معرفی و دانلود کتاب صفر تا صد مصاحبه در فیلم مستند

معرفی کتاب صفر تا صد مصاحبه در فیلم مستند

کتاب صفر تا صد مصاحبه در فیلم مستند نوشته محمد دیماسی، تمام زیر و بم‌های تهیه و کارگردانی یک فیلم مستند و مصاحبه تلویزیونی را به شما می‌گوید. همچنین نحوه روش‌شناسی یک مصاحبه را آموزش می‌دهد.

در زمان قدیم اغلب مستندسازان به علل گوناگون نسبت به مصاحبه دیدگاهی منفی داشتند. یکی از علت‌های مهم و اصلی این نکته بود که مصاحبه را دارای زیبایی‌های هنری نمی‌دیدند و اصطلاح کله‌های سخنگو را درباره آن به کار می‌بردند.

در دنیای امروز یکی از ابزارهای مهمی که هنگام روایت در حوزه مستندسازی از آن استفاده می‌کنند، مصاحبه است. ضرورت و اهمیت مصاحبه، عدم توجه به بعضی از نکته‌های مهم و اشتباهاتی که در حین کار صورت می‌گیرد موجب شد تا محمد دیماسی در این کتاب فنون و تکنیک‌های درست هنگام اجرای مصاحبه تصویری را مطرح کند.

در این کتاب روش‌هایی برای انجام یک مصاحبه خوب برای فیلم مستند ارائه شده است. این اثر به هنر مستندسازی و مهارت مصاحبه در مطبوعات می‌پردازد. علاوه بر ذکر نکات فنی و نظری در مورد مصاحبه، دیماسی به بیان چندین نکته اخلاقی در حین کار نیز پرداخته است.

کتاب حاضر دو شاخصه بسیار مهم دارد. یکی اینکه بسیار کاربردی است و دیگر اینکه در نوع خود منحصر به فرد است. اثر کاربردی‌ای محسوب می‌شود چرا که نکته‌های ریز و درشت ضبط مصاحبه را بیان کرده است و منحصر به فرد به شمار می‌رود زیرا تمام مراحل نحوه انجام دادن مصاحبه را به صورت گام به گام مطرح کرده، مباحث جدید را ارائه داده و تمامی مسائل را به تفکیک تخصص و مسئولیت هر فرد عنوان کرده است.

فصل‌ها پس از فصل شناخت مصاحبه، به سه بخش پیش از مصاحبه، حین مصاحبه و پس از مصاحبه تقسیم می‌شوند که به مسئولیت‌های افراد مؤثر در مصاحبه می‌پردازد. منظور از دسته‌بندی‌های انجام شده این نیست که مثلاً کارگردان پیش از مصاحبه هیچ نقشی ایفا نمی‌کند یا مسئولیتی بر عهده ندارد، بلکه صرفاً به این دلیل است که کارگردان بخش اعظم و مهم کار خود را در مرحله‌ی ضبط و حین مصاحبه انجام می‌دهد. این مثال برای دیگر مسئولیت‌ها هم صدق می‌کند و آن‌ها را نیز در بر می‌گیرد. نکته‌ی دیگر اینکه افرادی که در ضبط یک مصاحبه نقش ایفا می‌کنند باید با کل فرایند مصاحبه آشنا باشند؛ بنابراین توصیه می‌شود که علاوه بر بخش مربوط به مسئولیت خود، دیگر بخش‌های کتاب را نیز مطالعه و بررسی کنید.

در بخشی از کتاب صفر تا صد مصاحبه در فیلم مستند می‌خوانیم:

توضیحات و توجیهات اولیه به مصاحبه‌شونده همیشه دو اثر مثبت دارد؛ یکی اینکه به بهتر شدن مصاحبه کمک شایانی می‌کند و دیگر اینکه به عوامل تولید زمان می‌دهد تا برای ضبط مصاحبه آماده شوند. البته این موضوع در مصاحبه‌های میدانی کمتر صدق می‌کند. با مصاحبه‌شونده صحبت کنید و او را برای قرار گرفتن در فضای مصاحبه آماده کنید و تا حد امکان به سؤالات و ابهامات او پاسخ دهید. همچنین، سعی کنید علاقه و کنجکاوی خود را به موضوع برای او ثابت کنید تا به صحبت با شما ترغیب شود.

در صورت لزوم، حتماً به مصاحبه‌شونده تذکر دهید مطالب خود را به «زمان و مکان» خاصی اختصاص ندهد؛ مگر در مواردی که مستند برای مناسبت خاصی ساخته می‌شود و در طول صحبت‌های خود «به طور صریح» مصاحبه‌کننده را مخاطب قرار ندهد؛ مگر اینکه عمدی وجود داشته باشد.

از مصاحبه‌شونده بخواهید ریتم و ضرباهنگ صحبت‌های خود را تنظیم کند و همچنین سعی کند جملات را هم به سؤال شما و هم به یکدیگر نچسباند؛ یعنی کامل‌کنندۀ جملات از پیش تعیین‌ شدۀ شما نباشد و خودش آن‌ها را طراحی کند و همچنین آن‌ها را یکی‌یکی و مجزا بیان کند. این کار باعث می‌شود شما موقع تدوین برای برش صحبت‌ها قدرت مانور بیشتری داشته باشید.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: شناخت مصاحبه
دربارۀ مصاحبه
مصاحبه چیست؟
تعاریف
ضرورت و اهمیت مصاحبه
دلایل انجام دادن مصاحبه
1. اطلاعات تخصصی
2. اعتبار
3. شایستگی
4. احیای موضوع
5. تأمین منافع
6. آشنایی
7. مهندسیِ افکار
ارکان مصاحبه
1. هدف (پیام)
2. موضوع
3. مصاحبه‌شونده
4. مصاحبه‌کننده
5. رسانه
6. مخاطب
انواع مصاحبه
نکتۀ اخلاقی
تقسیم‌بندی‌ مصاحبه‌ها
1. تقسیم‌بندی علمی ‌ احساسی
علمی (کارشناسی)
احساسی (غیر‌کارشناسی)
2. تقسیم‌بندی براساس نوع تعامل
خصمانه
مطالبه‌گر
بی‌طرفانه
دوستانه
نکتۀ اخلاقی
3. تقسیم‌بندی براساس روند مصاحبه
4. تقسیم‌بندی براساس تعداد
فردی
گروهی
5. تقسیم‌بندی براساس نحوۀ مصاحبه
مصاحبۀ اختصاصی
مصاحبۀ میدانی
6. تقسیم‌بندی حضوری و غیرحضوری
فصل دوم: پیش از مصاحبه
مراحل کار پیش از مصاحبه
تعیین هدف و موضوع
نکتۀ اخلاقی
مطالعه و شناخت موضوع
انواع منابع
1. منابع میدانی
فرد آگاه
تجربه‌های شخصی
2. منابع کتابخانه‌ای (آرشیوی)
منابع مکتوب
منابع غیر‌مکتوب
- فیلم
- صوت
- تصویر
انتخاب مصاحبه‌شونده
مصاحبه‌شوندگان مهم
مصاحبه‌شوندگان متخصص
نکتۀ اخلاقی
شناخت مصاحبه‌شونده
طراحی و تعیین سؤالات
انواع پرسش‌ها
1. پرسش‌های بسته
2. پرسش‌های باز
نکتۀ اخلاقی
تهیه و تولید
مباحث حقوقی
1. مجوز
2. رضایت‌نامه
3. عکس پشت ‌صحنه
گرفتن وعدۀ مصاحبه
1. جلب اعتماد
2. «نه» شنیدن
3. فرصت فکر کردن
4. دیدن سؤال‌ها
نکتۀ اخلاقی
5. نوشتن نامه
6. عبور از سد!
7. پاسخ مثبت
8. مکان مصاحبه
9. پوشش مصاحبه‌شونده
پست‌های مشترک
وسایل و تجهیزات
هماهنگی‌ها
نکتۀ اخلاقی
فراموشی
فصل سوم: حین مصاحبه
کارگردانی
انواع نما‌ها و کاربردشان
1. نمای باز، نمای عمومی یا نمای دور
2. نمای تمام‌قد
3. نمای متوسط
4. نمای نزدیک یا درشت
5. نمای از روی شانه
6. نمای بسیار نزدیک از اشیا
7. نمای هم‌تراز چشم
8. نمای از بالا
9. نمای از پایین
نکتۀ اخلاقی
خط فرضی
سبک دوربین
تعداد دوربین
1. ضبط تک‌دوربینه
2. ضبط دودوربینه
3. ضبط سه‌دوربینه
دوربین متحرک
انتخاب مکان
فضای مصاحبه
مصاحبه‌کننده و قاب
جهت مصاحبه‌شونده
صحبت با دوربین
اتفاقات پیش‌بینی‌نشده
کامل‌کننده‌ها
مصاحبۀ گروهی
1. پوشش تصویری
2. مکان و چینش
3. افراد
4. هدایت
مصاحبۀ نمایشی
مصاحبۀ میدانی
مصاحبه‌کنند‌گی
خصوصیات مصاحبه‌کننده
1. اخلاقی
2. عمومی
3. حرفه‌ای
نکتۀ اخلاقی
مصاحبه‌کنندۀ تازه‌کار
تقویت مصاحبه‌کنندگی
انواع مصاحبه‌شونده
1. غیرحرفه‌ای
2. بدرفتار
3. عجول
4. بی‌علاقه
5. کم‌حرف
6. پرحرف
7. سیاست‌پیشه
8. کودکان
9. سال‌خوردگان
قبل از شروع
اصول اولیۀ مصاحبه
نکتۀ اخلاقی
شیوه‌ها و فنون مصاحبه
1. حرف‌های معمولی
2. کنترل بر اوضاع
نکتۀ اخلاقی
3. زبان بدن
4. مخالف‌خوانی
نکتۀ اخلاقی
5. تجاهل
6. فن نفوذ
7. تشابه یا تضاد
8. مکث یا سکوت
9. تکرار
10. استفاده از نمونه‌ها
11. شخصیت فردی
نکتۀ اخلاقی
مصاحبۀ غیرقابل استفاده
ادبیات و لحن
سیر مصاحبه
مدیریت مصاحبۀ گروهی
نکتۀ اخلاقی
تصویربرداری
انتخاب دوربین
1. قابلیت‌های خاص
2. نور
3. صدا
4. عدسی
5. اندازه، شکل و وزن
6. فرمت‌های ضبط
7. هزینه
دوربین متحرک
نکتۀ اخلاقی
تداوم
ترکیب‌بندی
نقاط طلایی
فضای پیش رو
فضای بالای سر
عمق میدان
انواع عدسی
1. عدسی معمولی
2. عدسی زاویۀ باز
3. عدسی زاویۀ بسته
4. عدسی متغیر
نکتۀ اخلاقی
نورپردازی
ویژگی‌های‌ عمدۀ نورپردازی مصاحبه
انواع نور
1. نور اصلی
2. نور پرکننده
3. نور پشت سوژه
4. نور پس‌زمینه
سایۀ روی دیوار
عینک
نکات کلی نورپردازی مصاحبه
زیبا نشان دادن مصاحبه‌شونده
لاغر نشان دادن صورت
پهن نشان دادن صورت
تغییر اندازۀ بینی
تغییر رنگ پوست
نکات
صدابرداری
انتخاب میکروفن
1. میکروفن مخفی سیمی
2. میکروفن شات‌گان
3. میکروفن مخفی بی‌سیم
4. میکروفن دستی
5. میکروفن شات‌گان دستی
نحوۀ کار با میکروفن‌های مخفی (یقه‌ای)
دستگاه ضبط و میکس صدا
اشتباهات صدابرداری
نکات کلی صدابرداری
طراحی صحنه
فضا و چیدمان
نشانه‌شناسی وسایل صحنه
1. پرچم
2. مجسمه
3. عکس یا پوستر
4. گلدان
5. تجهیزات تخصصی
6. عنصر وحدت
7. وسایل پذیرایی
صندلی مصاحبه
نکتۀ اخلاقی
فصل چهارم: پس از مصاحبه
مراحل کار پس از مصاحبه
پایان مصاحبه
نکتۀ اخلاقی
آرشیو مصاحبه‌ها
ارزیابی فنی و محتوایی مصاحبه
صحت اطلاعات
نکتۀ اخلاقی
تدوین
جدا کردن مصاحبه‌ها
نکتۀ اخلاقی
فرار از پرش در تدوین
نکتۀ اخلاقی
صدا روی تصویر‌
مصاحبه در ساختار کلی فیلم مستند
گفتار متن فیلم
تداوم
نکتۀ اخلاقی
ضرباهنگ
نکتۀ اخلاقی
نام و جایگاه مصاحبه‌شونده
نکتۀ اخلاقی
موسیقی زیر مصاحبه
مؤخره
منابع