جهات برای ما ایرانیان نیز خواندنی و آکنده از مطالب آموختنی باشد. چه، اسکندر نخستین جهان‌گشای بیگانه‌ای بود که پس از استقرار پادشاهی هخامنشی در ایران، به این کشور یورش برد و نهایتاً نیز، به فتحِ آن نائل آمد.

دکتر پی یر بریان (Pierre Briant)، مورخ سرشناس فرانسوی، در کتاب نامه سرگشاده به اسکندر کبیر (Lettre ouverte a alexandre le grand) از طریق تأمل در زندگی اسکندر مقدونی، بسیاری از نقاط تاریکِ تاریخی و پژوهشی‌ای را که پیرامون یورش وی به سپاه ایران در عصر هخامنشی وجود دارد، روشن نموده است.

ویژگی برجسته‌ی کتاب نامه سرگشاده به اسکندر کبیر ساختار ادبی و لحن شاعرانه‌ی اثر است. البته که محتوای کتاب، همچون دیگر آثار نویسنده، تماماً مستند و متکی به داده‌های تاریخی است. با این حال، نگارنده در ارائه‌ی این داده‌های تاریخی، به جای زبان علمی و آکادمیک، از زبان و بیانی ادبی بهره گرفته است. عنوان کتاب نیز به روشنی همین مطلب را بیان می‌کند؛ این‌که در این اثر، با متنی خشک و رسمی مواجه نیستیم؛ بلکه با نامه‌ای برخوردار از لحن شخصی طرفیم، که دانشمندی دقیق و مورخی آگاه، خطاب به یکی از شخصیت‌های معمایی تاریخ نگاشته است. در این نامه، بسیاری از پرسش‌های اساسی در باب شخصیت اسکندر، زمانه‌ی او، نحوه‌ی حکمرانی و فرماندهی‌اش، و مهم‌تر از همه، چرایی و چگونگیِ یورش سیزده‌ساله‌اش به یکی از بزرگ‌‌ترین امپراتوری‌های وقت (امپراتوری هخامنشی) به بحث گذاشته شده است. از این جهت می‌توان مطالعه‌ی کتاب نامه سرگشاده به اسکندر کبیر را به سیاحتی جذاب در عمق تاریخ تشبیه نمود؛ سیاحتی که اگرچه به بهانه‌ی آشنایی با یک شخصیت خاص آغاز می‌گردد، در نهایت شناختی روشن و جامع از یک بازه‌ی تاریخی مهم در عهد باستان را به ارمغان می‌آورد.

در پایان مطلب خود، بد نیست اشاره‌ای نیز به ترجمه‌ی درخشان مهشید نونهالی از کتاب حاضر داشته باشیم؛ ترجمه‌ای دقیق، عالمانه و خوش‌خوان، که به خوبی از عهده‌ی انتقال سبک خاص نویسنده‌ی اثر برآمده، و این‌چنین، امکان مطالعه‌ی متنی مهم و آموزنده را برای مخاطب فارسی‌زبان فراهم نموده است. لازم به ذکر است که ترجمه‌ی فارسی کتاب نامه سرگشاده به اسکندر کبیر، پس از انتشار در سال 1393، جایزه‌ی کتاب سال ایران را برای مترجم به ارمغان آورد.

کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آثار تاریخی، مخاطبین اصلی دکتر پی یر بریان در کتاب «نامه سرگشاده به اسکندر کبیر»اند.

با پی یر بریان بیشتر آشنا شویم

پی یر (یا پیر) بریان، مورخ و نویسنده‌ی سرشناس اهل فرانسه است. او که در 30 سپتامبر سال 1940 دیده به جهان گشوده، این روزها نهمین دهه از زندگی پربار خویش را سپری می‌کند. عمده‌ی پژوهش‌های دانشگاهی بریان، معطوف به تاریخ سرزمین ایران بوده است. او در این زمینه آثار ارزشمندی نیز به رشته‌ی تحریر درآورده، که از میان مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به عناوینی چون «نامه سرگشاده به اسکندر کبیر»، «داریوش در سایه‌ی اسکندر» و دوره‌ی چندجلدی «تاریخ هخامنشی» اشاره نمود.

گفتنی است که تحصیلات آکادمیک پی یر بریان در دانشگاه پوآتیه‌ی فرانسه طی شده. وی همچنین، مفتخر به دریافت مدرکی افتخاری از دانشگاه شیکاگوی آمریکا شده است.

در بخشی از کتاب نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر می‌خوانیم

دشمنان دیروز و امروزت قتل کلِیتوس، اعدام فیلوتاس و پارمِنیون و سپس محکومیت کالیستنس را دلایل چشمگیری می‌دانند بر اینکه تو اعمال ناشایست و تنفرانگیز دربار پارس و به‌گونه‌ای عام‌تر دربارهای مشرق‌زمین را به‌کار بسته‌ای که همواره در یونان و در اروپا معروف بوده‌اند به اینکه خود را به آتش اشتیاق‌های منحرف و دسیسه‌های ریاکارانه‌ای می‌سپردند که در حال‌وهوای نمناک و مطبوع حرمسرا اتفاق می‌افتاد.

پس آیا باید به تو با عناوین <شاهنشاه> و <شاه شاهان> سلام می‌دادم که داریوش و پیشینیانش بدان نامیده می‌شدند؟ بی‌شک این کار را می‌کردم اگر اهل مجادله بودم یا معلم اخلاقی آشنا با مجموعه داستان‌های تهذیب‌کننده. اما قادر به این کار نیستم، زیرا من تاریخ‌نویسم و تنها راهنمایم دغدغۀ جست‌وجوی حقیقت است و به‌جایِ داوری دربارۀ خوب و بد، بیشتر در پی بررسی مدارک هستم و پی فهمیدن و تشریح زندگی انسان‌های دیروز بی‌آنکه تحقیق را به زندگی <انسان‌های برجسته> محدود کنم.

تصور می‌کنم که از یک سو، اعلام این‌گونه اصول برای تو قابل درک نیست و از سوی دیگر، روابط برابری که این نکته به فاصلۀ بیش از بیست و سه قرن میان ما ایجاد می‌کند تو را به‌خشم می‌آورد. اما گمان می‌کنم که، در وضعیت فعلی، هردو در یک خط قرار گرفته‌ایم زیرا خودت باید تاحدی حیرت‌زده و حتی دلخور باشی از اینکه فکر کرده باشند تو القاب هخامنشیِ <شاهنشاه، شاه شاهان> را مطالبه کرده‌ای.

در واقع، هیچ مدرک موثقی از دوران حکومتت گویای چنین چیزی نیست. مشهورترین زندگی‌نامه‌نویست، یک یونانی باتقوا و دانشمند (نامش پلوتارخوس است) فقط این را می‌نویسد که تو، پس از جنگ گَوگَمِل، در ملأ عام <پادشاه آسیا> نامیده شدی. چنین اعلامی (چنانچه به‌واقع روی داده باشد)، بدون هیچ پایه و اساس پذیرفته‌شده‌ای (برای پارسی‌ها یا برای بابلی‌ها واژۀ آسیا هیچ معنایی نداشت) چیزی نبود مگر یک اطلاعیۀ پیروزی کمی پرمدعا که به‌شکلی گسترده به‌قصد یونانیان و تا ایتالیای جنوبی انتشار یافت.