معرفی و دانلود کتاب خصوصی گرایی و جهانی گرایی در اندیشه اسلامی معاصر

معرفی کتاب خصوصی گرایی و جهانی گرایی در اندیشه اسلامی معاصر

کتاب خصوصی گرایی و جهانی گرایی در اندیشه اسلامی معاصر ثمره‌ی مطالعات دقیق و نقادانه‌ی طاها جابرالعلوانی است که زوایای گوناگون جهانی‌گرایی اسلام را در طول تاریخ مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده در این اثر به چالش‌هایی نظر داشته که بر سر راه امت اسلامی پدید آمده‌اند و به شرح نحوه‌ی رویارویی جهان اسلام و غرب پرداخته است. همچنین راهبردهایی را برای عبور از بن‌بست‌های پیش‌آمده بر سر راه جهان اسلام ارائه داده است.

درباره‌ی کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر

کثرت‌گرایی و داشتن هویت چندبعدی از مشخصه‌های بارز دورانی هستند که هم‌اکنون در آن زندگی می‌کنیم. از سوی دیگر، تحمیل شدن فرهنگ غربی به ملل سراسر جهان نیز به این نوع از کثرت دامن می‌زند. مردم کشورهای دیگر هنگامی که ارزش‌های فرهنگی و اصول اخلاقی جامعه‌ی غرب را با عقاید و باورهای فرهنگ بومی خود در تضاد می‌بینند، دچار نوعی کثرت‌گرایی می‌شوند‌؛ به این معنا که با حفظ ارزش‌های بومی خود، ارزش‌های جامعه‌ی غربی را نیز می‌پذیرند.‌ در چنین حالتی از کثرت‌گرایی، تناقضات عمده‌ای نیز خودنمایی می‌کنند. درست برخلاف جهان غرب، جهان اسلام هرگز سعی نداشته فرهنگ و باورهای خود را به مردم دیگر کشورهای جهان تحمیل کند. تاریخ صدر اسلام و توجه به نحوه‌ی گسترش این دین آسمانی در سراسر جهان، نشان می‌دهد مبلغان آن هرگز قصد نداشته‌اند فرهنگ بومی مردم تازه‌مسلمان را مورد هجوم فرهنگی قرار دهند. اسلام در طول قرن‌ها توانسته تمدن‌های گوناگونی اعم از یونانی، هندی و ایرانی را در خود بگنجاند و بدون ریشه‌کن کردن فرهنگ بومی آن‌ها، هم حیات خود را تضمین کرده و هم بقای این تمدن‌ها را در زیر سایه‌ی خود، میسر کند. همین ویژگی اسلام و مسلمانان در برخورد با تنوعات فرهنگی، موجب جهانی‌گرایی این دین شده و سبب می‌شود تعالیم جهان‌شمول آن از سوی تمدن‌های مختلف، با آغوش باز پذیرفته شوند.

با وجود تمامی نکاتی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، به نظر می‌رسد در مورد جهانی‌گرا بودن جهان اسلام شک‌ و شبهه‌ی فراوانی میان اندیشمندان وجود دارد. البته شیوه‌ی نادرستی که امروزه برای تبلیغ این دین مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز موجب گسترش چنین تردیدهایی می‌شود. از این رو، طاها جابرالعلوانی (Taha Jabir Al-Alwani) کتابی نگاشته که می‌تواند راه‌گشای اندیشمندان و راهنمای صاحب‌نظران باشد. کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر (Issues in Contemporary Islamic Thought) به رفع ابهاماتی می‌پردازد که در مورد جهانی‌گرایی اسلام وجود دارند و می‌کوشد با نگاهی نقادانه فقه سنتی را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. دقت نظر نویسنده در طرح و بیان مسائل تاریخی مرتبط با موضوع کتاب نیز درخور توجه است.

کتاب حاضر مباحث متعددی را دربرمی‌گیرد. در ابتدای این اثر، کثرت‌گرایی و مبانی آن به‌دقت شرح داده و سپس تنوع‌گرایی و روش صحیح مواجهه با آن بررسی می‌شوند. در ادامه، به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان نیز اشاره شده است. جهانی بودن اسلام، چگونگی روابط ملل مختلف تا پیش از ظهور اسلام، جهان‌بینی خاص اسلام، جهانی بودن دو مقوله‌ی هدایت و حق و... موضوعاتی دیگری هستند که به دنبال مباحث قبلی مطرح می‌شوند. نویسنده پس از آن به سراغ موانعی رفته که بر سر راه جهانی‌گرایی اسلام قرار دارند. بحران‌های جهانی‌گرایی، نقشی که فقه در بروز این بحران داشته، در هم آمیخته شدن بحران‌ها و مباحث دیگری از جمله روشمند بودن قرآن، اهمیت کار و تلاش گروهی، یکتاپرستی و تزکیه، موضوعات مهم دیگری هستند که در این کتاب بدان‌ها اشاره شده است.

در بخش دیگری از کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر، طاها جابرالعلوانی در تلاش بوده نحوه‌ی رویارویی اسلام و جهان غرب را تحلیل کند. در این مرحله موضوعاتی مانند گفت‌و‌گوی تمدن‌ها، تعریف و دایره‌ی معنایی تمدن، افول تمدن اسلامی، نقش گفت‌و‌گو در دنیای سیاست، شروط مهم و ضروری گفت‌و‌گوی سازنده، پیدایش گفت‌و‌گوی تمدن‌ها در دوران کنونی، تجزیه و تحلیل ابعاد شناختی گفت‌و‌گوهای تمدنی و مباحثی از این قبیل، مورد واکاوی قرار می‌گیرند.

نویسنده سپس به بحران‌های فکری و علل بروز آن‌ها پرداخته و در این زمینه به ناکامی در تحقق بخشیدن به وحدت اشاره داشته است. همچنین گریزی هم به کشورهای عربی و اوضاع فعلی آن‌ها در زمینه‌ی ارتش و نیروهای سیاسی‌شان می‌زند.

طاها جابرالعلوانی در بخش‌هایی از کتاب ضمن بررسی بحران‌های فکری معاصر، چالش‌های آن را در طی دوره‌های مختلف تاریخ معاصر برشمرده و همین طور طرح‌های تمدنی و بحران‌های فکری را در رابطه با اسلام‌گرایان مورد موشکافی قرار داده‌ است. مفهوم امت، پراکندگی در آن، انحرافات سیاسی‌ای که ممکن است یک امت را به بیراهه بکشانند و... گوشه‌ای از مطالب کتاب را به خود اختصاص داده‌اند که مطالعه‌ی آن‌ها برای آشنایی با وضعیت حال حاضر امت اسلامی، مفید خواهد بود. حاکمیت اسلام و برداشت‌هایی که اسرائیلیان از آن داشته‌اند، حاکمیت الهی از منظر معتقدان به مسیحیت، تفاوت‌هایی که میان حاکمیت الهی و حاکمیت کتاب وجود دارند و برانگیزاننده بودن مفهوم حاکمیت، مباحث پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند. چکیده و واژه‌نامه‌ای که در انتهای کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر قرار گرفته‌اند، در درک و دریافت بهتر و سریع‌تر مطالب یاری‌رسان شما خواهند بود.

مطالعه‌ی دقیق این کتاب نه‌تنها اطلاعات دقیقی را در اختیار اسلام‌پژوهان قرار می‌دهد، بلکه وسعت دید مخاطبان عام را نیز نسبت به مسائل و معضلات جهان اسلام در دوره‌ی معاصر، گسترش می‌دهد. اثر پیش‌رو، کتابی است انتقادی که با جرح و شرح موضوعات اصلی و ریشه‌یابی آن‌ها، واقعیت‌های مربوط به چالش‌های جهان اسلام و بحران‌های آن را صراحتاً بیان می‌کند. نشر ترجمان علوم انسانی، کتاب حاضر را با برگردان روان سید محمدحسین میرفخرائی به مخاطبان ارائه کرده است.

کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر برای چه کسانی مناسب است؟

در صورتی که از علاقه‌مندان مباحث مرتبط با جهان اسلام، تمدن اسلامی و مواجهات آن با جهان غرب هستید، مطالعه‌ی کتاب خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی در اندیشه اسلامی معاصر می‌تواند برایتان بسیار آموزنده باشد.

در بخشی از کتاب خصوصی گرایی و جهانی گرایی در اندیشه اسلامی معاصر می‌خوانیم

اسلام‌گرایان و دیگر گروه‌ها

فعالان سیاسی مسلمان بیش از دیگران خواستار پرکردن شکاف و برطرف‌ساختن رخنه پدیدآمده‌اند. این موضوع از رهگذر تأکید آنان بر این مطلب صورت می‌گیرد که آنان و دیگر گروه‌ها گروه‌هایی اصلاح‌گرایند که به همه‌ی امت تعلق دارند و اسلام جزء دارایی و مایملک آنان نیست. آنان تأکید می‌ورزند که سخن‌گوی این دین نیستند و اقدامات آنان به امضای رب‌العالمین نرسیده‌اند. این فعالان مسلمان بر این باورند که اسلام حجت خداوند بر آنان است و نه بالعکس. چنین نیست که اختلاف آنان با دیگر گروه‌های امت، مانند اختلاف مسلمانان با کفار یا مرتدان باشد، بلکه این اختلاف اختلافی اجتهادی است: آنان اجتهاد کرده و طرح سیاسی و اصلاحیِ خود را بنا بر فهمشان از اسلام بنیان نهاده‌اند و دیگران نیز فعالیت سیاسی و اقدامات اصلاحی خود را از نقطه‌ای دیگر می‌آغازند. بنابراین شایسته نیست که مسلمانان در برابر این انتخاب‌ها به ابزارهایی چون تکفیر، تفسیق، و اتهام به بدعت‌آوری متوسل شوند. مادامی که آدمی در تلاش برای خدمت به امت و اصلاح آن است و به‌لحاظ عقلی و فکری می‌کوشد که به بهترین و نیکوترین نتایج نائل آید و مادامی که از هویت اسلامی و پیوستگی ایمانیِ خویش نبریده است، ‌ گفت‌وگو و حجت‌آوردن بهترین راه است.

همه‌ی این‌ها در دستیابی به آگاهی راستین مفید است: ‌گشوده‌ساختن عقل امت در برابر تجربه‌های گوناگون، تحلیل این تجارب و پیگیری مسائل مرتبط با آن، تبیین موارد مثبت و منفیِ هریک، و افزون‌براین‌ها تعیین روشی صحیح برای اندیشه‌ورزی و رفتار، بررسی تجربه‌های گوناگون، پنهان‌نشدن در پشت متن‌ها و بالاخره درک سنت‌های حاکم در فرایند حرکت مفاهیم، دگرگونیِ آن‌ها و پیدا و پنهان‌شدنشان.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی دبیر مجموعه
مقدمه‌ی ویراستار متن اصلی
1: کثرت‌گرایی؛ مبانی و خوانش‌ها
از تقلید تا نوآوری
تنوع‌گرایی
چگونه باید با این تنوع روبه‌رو شد؟
راه‌حل چیست؟
2: اسلام و همزیستی مسالمت‌آمیز
نبوت و خلافت
انسانیت، میان انواع خصوصی‌گرایی و جهانی‌گرایی
ختم نبوت
وضعیت زمین در زمانه‌ی بعثت
دارالاسلام و دارالحرب
جهانی‌بودن اسلام
روابط میان ملت‌ها پیش از اسلام
هیمنه‌ی غرب
نقش معارف انسانی و اجتماعی در دسته‌بندی انسان‌ها
جهان‌بینی اسلامی
جهانی‌بودن هدایت و حق
موانعی در راه جهانی‌گرایی در نمونه‌‌ی اسلامی آن
موانعی در راه جهانی‌گرایی در نمونه‌‌ی غربی آن
جهانی‌گرایی و بحران‌ها
خاستگاه ورود به آشتی فراگیر
دشمنی و درگیری
آیا فقه نیز نقشی دارد؟
درهم‌آمیختگی بحران‌ها
فهم روشمند و جمع میان دو خوانش
روشمندی قرآن
کار و کوشش گروهی
مسائل مربوط به مفاهیم
یکتاپرستی، تزکیه و آبادسازی
3: اسلام و غرب؛ گفت‌وگو یا ستیز؟
گفت‌وگوی تمدن‌ها
تعریف لغوی حضارة (تمدن)
تعریف اصطلاحی تمدن
گفت‌وگو میان که و که؟
افول تمدن اسلامی و گفت‌وگو
گفت‌وگو یا ستیز؟
غرب و گفت‌وگو
بازگشت به گفت‌وگو در تاریخ ما
گفت‌وگوی سیاست‌مداران
توازن قوا، از شروط بسیار مهم گفت‌وگو
پیدایش ایده‌ی گفت‌وگوی تمدن‌ها در عصر کنونی
به‌سوی ابعاد شناختیِ گفت‌وگوی تمدن‌ها
نخست، گفت‌وگوی تمدن‌ها و گفت‌وگوی عربی‌اروپایی
دوم، گفت‌وگوی اندیشه‌ای یا مذاکره‌ی سیاسی؟
سوم، مهم‌ترین مسائل اساسی در گفت‌وگوی تمدن‌ها
4: اندیشۀ شهروندی در جامعه‌ی اسلامی
5: دو مشکل و خوانشی از آن دو
مقدمه
بحران فکری
مسائل مربوط به بحران و ریشه‌های تاریخی آن
مکتب کانون جهانی اندیشه‌ی اسلامی و برخورد با این بحران
دو مشکل؛ الگویی مکتبی
«دو مشکل»
ساختار حاکمیتی
شکست در تحقق‌بخشیدن به وحدت و دستاوردهای آن
اختلاف درباره‌ی مفاهیم و ‌اولویت‌ها و پیامدهای هریک
فقدان عرصه‌ی گفت‌وگو
آشفتگی در مشروعیت حزبی
امکانات و عناصر اصلی برای بهبود اوضاع
فاجعۀ خلیج فارس
نخست، درباره‌ی امیرنشین‌های خلیج فارس
دوم، درباره‌ی اوضاع کشورهای عربی
سوم، درباره‌ی ارتش‌های عربی
چهارم، درباره‌ی نیروهای سیاسی عرب
پنجم،‌ درباره‌ی وجود بیگانگان
خوانشی از «دو مشکل»
یک. چرخشی به‌سوی پیامدهای بحران فکری معاصر
دو. باور؛ مبنای اندیشه‌ی محکم
سه. چالش‌های بحران فکری پیش از «مشکل دوم»، یعنی فاجعه‌ی خلیج [فارس]
1. پیش از وقوع جنگ حزب بعث با ‌ایران
2. پس از وقوع جنگ حزب بعث با ‌ایران
چهار. مشکل دوم،‌ «فاجعه‌ی دوم خلیج [فارس]»
بیداری و حقیقت آن
میان گذشته‌گرایی و نوسازی
کوتاهی برنامه‌های فرهنگی
ملت‌ها و فاجعه‌ی دوم
فروپاشی مفهوم امت
گروه‌های سکولار
شکست طرح‌های توسعه‌ای غرب‌گرایانه
بایستگی طرح تمدنی یکسان
اسلام‌گرایان و دیگر گروه‌ها
اسلام‌گرایان و طرح تمدنی
اسلام‌گرایان و بحران فکری
مفهوم امت
پراکندگی امت
امت و انحراف سیاسی
نهادینه‌سازی انحراف
شرق و شرقیان در دیدگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی
شکست طرح‌های اصلاحگرانه
واپسین نجوا
6: حاکمیت قرآن
حاکمیت الهی در برداشت اسرائیلی
اصل اول
اصل دوم
اشتیاق بنی‌اسرائیل به گرفتن تخفیف در شریعت الهی
حاکمیت الهی در مسیحیت
حاکمیت الهی و واپسین پیامبری
تفاوت میان حاکمیت الهی و حاکمیت کتاب
حاکمیت؛ مفهومی برانگیزاننده
چکیده
واژه نامه‌
نمایه