معرفی و دانلود کتاب مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی

معرفی کتاب مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی

کتاب مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی نوشته پروانه خسروی زاده، به بررسی توزیع رسایی در خوشه دو همخوانی مرز هجا در زبان فارسی و رویکردی نوین به ریشه‌شناسی واژگان بر پایه تفسیر روابط میان مفاهیم مرتبط می‌پردازد.

دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی انجمن زبان‌شناسی ایران در تیرماه 1391، در پژوهشگاه علوم‌ انسانی و مطالعات فرهنگی و با همت والای اعضای محترم هیأت مدیره انجمن برگزار شد. برگزاری این هم‌اندیشی، بر پایه دو هدف هم‌سو صورت گرفت. نخست آشنایی علاقمندان این حوزه با دانش نوپای زبان‌شناسی رایانشی در جهان و به ویژه در ایران، و دوم ارائه دستاوردهای علمی پژوهشگران داخلی و پژوهش‌هایی که در زمینۀ پردازش زبان فارسی صورت گرفته است.

نظر به اینکه زبان‌شناسی رایانشی از یک جنبه علمی؛ نظری و از جنبه‌ای دیگر دانشی بسیار کاربردی و عملی است و درک چگونگی عملکرد زبان و مدل‌سازی آن برای رایانه، محور اصلی پژوهش‌های زبان‌شناسی رایانشی را تشکیل می‌دهد، تعامل میان متخصصین حوزه علوم فنی مهندسی و پژوهشگران دانش زبان‌شناسی را به همراه دارد. از این رو در رویکردهای نوین به زبان‌شناسی رایانشی، متخصصین علوم زبان‌شناسی، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر، مهندسی پزشکی، هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و علوم شناختی به یاری یکدیگر می‌شتابند تا حاصل پژوهش‌های خود را به دستاوردهایی کاربردی تبدیل کنند.

این رویکرد در مجموعه مقالات حاضر نیز از نظر دور نبوده است. مقالاتی که در دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی انجمن زبان‌شناسی ایران ارائه شده، به‌ راستی محصول هم‌اندیشی پژوهشگرانی است که در این حوزه‌های علمی فعال هستند و نشان از آن دارد که دانش، پیوستاری است، فارغ از مرزبندی‌هایی که بشر برای تفکیک حوزه‌های مطالعاتی ترسیم کرده است.

این مقاله، حاصل دستاوردهای علمی پژوهشگرانی است که در زمینه‌های نظری و کاربردی حوزه‌هایی چون زبان‌شناسی، علوم شناختی، هوش مصنوعی، ترجمه ماشینی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، طراحی موتورهای جستجوگر، استخراج اطلاعات از پیکره‌های زبانی، پردازش متن و گفتار، تبدیل متن به گفتار، تبدیل گفتار به متن و تهیه بانک‌های اطلاعاتی فعالیت دارند. از این رو مقالات ارائه شده در این هم‌اندیشی، طیف گسترده‌ای از مطالعات کاربردی را در زمینه زبان‌شناسی رایانشی دربرمی‌گیرد.

اما برنامه‌های تحقیقاتی زمانی می‌توانند به رشد و توسعه خود ادامه دهند و در اختیار اهل دانش قرار گیرند که در محیطی علمی به بحث و تبادل نظر گذاشته شوند، در محک آزمون قرار گیرند. این امر تنها در فضای هم‌اندیشی‌ها تحقق می‌یابد و انجمن زبان‌شناسی ایران با هدف والای خود در ارتقای سطح دانش ایرانی، به حق در این زمینه کوشیده است.

در این مقاله توزیع رسایی در خوشه‌های دوهمخوانی مرز هجای CVC در واژه‌های زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. محدودیت رسایی در مرز هجا بیانگر تمایل جهانی در جهت تغییر افتان رسایی همخوان‌ها در مرز هجا است. در مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی، ساخت‌های چند هجایی که در مرز هجا دارای خوشۀ دوهمخوانی هستند از واژگان زایای زبان فارسی استخراج و مطالعه شده‌اند. همخوان‌های زبان فارسی از نظر رسایی به 5 طبقه مختلف تقسیم شده‌ و ارتباط میزان تفاوت رسایی در مرز هجا و بسامد در واژگان مورد بررسی قرار گرفته است. جهت محاسبه بسامد نرمال از معیار اطلاعات مشترک نقطه‌ای استفاده شده است. از آن جا که بی‌نشانی یک ساختار باعث افزایش بسامد آن به‌ صورت هم‌زمانی و در‌ زمانی می‌گردد، می‌توان میزان بی‌نشانی یک ساختار را از بسامد آن دریافت کرد.

در بخشی از کتاب مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی زبان‌شناسی رایانشی می‌خوانید:

برای گردآوری پیکره از صفحات وب ابتدا بایستی دامنه (سایت) یا دامنه‌های مورد نظر برای انجام خیزش مشخص‌ شده و سپس، به کمک خیزشگرهای خودکار، مانند Heritrix یا زبان‌های برنامه‌نویسی مانند python، صفحات مرتبط با آن دامنه جهت انجام پردازش‌های بعدی بارگذاری می‌شود.

صفحات فارسی که کاربران نظرات‌شان را در مورد محصولی اظهار کرده باشند معدود است. در بیشتر موارد نظرات فاقد تگ یا نشانه‌ای برای مثال شکلک‌ دال بر مثبت یا منفی بودن نظر کاربر هستند در این مواقع از افرادی خواسته می‌شود تا بعد از خواندن نظر با برچسب منفی یا مثبت آن را نشانه‌گذاری کنند‌. ایده استفاده شده در این تحقیق استفاده از نظراتی بوده است که خود کاربران بعد از نوشتن نظر، میزان رضایت از محصول مورد نظر را نیز به درصد وارد کرده‌اند. سایت هلوکیش [hellokish] به بازدید کنندگان اطلاعاتی در مورد هتل‌ها، رستوران‌ها و مراکز فروش جزیره کیش ارائه می‌کند، بخشی از سایت به «نظرات مسافران درباره اقامت و هتل‌ها» اختصاص داده شده است. کاربران در این بخش با وارد کردن نام، محل زندگی و نظر خود میزان درصد رضایت‌شان را نیز به‌ صورت درصد وارد می‌کنند.

فهرست مطالب کتاب

توزیع رسایی در خوشه دو همخوانی مرز هجا در زبان فارسی
رویکردی نوین به ریشه‌شناسی واژگان بر پایه تفسیر روابط میان مفاهیم مرتبط
بررسی روش‌های تشخیص خودکار و رفع ابهام معنایی مفاهیم استعاری و دارای مجاز
بررسی افعال مرکب جدا شدنی زبان فارسی در چارچوب زبان‌شناسی پیکره‌ای
مدل انتزاعی نوشته‌ نگاری برای خط فارسی - عربی
بررسی رابطه میان چند حوزه‌ای بودن زمینه مطالعات و میزان خلاقیت استعاری
ابهام زدایی از معنای کلمه با الگوریتم لسک ساده و گسترش یافته
ساخت نیمه خودکار وردنت فارسی: از واژه تا واژهستان‌شناسی
کاربرد پیکره‌های زبانی در فرهنگ‌نگاری و آموزش زبان
تولید خودکار وردنت فارسی با استفاده از روش‌شناختی و کاربرد آن در بازیابی اطلاعات
ساخت پیکره‌های نشانه‌گذاری‌ شده با رویکرد وب به عنوان پیکره