معرفی و دانلود کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین

معرفی کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین

کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین مجموعه‌ مقالاتی است که توسط سید مهدی طاهری نوشته شده و شامل جدیدترین موضوعات مربوط به ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش است.

تاکنون کتاب‌های گوناگونی در حوزه ذخیره و بازیابی اطلاعات به زبان فارسی منتشر شده است، اما از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب که آن را از دیگر آثار مشابه متمایز می‌سازد می‌توان به ارائه مقالاتی مستقل برای برخی مفاهیم حوزه هدف مانند داده‌های پیوندی، پروفایل کاربردی، روابط کتاب‌شناختی، دروازه‌های اطلاعاتی، و نظیر آن، تبیین رویکردهای نوین در آن حوزه، روزآمد بودن مطالب که در حوزه هدف به دلیل تحولات پر شتاب از اهمیت فراوانی برخوردار است، و کاربرد مداری که متناسب با بافت کنسرسیوم محتوای ملی و بافت اطلاعاتی اسلامی-ایرانی بوده است، اشاره نمود.

بخش عمده مقالات استفاده شده در کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش در نشریه اطلاع‌ رسانی کنسرسیوم محتوای ملی و بخش دیگر در نشریه کتاب ماه کلیات پیشین منتشر شده است. همچنین در بخش پایانیِ مقالاتی که برای نشریه کنسرسیوم محتوای ملی تدوین شده‌اند، کاربردهای موضوع مورد نظر در محیط اطلاعاتی کنسرسیوم به عنوان یک محیط اطلاعاتی واقعی، بیان شده است. این بخش‌ها برای تبیین کاربردپذیری موضوعات حذف نشدند.

محتوای اثر ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش با توجه به پوشش موضوعی و پایه بودن مباحث قابلیت معرفی به عنوان منبع درسی یا منبع کمک درسی برای واحدهای درسی سازماندهی منابع اطلاعاتی به ویژه سازماندهی رایانه‌ای اطلاعات در مقطع کارشناسی، و واحدهای درسی ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازنمایی اطلاعات، طراحی و توسعه کتابخانه‌های دیجیتالی، و ارزشیابی نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی در مقطع کارشناسی ارشد، و واحدهای درسی نظریه‌های سازماندهی دانش، تحلیل متن و دانش‌کاوی، وب معنایی و هستی‌شناسی، ارزیابی نظام‌های بازیابی اطلاعات، و معماری اطلاعاتی در مقطع دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی معرفی شود.

امید است کتاب حاضر برای متخصصان و حرفه‌مندان حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و حوزه‌های مرتبط مفید باشد.

در بخشی از کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاُکید بر رویکردهای نوین می‌خوانیم:

تولید دانش به‌جای اطلاعات در نظام‌های اطلاعاتی در چند دهه اخیر مورد توجه طراحان و گسترش‌دهندگان نظام‌ها قرار گرفته است. بدیهی است موفقیت در این رویکرد، سطح بالایی از رضایتمندی را در کاربران نهایی ایجاد می‌کند، و موجب تولید ارزش افزوده می‌گردد. دانش، از تعامل و ارتباط میان اطلاعات حاصل می‌شود. بدین‌منظور، نظام‌های اطلاعاتی تلاش می‌کنند برای ایجاد تعامل میان اطلاعات، بستر‌سازی کنند.

هر نظام اطلاعاتی با دو موجودیت اطلاعاتی سر و کار دارد: داده و فراداده، که به دلایلی در محیط‌های اطلاعاتی جدید اشیای محتوایی نام گرفته‌اند. شیء محتوایی، موجودیتی است که داده‌ها یا اطلاعات را در بر می‌گیرد. یک شیء محتوایی خود می‌تواند از اشیای محتوایی دیگر ساخته شود. برای مثال یک مجله یک شی محتوایی است که خود شامل تعدادی مقاله است و هر مقاله درون آن نیز یک شیء محتوایی به شمار می‌آید. متن، تصویر و شکل‌های درون یک مقاله نیز می‌توانند شیء محتوایی باشد. نقشه‌ها، نقاشی‌ها، عکس‌ها، و دیگر اشیای غیرمتنی نیز شیء محتوایی محسوب می‌شوند. حتی فراداده‌های مربوط به یک شیء محتوایی نیز خود اشیای محتوایی هستند (طاهری، 1387). اصطلاحات "اشیای اطلاعاتی"، "اشیای دیجیتالی"، و اشیای شبه‌مدرک نیز به همین مفهوم بکار رفته‌اند، اما اصطلاح "اشیای محتوایی" با توجه به رویکرد شیء‌گرا در منابع مرجع ترجیح داده شده است (طاهری، 1389ب).

فراداده، بازنمون داده است، و کارکردهایی را نسبت به داده پشتیبانی می‌کند. بنابراین برقراری ارتباط میان فراداده‌ها موجب ارتباط میان داده‌ها خواهد شد. در علم اطلاعات به روابط میان اشیای محتوایی (داده و فراداده) روابط کتابشناختی گویند. شبکه‌های گسترده روابط کتابشناختی میان اشیای محتوایی موجب توسعه نظام‌هایی به‌نام هستی‌شناسی‌های فراداده‌ای می‌شود که محصول آن‌ها دانش است. از سوی دیگر، کنسرسیوم‌های محتوایی که با هدف اشتراک منابع (اشیای محتوایی) و دسترسی یکپارچه به آن منابع تشکیل می‌شوند، بستر مناسبی برای کشف و برقراری روابط کتابشناختی میان اشیای محتوایی هستند، و به کاربران نهایی خودافزون بر اطلاعات می‌توانند دانش نیز ارائه کنند.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
کنسرسیوم‌ها و اشتراک‌دانش
مفهوم کنسرسیوم
مفهوم کنسرسیوم محتوایی
مفهوم کنسرسیوم محتوای ملی
برخی از کنسرسیوم‌های معتبر
منابع
کنسرسیوم‌های محتوایی: بستر توسعه هستی‌شناسی‌های فراداده‌ای
سخن آغازین
مفهوم روابط کتابشناختی
گسترش استانداردهای محتوایی و الگوهای مفهومی بر اساس روابط کتابشناختی
انواع روابط کتابشناختی
روابط کتابشناختی و توجه به جنبه‌های دانش مدار
جهان کتابشناختی و جایگاه خانواده‌های کتابشناختی در آن
سخن پایانی: روابط کتابشناختی و هستی شناسی‌های فراداده‌ای
منابع
شبکه‌های کتابشناختی و انسجام در توصیف اشیای محتوایی
سخن آغازین
شبکه‌های کتابشناختی: چگونگی عملکرد و ارزش‌های افزوده
خدمات شبکه‌های کتابشناختی
معرفی برخی از شبکه‌های کتابشناختی معتبر
شبکه کتابشناختی اسلامی اندونزی
مرکز کتابخانه رایانه‌ای پیوسته (اُ. سی. ال. سی)
سخن پایانی
منابع
درگاه‌های کتابخانه‌ای: ابزاری برای دسترسی یکپارچه به منابع دانش
سخن آغازین
درگاه چیست؟
تفاوت درگاه با وب سایت و موتورهای کاوش
درگاه‌های کتابخانه‌ای
نمونه‌هایی از درگاه‌های کتابخانهای خارجی و داخلی
جایگاه درگاه‌های کتابخانه‌ای در کنسرسیوم‌های محتوایی
سخن پایانی
منابع
دروازه‌های اطلاعاتی: تضمین کیفیت اطلاعات دسترسپذیر
سخن آغازین
درباره دروازه اطلاعاتی
سخن پایانی: کنسرسیوم‌های محتوای ملی و دروازه‌های اطلاعاتی
منابع
فراداده، پاسخ نظام‌های سازماندهی دانش به رسانه‌ها و محیط اطلاعاتی جدید
سخن آغازین
مروری بر مفهوم فراداده
تاریخچه فراداده
ضرورت و اهمیت استفاده از فراداده
شیوه‌های پیوند فراداده‌ها با اشیای محتوایی
کارکردهای فراداده
مزایا و کاربردهای فراداده
استانداردهای فرادادهای
سخن پایانی: برخی نکات کلیدی در استفاده از فراداده
منابع
استاندارد فرادادهای هسته دوبلین
سخن آغازین
پدیده هسته دوبلین
تاریخچه
اهداف استاندارد فرادادهای هسته دوبلین
واژگان کنترل شده و محتوای عناصر هسته دوبلین
دامنه و بیانیه ماموریت طرح فراداده هسته دوبلین
مجموعه عناصر فراداده‌ای هسته دوبلین
توضیحگرهای هسته دوبلین
ضرورت استفاده از توضیحگرها
انواع توضیحگرهای هسته دوبلین
نرم‌افزارها و ابزارهای هسته دوبلین
بستر نحوی پیاده سازی پیشینه‌های فراداده‌ای هسته دوبلین
سخن پایانی
منابع
داده‌های پیوندی: مفاهیم و استانداردها، با تاکید بر جامعه میراث فرهنگی
سخن آغازین
مفهوم و اصول داده‌های پیوندی
مخازن داده‌های پیوندی
ارزش افزوده داده‌های پیوندی
استانداردها و ابزارها
داده‌های پیوندی، روابط کتابشناختی، و روابط میان موجودیت‌ها: یک مفهوم در سه بافت مختلف
پیشنهاد اجرای پروژه داده‌های پیوندی در کنسرسیوم محتوای ملی
منابع
معیارهای ارزیابی و انتخاب نرم‌افزار کتابخانه دیجیتالی
سخن آغازین
درباره معیارها
سخن پایانی
منابع
تحولات حوزه سازماندهی دانش و محیط‌های اطلاعاتی ایران: فرصت‌ها و تهدیدها
استاندارد "توصیف و دسترسی به منبع (آر. دی. ای. )" و انتشارات ایرانی-اسلامی
منابع
همگرایی استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات: حرکت از کثرت به وحدت
منابع
پروفایل‌های کاربردی: تلاش برای بهینه‌سازی نظام‌های فراداده‌ای
سخن آغازین
مفهوم پروفایل کاربردی
ضرورت طراحی پروفایل کاربردی
نقاط قوت و ضعف پروفایل کاربردی
نقاط قوت
نقاط ضعف
ویژگی‌های پروفایل کاربردی
چالش‌های طراحی پروفایل کاربردی
ملزومات طراحی پروفایل کاربردی
نمونه‌های پروفایل کاربردی: داخلی و خارجی
سخن پایانی
منابع
واژه‌نامه انگلیسی- فارسی
واژه‌نامه فارسی-انگلیسی
نمایه موضوعی
مقدمه