معرفی و دانلود کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی

معرفی کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی

کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی نوشته آزیتا افراشی، به بررسی بازنمود حس‌آمیزی در زبان فارسی، نگاشت‌های بنیادی در اعداد دو تا پنج بر پایه‌ی ریشه‌شناسی و بررسی تاریخی استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی می‌پردازد.

مقاله‌ی حاضر برای نخستین بار حس‌آمیزی را در زبان فارسی معرفی می‌کند. حس‌آمیزی پدیده‌ای ادراکی است که بر اساس آن تحریک یکی از حواس موجب تحریک یک یا چند حس دیگر می‌شود. این پدیده‌ی ادراکی در همه‌ی زبان‌ها ردی از خود به‌ جا می‌گذارد. به ویژه، در ادبیات و سایر انواع هنر بازنمودهای آن را می‌توان یافت. بازنمودهای حس‌آمیزی در قالب ترکیب‌های وصفی و استعاره‌های مفهومی در زبان قابل مطالعه است. اولمان برای نخستین بار سلسله مراتبی برای انتقال حواس در حس‌آمیزی زبانی معرفی کرد که بر مبنای حواس پایه و تمایز گذارنده قرار داشت. در این سلسله مراتب، یکسو حس لامسه و سوی دیگر حس بینایی قرار دارد. نگارنده‌ی مقاله‌ی حاضر اندیشه‌ی اولمان را به عنوان چهارچوب نظری انتخاب و پرسش‌های زیر را مطرح کرد:

الف) آیا سلسله مراتب انتقال حواس در استعاره‌های حس‌آمیخته‌ی زبان فارسی صادق است؟
ب) پربسامد‌ترین حوزه‌ی مقصد و پربسامدترین حوزه‌ی مبدأ در استعاره‌های حس‌آمیخته‌ی زبان فارسی به کدام حواس تعلق دارند؟

برای پاسخ گفتن به این پرسش‌ها پایگاه داده‌های زبان فارسی با کلیدواژه‌های مربوط به حوزه‌ی پنج حس جستجو شد. به لحاظ سلسله مراتب انتقال حواس، زبان فارسی، جز یک مورد، از الگوی اولمان تبعیت می‌کند. در زبان فارسی، حسی که با بالاترین بسامد در جایگاه حوزه‌ی مقصد در نگاشت‌های استعاری واقع می‌شود حس شنوایی و حسی که، با بالاترین بسامد، در جایگاه حوزه‌ی مبدأ نگاشت‌های استعاری قرار می‌گیرد حس لامسه است.

کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی (1st. national conference on cognitive semantics)، در بر دارنده 12 مقاله مربوط به اولین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی است. برگزاری این همایش تخصصی در جدیدترین شاخه‌ی علوم انسانی در دنیا اتفاق مهمی است و می‌تواند درباره‌ی وضعیت زبان‌شناسی در ایران و به طور کلی در مورد وضعیت گوشه‌ای از علوم انسانی در ایران نویدبخش باشد.

برگزاری این همایش تخصصی نشان‌ دهنده‌ی آن است که ما زبان‌شناسان ایرانی توانسته‌ایم در کشور خود به علم روز جوامع علمی در جهان دست یابیم، آن را بومی‌سازی کنیم به زبان فارسی جدیدترین مطالب نظری رشته‌مان را بنویسم و در کلاس‌ها درس بدهیم. نتیجه‌ای که ما بدان دست یافته‌ایم همان آرمانی است که اعتلای علوم انسانی نام دارد.

در بخشی از کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معنی‌شناسی شناختی می‌خوانید:

زبان‌شناسی شناختی رویکردی است که زبان را وسیله‌ای برای سازماندهی، پردازش و انتقال اطلاعات می‌داند. به ‌لحاظ روش‌شناختی، تجزیه و تحلیل مبانی تصوری و تجربی مقولات زبانی در زبان‌شناسی شناختی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این رویکرد، زبان اساساً نظامی از مقولات در نظر گرفته می‌شود و ساختار صوری زبان، نه به عنوان پدیده‌ای مستقل، بلکه به عنوان نمودی از نظام مفهومی همگانی، اصول مقوله‌بندی، ساز و کار پردازش و تأثیرات تجربی و محیطی مطالعه می‌شود (گیررتس، 1995).

در رویکرد زبان‌شناسی شناختی، به زبان به عنوان وسیله‌ای برای کشف ساختار نظام شناختی انسان نگریسته می‌شود. از آن‌جا که در این رویکرد زبان یکی از قابلیت‌های شناختی انسان محسوب می‌شود، موارد زیر در زبان‌شناسی شناختی حائز اهمیت اساسی هستند: ویژگی‌های ساختاری مقوله‌بندی در زبان‌های طبیعی (مانند انگاره‌های شناختی، تصاویر ذهنی و استعاره)، فصل مشترک معنی‌شناسی و نحو و ارتباط میان زبان و تفکر که شامل مسئله‌ی نسبیت و یا جهان‌های تصوری و جز آن است (گلفام و یوسفی‌راد، 1381).

فهرست مطالب کتاب

بازنمود حس‌آمیزی در زبان فارسی
نگاشت‌های بنیادی در اعداد دو تا پنج بر پایه‌ی ریشه‌شناسی
بررسی تاریخی استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی: متن سمک عیار
تحلیل چندمعنایی حرف اضافه و ربط تا در متون منثور قرون چهارم و پنجم؛ مطالعه‌ای با رویکرد پیکره‌بنیاد و شناختی
حوزه‌های مبدأ و مقصد استعاره‌های مفهومی در شاهنامه‌ی فردوسی
روند رشدشناختی کودکان فارسی زبان در شکل‌دهی به مقوله‌های زبانی مرتبط با فضا - مکا
بررسی انواع طرحواره‌های تصوری در افعال مرکب زبان فارسی: سازه‌ی شکل‌ دهنده‌ی طرحواره‌ی تصوری
استعاره‌های مفهومی علم در زبان فارسی با استناد به پیکره‌ی تاریخی پایگاه داده‌های زبان فارسی
استعاره‌های حوزه‌ی مفهومی «ترس» در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره‌ای
کَشتی‌گر، پیروز‌گر، نشانگر: تحلیلی مفهومی - در زمانی از مشتقات پسوند «گر» در زبان فارسی
استعاره‌های مفهومی حرکت در زبان فارسی: یک تحلیل پیکره‌مدار
نقد رویکرد استعاره‌ی مفهومی در ادبیات زبان‌شناسی شناختی
چکیده انگلیسی مقالات