معرفی و دانلود کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367)

معرفی کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367)

کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) به تألیف علی سعیدی و شهلا کشاورزنژاد، تلاشی برای مکتوب و جمع‌آوری کردن تمام مدارک و شواهد به‌جامانده از اولین روز مطرح شدن ایده‌ی تاسیس بازار سرمایه تا پایان دهه‌ی اول انقلاب اسلامی است. ایده‌ی تاسیس بازار خدمات مالی در ایران برای اولین بار در سال 1315 مطرح شد و تا سال 1345 تحقق پیدا نکرد. بازار بورس ایران، که از این سال تا زمان تحقق انقلاب اسلامی دوره‌ی رشد و شکوفایی مستمری را تجربه می‌کرد، در سال‌ 1357 دچار شوک بزرگی شد که تا یک دهه بعد از آن ادامه داشت. این کتاب، حاصل پژوهشی تاریخی است که توسط دو تن از فعالان و مسئولان سابق سازمان بورس ایران درباره‌ی این دوره‌ی حساس تاریخی اقتصاد ایران انجام شده است.

درباره‌ی کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367)

بازار سرمایه‌ی هر کشور، که رابطه‌ی تنگاتنگ و متقابلی با دیگر حوزه‌های کلان مدیریتی کشور دارد، یکی از مهم‌ترین شاهرگ‌های اقتصادی دولت و آینه‌ی تمام‌نمای تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی هر ملت است. با توجه به نقش و جایگاه حیاتی این واحد اقتصادی، ضرورت پژوهش‌های دقیق تاریخی و اجتماعی در این زمینه احساس می‌شود. چه کسی بهتر از علی سعیدی، معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و شهلا کشاورزنژاد رئیس سابق کتابخانه‌ی سازمان بورس برای انجام این مهم؟ علی سعیدی در پاسخ چرایی نگارش کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) گفته آرزو داشته به مناسبت پنجاه‌سالگی بازار بورس تهران، در گرامی‌داشت رشد و بلوغ اقتصاد ایران، کار درخور و ارزش‌مندی انجام بدهد.

کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367)، شاهد و مدرکی بر زحمات و تلاش‌های صدها نفر از متخصصان و مسئولان اقتصادی کشور در طول بیش از نیم‌دهه است که منجر به تاسیس و توسعه‌ی بازار خدمات مالی ایران تا به امروز شده است. این کتاب، علاوه‌بر تحقق آرزوی نویسندگان در خصوص ادای دین به گذشتگان اقتصاد ایران، منبع تاریخی و علمی باارزشی برای آیندگان فراهم می‌آورد و بدون شک در توسعه و شکوفایی علم اقتصاد کشور نقش مهمی خواهد داشت.

علی سعیدی، در مصاحبه با روزنامه‌ی دنیای اقتصاد در شرح روند نگارش کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) گفته برای جمع‌آوری شواهد و اسناد ارائه شده در این کتاب، آرشیو دو روزنامه‌ی کیهان و اطلاعات و تمام صورت‌جلسات شورای عالی بورس، از سال 1310 مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. این کتاب، علاوه‌بر شرح و معرفی تاریخ بازار بورس تهران، تمام مدارک و اسناد مورد اشاره، از جمله عکس‌ها، گزارش‌های خبری و آماری، اسناد و نامه‌نگاری‌های انجام شده در زمینه‌ی فعالیت بورس ایران را گردآوری کرده است.

دلیل انتخاب سال 1315 به‌عنوان نقطه‌ی آغاز پژوهش، این است که در این سال ایده‌ی تاسیس بازار خدمات مالی ایران برای اولین بار مطرح شد. البته که به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم و مشکلات سیاسی و اقتصادی که دولت در این دوره با آن درگیر بود، آغازبه‌کار این مجموعه تا دهه‌ی چهل شمسی به تعویق افتاد. بالاخره و با آماده شدن تمام زیرساخت‌های لازم، بازار خدمات مالی ایران در سال 1345 رسماً شروع به فعالیت کرد. بازار بورس ایران تا زمان وقوع انقلاب اسلامی روند توسعه و فعالیت روبه‌رشدی را تجربه می‌کرد اما پس از انقلاب 57 شوک‌ها و تغییرات بزرگی را از سر گذراند.

پس از پیروزی انقلاب و با وجود تغییر دولت و جنگ هشت‌ساله‌ی ایران و عراق، دولت مجبور به اتخاذ تصمیم‌های سختی شد که هزینه‌های سنگینی بر فعالیت بورس تهران تحمیل کرد. در دهه‌ی اول انقلاب و با تملک بسیاری از واحدها و سازمان‌های خصوصی توسط دولت، تعداد بنگاه‌های اقتصادی فعال در بورس، به کم‌تر از نصف رسید. در پایان این دهه، یعنی سال 1367 و با آغاز اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی اقتصاد بود که بورس ایران دوباره رو به رشد و توسعه گذاشت.

کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) در سه بخش کلی نگاشته شده است. نویسندگان کتاب در بخش اول، تاریخ تحولات و تلاش‌های متخصصان را در سال‌های پیش از تاسیس بازار سرمایه مورد تحلیل و بررسی قرار داده‌اند. در فصل اول تمام مدارک، اسناد، گزارش‌های آماری و بریده‌های جراید مربوط به بازار بورس تهران در سال‌های 1315 تا 1345 گردآوری شده است.

بخش دوم کتاب به دوره‌ی تاسیس بازار بورس تهران تا سال 1357، یعنی زمان پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر دولت ایران اختصاص داده شده و مانند فصل قبل با جمع‌آوری شواهد و اسناد تاریخی، روند توسعه‌ و رشد اولیه‌ی بازار سرمایه‌ی ایران را گزارش کرده است. در بخش سوم، تحولات بازار بورس و اقتصاد ایران در دهه‌ی اول انقلاب از دیدگاهی تخصصی و عاری از تعصب و نقطه‌نظرهای سیاسی تشریح و تحلیل شده. فعالیت پرفراز و نشیب بازار سرمایه‌ی ایران در طول نیم‌دهه‌ی اول کارش یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تاریخ معاصر ایران است که در این اثر به شکلی جامع و کامل مدون شده و اثر تاریخی و علمی گران‌بهایی را به مجموعه‌ی کتاب‌های ارزشمند تاریخ معاصر اضافه کرده است.

کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران با نگارش علی سعیدی و شهلا کشاورزنژاد و چاپ انتشارات بورس در اختیار مخاطبان فارسی‌زبان قرار گرفته است.

کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) را به تمام علاقه‌مندان تاریخ اقتصاد و پژوهشگران و فعالان حوزه‌ی بورس و بازار خدمات مالی توصیه می‌کنیم.

در بخشی از کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران (1315 - 1367) می‌خوانیم

مراسم افتتاحیه بورس اوراق بهادار در اول آبان سال 1346 با حضور امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت در بانک مرکزی برگزار شد (متن کامل سخنرانی‌ها در پیوست شماره 6 آمده است). نخست‌وزیر در این مراسم که چند تن از وزرا، رؤسای بانک‌های مرکزی، ملی، توسعه صنعتی و معدنی و تعدادی از شخصیت‌های اقتصادی کشور حضور داشتند گفت:

در شرایط مساعد اقتصادی کنونی و ثبات سیاسی کم‌نظیری که کشور ما از آن برخوردار است تشکیل بورس که به گفته عده زیادی از علمای اقتصاد دماسنج اقتصادی کشور است، عملی کاملاً بجا و ضروری می‌باشد، زیرا ضمن این‌که بازار اوراق بهادار به نحو غیرمتشکل حتی در ابتدایی‌ترین شرایط اقتصادی نیز موجود بوده ‌است، ایجاد یک بازار متشکل سهام و اوراق بهادار مستلزم مرحله خاصی از پیشرفت اقتصادی می‌باشد.

نخست‌وزیر با اظهار خوشحالی از ثبت رقم بیش از 11 درصد برای رشد اقتصادی کشور طی سه سال منتهی به سال 1346 در مقابل ثبات قیمت‌ها و هزینه زندگی مردم، عزم دولت برای حفظ روند رو به ‌رشد سالانه اقتصادی را یادآور شد که به اعتقاد وی باید حتی‌الامکان از طریق تجهیز پس‌انداز داخلی تأمین می‌گردید.

وی با اشاره به مسئله تسریع در اجرای برنامه صنعتی‌کردن و تداوم سیاست توسعه اقتصادی کشور، نقش بورس را در این مهم قابل توجه دانسته و اذعان داشت که با تشکیل شرکت‌های بزرگ سهامی، قسمت اعظم پس‌اندازهای کشور بکار می‌افتد و به علت خارج شدن سرمایه از انحصار یک عده ثروتمند و سرمایه‌دار بزرگ و منتفع شدن افراد عادی کشور از آن، توزیع ثروت عادلانه‌تر می‌گردد و به این ترتیب بورس خواهد توانست از لحاظ اجتماعی نیز به جامعه ما کمک کند.

فهرست مطالب کتاب

سخن نویسندگان
فصل 1
مقدمه
1-1- قبل از تأسیس بورس
1-2- وضعیت اقتصادی ایران طی سال‌های 1315 تا 1337
1-3- آغاز مذاکرات برای تأسیس بورس در سال 1337
1-4- تصویب قانون بورس در سال 1345
خلاصه
منابع فصل
پیوست 1: مقاله روزنامه اطلاعات با عنوان ایجاد بورس به قلم جهانگیر بوشهری
پیوست 2: آیین‌نامه انتشار اولین اسناد خزانه مصوب سال 1341
پیوست 3: گفتگوی وزیر دارایی (بهنیا) در خصوص اسناد خزانه
پیوست 4: متن قانون مواد الحاقی به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب سوم مرداد ماه 1343
پیوست 5: متن لایحه قانون بورس اوراق بهادار در فروردین 1343
پیوست 6: مشروح مذاکرات صاحب‌نظران اقتصادی در گردهمایی روزنامه تهران اکونومیست پیرامون موضوع میزان و نحوه نظارت دولت بر فعالیت‌های بورس
پیوست 7: مشروح مذاکرات مجلس در زمان تصویب قانون بورس
پیوست 8: تصاویر نمونه‌هایی از مکاتبات
پیوست 9: متن آیین‌نامه اجرایی قانون تأسیس بورس اوراق بهادار در مهر سال 1345
پیوست 10: قانون تأسیس شرکت سهامی کارخانه‌های ایران
فصل 2
مقدمه
2-1- مقدمات تأسیس سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار
2-2- نگاهی به بورس تهران در سال 1346
2-3- نگاهی به بورس تهران در سال 1347
2-4- نگاهی به بورس تهران در سال 1348
2-5- نگاهی به بورس تهران در سال 1349
2-6- نگاهی به بورس تهران در سال 1350
2-7- نگاهی به بورس تهران در سال 1351
2-8- نگاهی به بورس تهران در سال 1352
2-9- نگاهی به بورس تهران در سال 1353
2-10- نگاهی به بورس تهران در سال 1354
2-11- نگاهی به بورس تهران در سال 1355
2-12- نگاهی به بورس تهران در سال 1356
2-13- نگاهی به بورس تهران در سال 1357
2-14- مروری بر فعالیت‌های بورس اوراق بهادار از سال 1347 تا 1357
خلاصه
منابع فصل
پیوست 1: سخنرانی قائم‌مقام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران در سال 1345
پیوست 2: صورتجلسات شورای بورس در سال 1345و 1346
پیوست 3: اساسنامه سازمان کارگزاران بورس
پیوست 4: آیین‌نامه اجرایی هیأت پذیرش
پیوست 5: تصاویر برخی مکاتبات مهم
پیوست 6: سخنرانی‌های مراسم افتتاح بورس اوراق بهادار تهران
پیوست 7: آگهی تأسیس سازمان کارگزاران
پیوست 8: آیین‌نامه اجرایی سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار
پیوست 9: مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی در خصوص انتشار اوراق قرضه ملی در آلمان
پیوست 10: گزیده‌ای از متن آیین‌نامه اجرایی قانون اسناد خزانه مصوب 1348
پیوست 11: ‌قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد
پیوست 12: ‌قانون اصلاح ماده 3 قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد
پیوست 13: ‌قانون گسترش مالکیت واحدهای تولیدی
پیوست 14: آیین‌نامه معاملات در بورس اوراق بهادار تهران
پیوست 15: تصاویر نمونه‌هایی از اوراق سهام
پیوست 16: اوراق بهادار دولتی و نقش اقتصادی آن
فصل 3
مقدمه
3-1- نگاهی به بورس تهران در سال 1358
3-2- نگاهی به بورس تهران در سال 1359
3-3- نگاهی به بورس تهران در سال 1360
3-4- نگاهی به بورس تهران در سال 1361
3-5- نگاهی به بورس تهران در سال 1362
3-6- نگاهی به بورس تهران در سال 1363
3-7- نگاهی به بورس تهران در سال 1364
3-8- نگاهی به بورس تهران در سال 1365
3-9- نگاهی به بورس تهران در سال 1366
3-10- نگاهی به بورس تهران در سال 1367
3-11- مروری بر بورس اوراق بهادار از سال 1358 تا 1367
خلاصه
منابع فصل
پیوست 1: ‌قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران
پیوست 2: آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران
پیوست 3: ‌قانون ملی شدن بانک‌ها
پیوست 4: لزوم ادامه فعالیت بورس اوراق بهادار تهران
پیوست 5: تصاویر مکاتبات مربوط به استعلام دولتی یا خصوصی بودن سازمان بورس
پیوست 6: لایحه قانونی متمم قانون حفاظت و توسعه ایران و آیین‌نامه اجرایی آن
پیوست 7: نظریه‌های اقتصادی مسئولین بورس بعد از انقلاب اسلامی
پیوست 8: پیش‌نویس نهایی قانون معاملات اوراق بهادار
پیوست 9: لزوم فعالیت مرکز معاملات اوراق بهادار
پیوست 10: متن گزارش خطاب به ریاست کل بانک مرکزی و ریاست شورای بورس
پیوست 11: قانون عملیات بانکداری بدون ربا (بهره)
پیوست 12: نمودار تشکیلات سازمانی بورس
پیوست 13: گزارش سفر دبیرکل و یکی از کارشناسان بورس به کشورهای پاکستان و هندوستان
پیوست 14: دستورالعمل نحوه معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس در مراکز منتخب هیأت مدیره
پیوست 15: دستورالعمل نحوه نگهداری دفاتر حساب معاملات توسط کارگزاران
پیوست 16: دستورالعمل نحوه نگهداری حساب‌های عملیات کارگزاری
پیوست 17: مشروح مذاکرات در خصوص قانون معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس
پیوست 18: متن کامل دستورالعمل معاملات واریزنامه صادراتی
پیوست 19: اطلاعیه‌های فروش سهام کارخانجات وابسته به بانک صنعت و معدن
پیوست 20: تصاویر