معرفی و دانلود کتاب دیار عیاران: جلوه‌های فرهنگ عامه در داستان سمک عیار

معرفی کتاب دیار عیاران: جلوه‌های فرهنگ عامه در داستان سمک عیار

کتاب دیار عیاران: جلوه‌های فرهنگ عامه در داستان سمک عیار نوشته منصوره گرجی، گوشه‌هایی از فرهنگ عامه در گذشته مانند فرهنگ پادشاهان و دربار، جشن‌ها و عزاداری‌ها، آداب مهمانی و معاشرت، آداب و رسوم عیاران و بخشی از ارزش‌ها و باورهای اجتماعی و فرهنگی را در جوامع سنتی ایران از طریق بیان آن‌ها در داستان سمک عیار به تصویر می‌کشد.

مطالعه آثار کهن و قدیمی فارسی و داستان‌های عامیانه در شناخت تاریخ یک قوم نقش بسیار مهمی دارند و می‌توان آن‌ها را از زاویه‌های گوناگون مثل فرهنگی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار داد. با این ارزیابی‌ها شما می‌توانید با بخش بزرگی از آداب و رسوم، باورها و آیین‌ها، تحولات اجتماعی، تغییر و تحول باورها و تداوم قسمتی از سنت‌ها آشنا شوید.

داستان‌های کهن نکات بسیار جذابی درباره اوضاع اجتماعی، اداری، فرهنگی و آداب و رسوم آن دوره را بیان می‌کنند. کتاب سمک عیار یکی از منابعی است که به عیاری و عیاران و اهمیت و تأثیر آن در جامعه می‌پردازد.

سمک عیار از داستان‌های کهن فارسی است که به صورت شفاهی و سینه به سینه در بین نسل‌ها نقل شده و داستان یکی از پسرهای پادشاه حلب را روایت می‌کند که عاشق دختر پادشاه چین شده و به همین دلیل به جنگ با شاه ماچین می‌رود. بیشتر اتفافات این کتاب در چین و ماچین رخ می‌دهد.

منصوره گرجی در کتاب دیار عیاران به نقد و تحلیل داستان سمک عیار می‌پردازد. او در این اثر به سه سوال اصلی می‌پردازد و تلاش می‌کند پاسخ آن‌ها را بیابد. اول اینکه آیا این داستان از آداب و سنن جاری در جامعه به عنوان یک داستان کهن برخوردار است؟ سوال دوم اینکه نویسنده داستان بیشتر از چه عنصر فرهنگی استفاده کرده و سوم اینکه کدام یک از این عناصر فرهنگی همچنان در بین مردم رواج دارد؟

خواندن کتاب دیار عیاران به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

افرادی که به داستان‌های عامیانه و فرهنگ و آداب و رسوم کهن علاقه‌مندند، این کتاب می‌تواند برایشان جذاب و خواندنی باشد.

در بخشی از کتاب دیار عیاران می‌خوانیم:

سمک عیار به شهر شمشاخ می‌رود و پس از آنکه به جهان‌افروز، دختر شاه شمشاخ، قول می‌دهد که سر قوقاش را برای او بیاورد، هنگام نشستن در پیش دختر به او می‌گوید:

«ای دختر دست به من ده.» دختر دست به وی داد. گفت: «به گواهی یزدان و به حضور مادر و پدرت و دایه، که این جایگه حاضرند، مرا به برادری قبول کردی؟» دختر گفت: «کردم. بدین جهان و بدان جهان.» عالم‌افروز گفت: «من تو را به خواهری پذیرفتم.»

البته، چندین جای به مادرخوانده و فرزندخواندگی نیز اشاره شده است. در بخشی از داستان رابین (یکی از غلامان کاوه) گلبوی (زن فرخ‌روز) را می‌دزدد و به دنبال پناهگاهی برای پنهان کردن وی است.

با خود گفت: «کجا روم. هر کجا که روم شهر جام است و مرا می‌شناسند... » تا اندیشه کرد او را یاد آمد که مادرخوانده‌ای هست در شهر حامیه. گفت: «به سرای وی روم که اگر ده سال باشد، آن جا نعمت هست... »

آتشک گفت: «ای پهلوان، مادرخوانده‌ای دارم، در این نزدیکی سرای اوست. اما دیری است تا او را ندیده‌ام.»

آن پیرزن گفت: «من شوهر ندارم و فرزند نیست و نام من شمامۀ دلال است. دلالگی کنم و هیچ کس ندارم به‌جز پسرخوانده‌ای.»

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: کلیات
مقدمه
پیشینۀ تحقیق
اهداف تحقیق
فرهنگ
فولکلور یا فرهنگ عامه چیست؟
ویژگی‌های فولکلور
کارکردهای فرهنگ عامه در اجتماع
ادب عوام
گونه‌های ادبیات عامیانه
ویژگی قصه‌های عامیانه
فواید مطالعۀ داستان‌های عامیانه
سمک عیار
حماسه، قصه، رمان یا...
شیوۀ انتقال حماسه‌ها
نثر کتاب
زمان و مأخذ داستان
راوی داستان و مزد او
رد پای مردم در داستان سمک
سیری در آیین عیاری و جوانمردی
پیشینۀ عیاری
جنبۀ جهانی عیاری
اصول اخلاقی عیاران
خلاصۀ داستان
فصل دوم: آداب و رسوم
آیین شهریاری و پادشاهی
مناصب و مشاغل درباری
آداب و رسوم درباری
آداب پذیره شدن و استقبال
رسول رسول‌داری
مصونیت رسول
آداب میهمانی در دربار
خلعت دادن
آیین شراب‌خواری
دوستگانی خوردن
جرعۀ شراب بر سر کسی ریختن
چاشنی گرفتن
سرگرمی و تفریح
شکار کردن
موسیقی
نرد و شطرنج‌بازی
بلعجب بازی
عید نوروز و آداب آن
مناصب و مشاغل نظامی
آداب رزم
مجازات و انواع شکنجه‌ها
بناها و ساختمان‌های شهر
اصناف و پیشه‌ها
آداب تولد و نام‌گذاری فرزند
آداب ازدواج
تدفین مردگان و آداب سوگواری
خوراک
پوشاک
درمان و طبابت
باورهای عامیانه
خواب و تعبیر آن
امثال و حکم
شگفتی‌های داستان
فصل سوم: آداب و رسوم عیاران
شادی خوردن
خواهرخواندگی برادرخواندگی
سوگند خوردن
سلاح عیاران یا ساز شبروان
حیلت های عیاران
تغییر چهره
استفاده از داروی بیهوشی
نقب بریدن
کمند افکندن
همراه داشتن کیسۀ زر
فرجام سخن
منابع