معرفی و دانلود کتاب تبارنامه اشراقیان

معرفی کتاب تبارنامه اشراقیان

آن‌چه در کتاب تبارنامه اشراقیان، اثر محققانه‌ی زهرا زارع به شما ارائه شده، شرحی است جامع از زندگی، زمانه و آثار سهروردی، همچنین ریشه‌های حکمت شرقی در آثار اساطیری و فلسفی ایران و غرب. در این اثر ارزشمند، با سرچشمه‌های ایرانی و غربی اصول حکمت اشراق آشنا خواهید شد و مبانی فکری آن را خواهید شناخت. از سوی دیگر، کتاب حاضر پلی است میان فلسفه با عرفان و تصوف و نسبت اشراقیون را با دنیای صوفیان و عرفا روشن می‌سازد.

درباره‌ی کتاب تبارنامه اشراقیان

بعید است کسی اهل حکمت و فلسفه باشد اما تاکنون نامی از فلسفه‌ی اشراق و حکمت اشراقیون نشنیده باشد. پس از حکمت عقل‌گرایانه‌ی مشائی که سال‌ها اندیشمندان و فلاسفه‌ی ایرانی را به خود مشغول داشت، در نیمه‌ی دوم قرن ششم هجری، نور تازه‌ای از ساحت اندیشه و خرد تابیدن گرفت که پیوندی بود میان ذوق، عقل و عرفان و می‌کوشید تا معرفت اسلام و قرآن را به حکمت خسروان مشرق‌زمین و اندیشمندان فیثاغوری درآمیزد. حاصل این پیوند مبارک، حکمة‌الاشراق نامیده می‌شود که از همان سده‌ی ششم تاکنون، ذهن فلاسفه، پژوهشگران و عاشقان عرفان را به خود مشغول داشته. اگرچه کتاب‌های بسیاری، چه از سوی مؤلفان ایرانی و چه به قلم نویسندگان آن سوی مرزهای ایران، پیرامون سهروردی و فلسفه‌‌ی اشراق نگاشته شده‌اند، بااین‌وجود جای خالی اثری که وجوه گوناگون و منشأ این مکتب فلسفی را به زبانی بسیار ساده تحلیل نموده باشد، سخت احساس می‌شد. کتاب تبارنامه اشراقیان به دنبال همین نیاز، به قلم زهرا زارع پدید آمد تا هم منبعی معتبر و مستند برای محققان باشد و هم تشنگان دریای معرفت و حکمت ذوقی را سیراب نماید.

کتاب حاضر در سه فصل کلی، همراه با مقدمه‌ای مبسوط از زندگی، احوال و آثار سهروردی تنظیم شده است. در بخش مقدمه با جهان‌بینی سهروردی و عللی که او را به سوی طرح مبانی حکمت اشراق سوق داد، آشنا خواهید شد. همچنین پیرامون مطالعات یا آثار سهروردی در زمینه‌ی تصوف و عرفان، اطلاعات ارزشمندی را دریافت خواهید کرد.

همان‌طور که می‌دانید اصول و پایه‌های حکمت اشراق از منابع گوناگونی سرچشمه می‌گیرد که یک نیمه از آن به آراء فلاسفه و حکمای ایرانی اختصاص دارد و نیمه‌ی دیگر آن در اندیشه‌های فلاسفه‌ی غربی و آثار اساطیری ایشان ریشه دوانده. نویسنده که این دو نیمه را با «جانب شرقی حکمت» و «جانب غربی حکمت» از یکدیگر متمایز می‌کند، در فصول اول و دوم کتاب تبارنامه اشراقیان بدان‌ها پرداخته است.

فصل اول کتاب، به سراغ اساطیر ایرانی و شاهان دنیای باستان، یعنی کیومرث، کیخسرو و فریدون می‌رود و تأثیر آن‌ها را بر شکل‌گیری فلسفه‌ی اشراق به بحث می‌گذارد. دیدگاه عرفایی چون بایزید، حلاج و ابوالحسن خرقانی نیز در همین بخش مورد تحلیل قرار می‌گیرند و اثرگذاری آن‌ها بر پایه‌های فکری حکمت اشراق بررسی می‌گردد. در فصل دوم مروری خواهیم داشت بر نحوه‌ی اثرگذاری اندیشه‌های افلاطون، ذوالنون مصری، فیثاغورث و اساطیری از جمله هرمس تا نیمه‌ی غربی حکمت اشراقی نیز برایمان روشن شود. فصل سوم کتاب نیز که خمیره‌ی ممزوجه نامیده شده، به حکیم ترمذی و اندیشه‌های وی پرداخته.

جالب است بدانید که اگرچه سهروردی در پایه‌ریزی حکمت اشراق از فلاسفه و حکمای پیش از خود تأثیر پذیرفته، بااین‌حال، توانسته بر اندیشه‌های فلاسفه، عرفا و حتی شاعران و هنرمندان پس از خود نیز تأثیر ماندگاری را به جای بگذارد؛ به‌طوری که رگه‌هایی از تفکر اشراقی را در برخی از اشعار شاعران آمریکایی هم می‌بینیم. گسترش اندیشه‌های اشراقی در سراسر دنیا و میان مخاطبانی که خود فرهنگ، افکار و آراء متفاوتی داشته‌اند، موجب شده تا تفاسیر و برداشت‌های متنوعی از حکمت اشراق و آموزه‌های سهروردی صورت بگیرد. همین موضوع باعث می‌شود مخاطبی که قصد آشنایی با مبانی حکمت اشراق را دارد، با انبوهی از کتاب‌ها و پژوهش‌هایی روبه‌رو شود که مطالب متفاوت و گاه متناقضی را در این زمینه ارائه داده‌اند. بااین‌حال، با وجود اطلاعات سنجیده و نظام‌مندی که زهرا زارع در کتاب تبارنامه اشراقیان به شما عرضه نموده، دیگر هرگز بیم گمراهی در شناخت بینش سهروردی و مکتب اشراقی وی را نخواهید داشت.

نشر کتاب هرمس چاپ و انتشار این کتاب فلسفی را به عهده داشته است.

کتاب تبارنامه اشراقیان برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان آثار فلسفی، به‌ویژه فلسفه‌ی ایرانی-اسلامی، همچنین دانشجویان، اساتید و پژوهشگران حوزه‌های گوناگون فلسفی، نکات بسیاری را از کتاب تبارنامه اشراقیان خواهند آموخت. مطالعه‌ی این اثر برای مشتاقان عرفان و تصوف نیز خالی از لطف نخواهد بود.

با زهرا زارع بیشتر آشنا شویم

زهرا زارع (1362) از نویسندگان و پژوهشگران برجسته‌ی ایرانی در حوزه‌ی ادبیات عرفانی محسوب می‌شود. او که در سال‌های نوجوانی با برترین آثار عرفانی ادبیات فارسی آشنا شده بود، تحصیلات عالی خود را در همین حوزه دنبال کرد. رساله‌ی دکتری وی که «نسب‌نامه و طریقه‌ی شیخ اشراق» نام دارد، در دوره‌ی پنجم جایزه‌ی دکتر فتح‌الله مجتبایی، به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شده است.

در بخشی از کتاب تبارنامه اشراقیان می‌خوانیم

هرچند شیخ اشراق در المشارع و المطارحات از اسقلبیوس در شمار حکمای متألّه جانب غربی حکمت یاد می‌کند، لیکن به‌جز یک موردْ اشارۀ دیگری به او در سرتاسر آثار سهروردی یا نشانی از نام او یا رأیی منسوب به او نمی‌یابیم. این احتمال دور از ذهن نخواهد بود که با توجّه به اندک بودن اطّلاعات تاریخی اندیشمندان و مورّخان مسلمان پیش از سهروردی و در زمانۀ او، وی آشنایی چندان عمیقی با تعالیم وی نداشته است.

سهروردی در حکمۀ الإشراق مبالغۀ مشاییان در حقّ ارسطو را رد می‌کند و با آنکه وی را کبیرالقدر، عظیم‌الشأن، بعیدالغور و تامّ‌النظر می‌خواند، معتقد است که از شأن و عظمت اساتید وی نباید چشم پوشید و از جملۀ این اساتید برخی از اهل سفارت و شارعان الهی را نام می‌برد که «اسقلبیوس» در شمار این بزرگان است. در المشارع همچنین به همخوانی تعالیم و اندیشه‌های فیثاغوریان، انباذقلس و اسقلبیوس اشارۀ ضمنی می‌کند که در بخش‌های آتی به آن خواهیم پرداخت. فی‌الجمله باید گفت، با توجّه به روایات شارحان حکمۀ الإشراق، سه وجه نبوّت و حکمت و شهریاری اسقلبیوس یکی از دلایل توجّه شیخ اشراق به این شخصیّت بوده است، کما اینکه این سه ضلع شخصیّتی در دیگر حکمای متألّه تبارنامۀ اشراقیان به خوبی هویداست.

دیگر آن‌که، بنا به گزارش شهرزوری در شرح حکمۀ الإشراق، اسقلبیوس خادم و شاگرد هرمس بوده و ابوالحکما و الاطبّاء خوانده شده است. این قرینه نیز ما را بر آن می‌دارد که در ترسیم تبارنامۀ اشراقیان به سنّت مورّخان اسلامی آغاثاذیمون (شیث) را در صدر و پس از او هرمس (ادریس) را در این رشته بگنجانیم. گذشته از این موارد، پیوند این شخصیّت با درمانگری و شفابخشی، تعالیم رمزی، تألّه و سرانجام عروج او به آسمان نکاتی است که به نظر می‌رسد سبب شده است سهروردی، با اتّکا به منابع تاریخی حکمی پیش از خود، وی را در شمار حکمای متألّه بگنجاند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
حیات سهروردی
آثار سهروردی
نسبت شیخ اشراق با تصوف و عرفان
فصل اول: جانب شرقی حکمت
مقدمه
کیومرث
فریدون
کیخسرو
بایزید بسطامی
حسین بن منصور حلاج
ابوالعباس قصاب آملی
ابوالحسن خرقانی
فصل دوم: جانب غربی حکمت
هرمس
اسقلبیوس
فیثاغورس
انباذقلس (امپدوکلس)
افلاطون
ذوالنون مصری
سهل تستری
فصل سوم: خمیره ممزوجه
مقدمه
حکیم ترمذی
حاصل سخن
پیوست
کتابنامه
نمایه