معرفی و دانلود کتاب ذهن خطاکار: راهنمای کاربردی خطا‌های شناختی که موجب تصمیم‌های اشتباه می‌شوند

معرفی کتاب ذهن خطاکار: راهنمای کاربردی خطا‌های شناختی که موجب تصمیم‌های اشتباه می‌شوند

کتاب ذهن خطاکار نوشته‌ی بهنام مرادیان، درباره‌ی خطاهای ذهنی و تله‌های شناختی‌ای است که باعث می‌شود از داده‌های درست نتایج اشتباه بگیریم. این کتاب به ما نشان می‌دهد که ذهن ما، برای بهینه کردن فرآیند تصمیم‌گیری و شناخت، در دام اشتباهاتی می‌افتد که اگر آن‌ها را بشناسیم، یکی از بزرگترین گام‌ها را در فرآیند تصمیم‌گیری، تفکر صحیح و مقابله با فریب‌کاری برداشته‌ایم.

درباره‌ی کتاب ذهن خطاکار

تا‌به‌حال شده به گذشته نگاه کنید و با خود بگویید چطور ممکن است این تصمیم را گرفته باشم؟ شده فردی که به نظرتان انسان خوب و فهمیده‌ای است حرفی کاملاً غیرمنطقی بزند و بر آن پافشاری کند؟ تا‌به‌حال پیش آمده در بحثی شکست بخورید، با اینکه می‌دانید که یک جای کار می‌لنگد، اما نتوانید حرف خود را به اثبات برسانید؟ شده است که چون احتیاج به چیزی ندارید، فقط برای دیدن اجناس وارد مغازه‌ای بشوید و با دو دست پر از کیسه‌های خرید از فروشگاه بیرون بیایید؟ شده بعد از رأی آوردن فردی خاص در انتخابات، با خود بگویید چطور ممکن است میلیون‌ها نفر، به این فرد رأی داده باشند؟ شده فکر کنید کاری را خوب بلدید، اما موقع اجرای آن بفهمید ابعاد بزرگی از آن کار را اصلاً نمی‌دانستید؟ همه‌ی این مسائل، به‌ نوعی، به خطاهای ذهنی ما و افراد دیگر مربوط می‌شود که با خواندن کتاب ذهن خطاکار، نوشته‌ی بهنام مرادیان، می‌توانیم از آن‌ها سر در بیاوریم.

بهنام مرادیان، که نویسنده‌ی کتاب‌های رشد و توسعه‌ی فردی متعددی است، در این کتاب جامع و خواندنی، به معرفی همه‌ی خطاهای ذهنی رایج در میان ما می‌پردازد. خطاهای ذهنی، سوگیری‌های شناختی یا تله‌های تصمیم‌گیری، همه، مثل باگ‌هایی در سیستم مغزی ما هستند. ما نمی‌توانیم آن‌ها را از بین ببریم چون ذهن ما به دلایلی این طور تکامل یافته است. اما می‌توانیم با شناخت دقیق آن‌ها، آگاه باشیم که در شرایطی خاص ممکن است ما هم چنین خطاهایی بکنیم. ما شرایط بروز این خطاها و تله‌های تصمیم‌گیری را می‌شناسیم تا از آن‌ها دور بمانیم. همین‌طور آگاه می‌شویم تا افرادی مثل برخی بازاریابان، سیاستمداران یا حتی دور و بری‌هایمان نتوانند از این خطاهای شناختی به ضرر ما استفاده کنند.

کتاب ذهن خطاکار این خطاها را به 10 بخش تقسیم‌بندی می‌کند که هر بخش خطاهایی مشابه و تأثیر آن‌ها بر تصمیم‌گیری‌های ما را بررسی کرده است. عنوان‌هایی مانند نگرش اشتباه ما راجع به خودمان، نگرش‌ها و تصمیمات اشتباه اقتصادی، استدلال‌های نادرست و خطا در یادآوری اطلاعات از بخش‌های این کتاب است. با اینکه بهتر است کتاب را از ابتدا پیش ببرید، اما اگر موضوع خاصی مثل تعصبات نژادی یا اشتباهات اقتصادی برایتان مهم‌تر است، می‌توانید آن بخش را زودتر بخوانید یا بعدها مجدداً به آن مراجعه کنید.

عنوان فرعی کتاب ذهن خطاکار، راهنمای کاربردی خطاهای شناختی که موجب تصمیمات اشتباه می‌شوند است و آن را نشر برسم به چاپ رسانده.

کتاب ذهن خطاکار برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به روان‌شناسی شناختی مخاطب کتاب ذهن خطاکار هستند.

در بخشی از کتاب ذهن خطاکار: راهنمای کاربردی خطا‌های شناختی که موجب تصمیم‌های اشتباه می‌شوند می‌خوانیم

چه ما با موضوع تعصب و سوگیری شناختی آشنا باشیم یا نه، معمولا در زمان داوری اخلاقی، خود را خوب و دیگران را بد می‌پنداریم. دلیل پایه‌ای این پدیده اینست که ذهن ما وظیفه دارد حس خوبی به ما عرضه کند و این موجب می‌شود ما همواره خود را بیشتر از میانگین دنیای پیرامون، اخلاقمند، منصف، روشنفکر و بدون تعصب بپنداریم. نمود بارز این پدیده در شبکه‌های اجتماعی مجازی است که این روزها تجلی‌گاه برخورد آرا و اندیشه‌های ما شده است. ما در این فضا، با دیدگاه‌ها و رویکردهای متفاوتی رو به رو می‌شویم. از جناح‌های سیاسی گرفته تا رویکردهای مذهبی و اجتماعی گوناگون. در این میان برایمان بسیار ساده است که دیگران را به تعصب و ندیدن واقعیت متهم کنیم. اما هیچ وقت از خودمان می‌پرسیم که آیا ما همه تصویر را دیده‌ایم؟ آیا ما متوجه نقطه ضعف‌های دیدگاهمان هستیم؟ آیا ما خودمان در حال تعصب‌ورزی نیستیم؟ به این پدیده، نقطه کور تعصب یا bias blind spot می‌گویند.

در اثر این پدیده ما تعصب می‌ورزیم ولی متوجه سوگیری خودمان نیستیم و آن را در دیگران جستجو می‌کنیم. اما چرا؟ چون تصورمان بر اینست که جهان را آنگونه که هست می‌بینیم و درک ما واقع‌گرایانه‌ترین شکل ممکن است. پس دیگران هم باید جهان را همانگونه که ما می‌بینیم ببینند. و اگر برداشت، استدلال یا دریافت دیگران با ما یکسان نبود، آن‌ها دچار ناآگاهی، بی‌خردی، غرض‌ورزی، تعصب و نادانی هستند. به این برداشت در روانشناسی، Naive realism یا واقع‌گرایی نارسا گفته می‌شود. زیرا تصویری ناپخته و تک‌بعدی از درک انسان از جهان پیرامون را در خود دارد. در اثر واقع‌گرایی نارسا، ما به نادرستی تصور می‌کنیم جهان را کاملا واقع‌گرایانه و همانگونه که هست می‌بینیم و می‌شناسیم و هیچ سوگیری یا اشتباهی در ساختار تفکری و نگرش ما وجود ندارد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار؛ ما و خطاهای شناختی
فصل یکم: برداشت‌های نادرست ما درباره خودمان
توهم پایان تاریخ
ما تاثیر احساسات و غرایز بر تصمیم‌هایمان را دست کم می‌گیریم
بر خلاف تصورمان، گزینه‌های بیشتر، ما را خوشحال‌تر نمی‌کند
انتخاب از بین گزینه‌های زیاد، نه دلپذیر است و نه سودمند
ما کور خود و بینای تعصب‌های دیگران هستیم
وقتی به خود گواهینامه خوب بودن می‌دهیم
پیش‌بینی ما از احساسات و هیجان‌هایمان در آینده چه قدر درست است؟
اطمینان بیش از اندازه به خودمان و داوری‌هایمان
بقیه تحت تاثیر رسانه هستند، نه من
این فکر من بین همه رواج داره
من از دماغ فیل افتاده‌ام؛ شما چه طور؟
رابطه عکس اعتماد به نفس و دانایی
ما تصور می‌کنیم درک عمیق و جامعی از پدیده‌های گوناگون داریم
خودمحوری ساختاری ما
موفقیت من به خاطر شایستگی خودم و شکستم ناشی از رویدادهای بیرونی است
دستاوردهایم باید ارزش تلاش‌هایم را داشته باشد؛ حتی در تخیل
اگر برای چیزی کوشش کنیم، به آن دلبستگی پیدا می‌کنیم
ما انسان‌ها خود را کانون و محور اصلی جهان و آفرینش می‌دانیم
با مقایسه خودمان با دیگران کیفیت زندگیمان را کاهش می‌دهیم
یک پاداش نامعین، بیشتر از یک پاداش معین ما را تشویق به کوشش می‌کند
تداعی‌های نوستالژیک می‌تواند روی تصمیم‌های ما اثر بگذارد
تصمیم‌هایی که برای گریز از حس ناخوشایند پشیمانی می‌گیریم
وقتی احساس کنیم حق انتخابمان از دست رفته، واکنش تقابلی نشان می‌دهیم
وقتی کاری نیمه‌تمام باشد، بیشتر به آن توجه می‌کنیم
فصل دوم: خطاهای ذهنی ما در پردازش و درک اطلاعات
تعصب یا محافظه‌کاری؛ گل سرسبد خطاهای شناختی
چرا ما عاشق اطلاعات دم دستی هستیم
در پاسخ به پرسش‌های سخت، پاسخ پرسش‌هایی که می‌دانیم را مطرح می‌کنیم
وقتی چیزی را در مقایسه با چیزهای اطرافش می‌سنجیم
ما چگونه مجذوب اطلاعات عجیب و متمایز می‌شویم
علاقه ذهن ما به طنز و شوخ‌طبعی
ما چگونه گزینشی به پدیده‌ها توجه می‌کنیم
چرا وقتی یک دروغ تکرار می‌شود فکر می‌کنیم درست است؟
چرا چیزهایی که برایمان آشنا هستند را ترجیح می‌دهیم؟
چارچوب‌ها و محیط چگونه روی شناخت ما تاثیر می‌گذارند
چگونه قالب‌ها، چیزهایی را به ما غالب می‌کنند!
چرا عاشق اخبار منفی هستیم؟
و در آن سوی بام، خوش‌خیالی و مثبت نگری
وقتی ذهن ما لنگر می‌اندازد! مخصوصا روی اولین اطلاعات
وقتی به بخش خاصی از موضوع گیر می‌دهیم!
درک متفاوت ما از تغییرات به صورت نسبی و مطلق
ما اطلاعاتی را جذب می‌کنیم که نظرمان را تایید کنند
اطلاعات ناقض باورهای کنونی‌مان را رد می‌کنیم
اگر همه اطلاعات را در نظر نگیریم چه می‌شود؟
چه مقدار گردآوری اطلاعات برای تصمیم‌گیری سودمند است؟
عقلانیت قطره‌چکانی چیست؟
وقتی در یک بازه زمانی محدود، تعداد زیادی تصمیم می‌گیریم، کیفیت تصمیم‌های پایانی، پایین می‌آید
ذهن ما از پیش‌زمینه‌های پیرامونی‌اش اثر می‌گیرد
پدیده‌های بزرگ، الزاما عوامل بزرگ و پیچیده‌ای ندارند
مراقب نتایج دیدگاه‌سنجی‌ها باشید
فصل سوم: تصمیم‌ها و داوری‌های نادرست درباره کارهایی که انجام می‌دهیم
آیا هیچ کاری نکردن آسیب‌زننده، کمتر از انجام کاری آسیب‌زننده غیراخلاقی است؟
چرا گاهی بدون دلیل کاری را انجام می‌دهیم که نتیجه مثبتی هم ندارد
وقتی تصمیمی گرفتیم، تازه آن را منطقی می‌کنیم!
وقتی بقیه کاری نکنند چرا من باید کاری کنم؟
هر چیزی مسئول است غیر از عملکرد ما
فقط نتیجه مهم است
داوری اخلاقی در شرایط تصادفی و ناخواسته
به موازات انجام کارهای کاهش ریسک، بر کارهای پرریسک می‌افزاییم
گاهی باید با وجود صرف هزینه زیاد، کاری را متوقف و جلوی هزینه بیشتر را گرفت
همیشه واحدها و مقدارها مهم نیستند
پیروی از روندها و الگوهای اجتماعی که گاهی بد و نامناسب هستند
ما تصمیم‌های خود را توجیه و در آن عمیق می‌شویم
چگونه محبت کردن به دیگری، تبدیل به یک روند می‌شود
فصل چهارم: سوگیری‌های حافظه ما در به خاطرسپردن و به یادآوردن خاطرات
حافظه به برخی چیزها از جمله تصاویر بیشتر حساس است
هر چه ما درگیرش بوده‌ام بهتر به یاد آورده می‌شود
رویدادهای دور به نزدیک و رویدادهای نزدیک به گذشته‌ای دور پرتاب می‌شوند
رویدادهای طول زندگی به طور یکسان به یاد آورده نمی‌شوند
گذشته‌های گل و بلبلی که در واقع اینچنین نبوده‌اند
من از اولش می‌دونستم
اطلاعات نسبتا طولانی و پیچیده، بهتر به یاد آورده می‌شود
حافظه ما می‌تواند مبدا یادآوری را فراموش یا جا به جا کند
مراقب خاطراتی که به شما القا می‌کنند باشید
چیزی که در بلندمدت و به طور پیوسته آموخته شده باشد، بهتر به یاد آورده می‌شود
کدام بخش یک ماجرا در ذهنمان می‌ماند؟ میانگین همه‌اش یا بخشی‌هایی از آن؟
حافظه ما جزئیاتی را به خاطرات می‌افزاید و می‌کاهد
اطلاعات نادرست می‌تواند خاطرات ما را تغییر دهد
ما ابتدا و انتهای لیست‌ها را بهتر به یاد می‌آوریم
محدودیت حافظه کوتاه مدت و تاثیر آن بر تصمیم‌هایمان
اطلاعات به هم مرتبط و درهم تنیده، بهتر از اطلاعات جداگانه و رها، به یاد آورده می‌شوند
چه قدر از توانایی‌های ذهن و حافظه را به گوگل و اینترنت واگذار کنیم؟
خاطرات ما متناسب با شرایط و حال و هوای کنونی‌مان به یاد آورده می‌شوند
فصل پنجم: استدلال‌ها و اندیشه‌ورزی‌های نادرست و ناکارآمد
وقتی چیزهای نامربوط را به هم مرتبط می‌کنیم
قالب‌بندی‌های ذهنی که خلاقیت ما را می‌کاهند
هر چی رئیس بگه!
کی گفته مهمه یا چی گفته؟
چرا حرف فالگیرها و فال حافظ به نظر درست می‌آید؟
فرافکنی تدافعی تقصیرها برای دریافت حس آرامش
هر چیز جدیدی الزاما بهتر نیست
تا قربانی را نشناسیم واکنش کافی نشان نمی‌دهیم
از روی ترس یا نیاز به ثبات، وضع ناخوشایند کنونی‌مان را توجیه می‌کنیم
وقتی مهارت یا ابزار خاصی در دست داریم، می‌خواهیم در هر موقعیتی از همان استفاده کنیم
فصل ششم: نگرش‌ها و تصمیم‌های اشتباه اقتصادی
اثر مبالغ خُرد
توهم پولی یا وقتی تورم را در نظر نمی‌گیریم
جهان دادانگاری و مساله توزیع ثروت
رفاه تلقینی به جای رفاه واقعی
فقط محصول داخلی
آیا پرداخت نقد یا قسطی و اعتباری با هم فرق دارند؟
زمان لازم برای انجام یک کار را کمتر برآورد می‌کنیم
وقتی زمانی برای پروژه‌ای تعیین می‌شود، آنقدر کش می‌دهیم تا آن زمان را پر کنیم
عشق کورکورانه به فناوری؛ بلای جان کارآفرینان تکنولوژیک
کوتاه‌مدت‌نگری اقتصادی ما آدم‌ها
زیان‌گریزی محور کلیدی رفتارهای اقتصادی ماست
از چیزی که متعلق به ماست دل نمی‌کنیم
فریب مرغابی را نخورید!
وقتی زمان تصمیم‌گیری متناسب با بودجه و اهمیت هر بخش نیست
مقایسه همچنان روش بهینه‌ای برای انتخاب است
وقتی پولمان به انتها نزدیک می‌شود از خریدهایمان احساس بدی پیدا می‌کنیم
پول پول است!
چرا از خریدهای مجموعه‌ای یا باندلینگ سود نمی‌کنیم
چه وقت سرمایه‌گذاری‌های ما نادرست از آب در می‌آید؟
پول به ما انگیزه می‌دهد یا انگیزه ما را از بین می‌برد؟
مراقب پیشنهادهای خیلی بزرگ یا پیشنهادهای خیلی کوچک باشید
ما در برابر کالای رایگان شکننده هستیم
گزینه اولیه همیشه محبوب‌تر است
عددها خوبند اما همیشه همه واقعیت نیستند
فصل هفتم: اشتباه‌های ذهنی ما در درک احتمالات، ریسک، شانس و پیش‌بینی رویدادها
چرا ما درک دقیقی از احتمالات نداریم
وقتی به اندازه و ترکیب نمونه‌ها بی‌توجه هستیم
تعمیم‌های اشتباه کل به جز و برعکس
وقتی ما عاشق استدلال‌ها و پیش‌بینی‌هایمان هستیم
برداشت نادرست درباره روندها و توالی رویدادها
برآورد احتمال یک رویداد کلی، به اندازه احتمال رویداد اجزای آن است نه کمتر
احتمال روی دادن یک چیز به معنای روی دادن آن نیست
نتایج مطلوب نهایی یک فرایند چند مرحله‌ای، منوط به وقوع مراحل قبل است
صفر کردن ریسک در یک زمینه را بر کاهش ریسک در کل مجموعه ترجیح می‌دهیم
آن گزینه‌ای را که نمی‌شناسیم کنار می‌گذاریم
ما از نرخ مرجع احتمال یک رخداد در مقابل تجربه شخصی غافل می‌شویم
شانس برنده شدن یک عضو گروه، ربطی به بزرگی گروه اصلی ندارد
در تخمین احتمال هر رویداد، از الگوها و کلیشه‌های ذهنی بهره می‌بریم
اگر الگوها و روندها را نشناسیم غافلگیر می‌شویم
فصل هشتم: نگرش‌های نادرست درباره افراد، گروه‌ها و جوامع دیگر
آن‌ها همه عین هم هستند ولی ما نه!
او در بقیه زمینه‌ها خوب / بد است چون در یک زمینه خوب / بد است
وقتی قرار گرفتن در گروه، تصویر متفاوتی از اعضای آن ارائه می‌دهد
برداشت نادرست درباره ارتباط فرد و گروه
اگر تو سود کنی، من ضرر کرده‌ام
دیگران برای پول کار می‌کنند نه هیچ چیز دیگر
کاری که هر کس می‌کند شخصیت و ذات او را نشان می‌دهد نه رفتارش را
آیا همیشه فقط خود آدم‌ها مقصر مشکلات هستند؟
فصل نهم: برداشت نادرست ما درباره نگاه دیگران به ما
ما تصور می‌کنیم همه به ما توجه می‌کنند، اما نمی‌کنند!
ما رفتارمان را بر اساس انتظاری که بیننده از ما دارد تنظیم می‌کنیم
ما تصور می‌کنیم بقیه آنچه که ما در ذهن داریم را می‌دانند
من بقیه را بهتر می‌شناسم، تا بقیه مرا
فصل دهم: تصمیم‌های اشتباه ما در تعامل با گروه و جامعه خودمان
گروه می‌تواند نظر ما درباره بدیهیات را هم تغییر دهد
تصمیم‌های مبتنی بر تقلید و رفتار گله‌وار
انتظار و توقع‌های دیگران، بر رفتارهای ما اثر می‌گذارد
وقتی نظرمان را مطابق خواست جامعه یا گروه عوض می‌کنیم چه می‌شود؟
حضور در گروه، رفتارهای ما را تشدید می‌کند
سخن پایانی
یاری‌نامه