معرفی و دانلود کتاب سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه

معرفی کتاب سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه

کتاب سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه، تالیف موریس هربرت، ماجراهای عجیب و غریب از سفارت محمدرضا بیگ، فرستادۀ شاه سلطان حسین صفوی پادشاه ایران به درباره لوئی چهاردهم است.

حوادث موجود در سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه (Une ambassade persane sous Louis XIV) در اواخر سال 1714 و اوایل سال 1715 میلادی رخداد داده است و حدود دو قرن بعد در 1907 و به زبان فرانسه به صورت کتاب حاضر منتشر می‌شود و هفت سال بعد در 1914 ترجمه و به صورت پاورقی منتشر می‌گردد.

محمدرضا بیگ برای مذاکره دربارۀ قرارداد 1708 و جلب نظر دولت فرانسه برای کمک دریایی بر علیه مسقطی‌ها عازم فرانسه گردید و البته دولت ایران از مکاتبۀ امام مسقط و کنسول فرانسه بی‌اطلاع بوده است و اگر اطلاع پیدا کرده بود شاید محمدرضا بیگ را به عنوان سفیر و مذاکره دربارۀ جنگ بر علیه مسقطی‌ها نمی‌فرستاد.

به هر حال محمدرضا بیگ را در عهد سلطنت شاه سلطان حسین صفوی به دربار لوئی چهاردهم (Louis XIV of France) فرستادند. سفر او به سادگی تمام نشد چرا که در آن وقایع عجیب و غریبی اتفاق افتاد و پیشامدهای خوب و بد بسیار روی داد.

موریس هربرت (Maurice Herbette) سیاستمدار، سفیر و نویسندۀ چیره‌ دست فرانسوی کتاب سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه را براساس اسناد و مدارک تاریخی موجود در کتابخانه‌ها و موزه‌های فرانسه نوشته است.

کتاب موریس هربرت تاکنون با عناوین «محمدرضا بیک در پاریس یا نمایندۀ فوق‌العادۀ شاه سلطان حسین در دربار لوئی چهاردهم» و «محمدرضا بیک سفیر ایران در دربار لوئی چهاردهم» برگردان و چاپ شده است. با وجود آن که این دو چاپ، به ویژه دومی، سال‌ها مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفته‌اند، با مقایسه آن‌ها با متن فرانسوی مشخص می‌شود که آن‌ها خلاصه‌ای ناقص و پر از اشتباه است.

با توجه به اهمیت کتاب هربرت و وجود نقایص بسیار در دو کتاب پیشگفته، ارائه ترجمه‌ای کامل از این سفرنامه ضروری به نظر می‌رسید. بنابراین ترجمه‌ای که حدود صد سال پیش به دستور ‌علیقلی خان بختیاری انجام شده بود ملاک کار قرار گرفت اما ترجمۀ تدریجی و انتشار همزمان کتاب سفرنامۀ سفارت محمدرضا بیگ در روزنامه، علاوه بر بروز غلط‌های چاپی، باعث برخی اشکال‌ها مانند املای اشتباه و متفاوت اکثر نام اشخاص، مکان‌ها و قومیت‌ها در قسمت‌های مختلف متن گردیده بود که خوانندۀ کتاب را در درک محتوای سردرگم می‌کرد. برای همین، مصحح ترجمۀ حاضر را با متن اصلی به دقت و با وسواس زیاد مقابله و مقایسه نمود و در حد توان با ارائه پانویس، برابر املای اصلی اسامی خاص، شرح کلمه‌ها و سایر توضیح‌های لازم، ابهام‌های محتوایی و املایی متن را برطرف نموده است.

در بخشی از کتاب سفرنامه سفارت محمدرضا بیگ از ایران به فرانسه می‌خوانیم:

این روزها در همه‌جا سخن از سفیر ایران است که ظاهر عجیب و مسخره‌ای دارد، و گستاخانه ادعا می‌کند که برای پیوند بیشتر دو امپراتوری بزرگ جهان به فرانسه آمده است. این مرد خسیس و فرومایه برای پادشاه فرانسه هدیه‌هایی آورده است که حتی درخور حاکمان ارمنستان و گرجستان نیست. و با این عمل خود دو امپراطوری بزرگ جهان را خوار و بی‌مقدار کرده است و مردم این دیار که در اروپا به رعایت ادب و نزاکت شهرت دارند، بادیدۀ حقارت به این مرد می‌نگرند، و تصور می‌کنند که پادشاه بزرگ ما به رعایای بی‌تمدن و آدم‌های وحشی حکومت می‌کند. اما امپراطور فرانسه، بی‌توجه به این مسائل، در نهایت گشاده‌رویی ضیافت باشکوهی به احترام سفیر پادشاه بزرگ ما ترتیب داده، و او را به گرمی پذیرفته است.

لازم نیست که در اصفهان این قضیه را به کسی بگویی. باید به این مرد ترحم کرد. و من نمی‌خواهم وزیرانی که چنین سفیرانی را انتخاب کرده، و به کشورهای دیگر می‌فرستند، مورد نکوهش و سرزنش قرار بگیرند.

این نامه حاوی مطالب گزنده و کنایه‌آمیز فراوانی است که بر اساس اسناد رسمی و غیررسمی تأیید نمی‌گردد بلکه طبق نظر برخی مورخان شخص محمدرضا بیگ سفیر ایران و فرستادۀ پادشاه این کشور است.

به هر حال سفر محمدرضا بیگ به فرانسه و حضور در دربار لوئی چهاردهم آنقدر شگفت‌انگیز و جالب توجه است که هیچ امری نمی‌تواند از شرح آن جلوگیری نماید؛ اگرچه رفتار نامتعارف وی باعث بحث‌های زیادی در تاریخ شده است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: سفیر و سفارت
فصل دوم: سرگذشت محمدرضا بیک در خاک عثمانی
فصل سوم: از اسکندرون به مارسی
فصل چهارم: از مارسی به شرانتن
فصل پنجم: سفیر در شرانتن
فصل ششم: ورود سفیر به پاریس در 7 فوریه 1715
فصل هفتم: سلام پادشاه در روز 19 فوریه 1715
فصل هشتم: اقامت سفیر ایران در پاریس
فصل نهم: اشاره‌ای از معاهدات تجارتی فیمابین دولتین ایران و فرانسه تا سنۀ 1715 میلادی
فصل دهم: پایان مأموریت
آخرین شرح حال محمدرضا بیگ
پیوست‌ها: نوشتجات اثباتیه
کتابنامه