معرفی و دانلود کتاب ارزشیابی در خدمت آموزش (خلاقیت‌هایی برای ارزشیابی کیفی در کلاس درس)

معرفی کتاب ارزشیابی در خدمت آموزش (خلاقیت‌هایی برای ارزشیابی کیفی در کلاس درس)

کتاب ارزشیابی در خدمت آموزش (خلاقیت‌هایی برای ارزشیابی کیفی در کلاس درس) نوشته‌ی رضا شیبانی فر و مرضیه توکلی، به بررسی ارزشیابی کیفی و محاسن و معایب آن در دورهٔ ابتدایی پرداخته و در پایان کتاب راهکارهایی عملی جهت ارزشیابی در کلاس درس ارائه داده است.

سنجش و ارزشیابی یکی از قطعه‌های مهم نظام‌های آموزش‌ و پرورش هر کشوری است. در طول سال‌های اخیر در کشور ما نظام ارزشیابی از شیوه سنتی به شیوه نوین تغییر پیدا کرده است. این تغییر نه‌ فقط در ظاهر که در باطن و ساختار نظام سنجش و ارزشیابی باید دیده شود؛ بنابراین ارزشیابی کیفی-توصیفی در نظام جدید آموزش‌ و پرورش نقش مهمی ایفا می‌کند تا جایی که برای تحقق اهداف آموزشی، لازم به اجرای دقیق ارزشیابی کیفی-توصیفی از سوی معلمان خواهیم بود.

امروزه در جامعۀ آموزشی کشور مفهوم سنجش تکوینی به‌ طور کاملاً نادرست و اشتباه «برقراری آزمون‌های پی‌درپی و ثبت نمره‌های آن‌ها در دفتر» برای تعیین نمره مستمر دانش‌آموز معنی می‌شود.

ضرورت دارد بدانید که سنجش تکوینی آزمون نیست بلکه فرایند پیوسته‌ای است که معلمان از آن برای استنباط و استخراج شواهد مربوط به تطابق آموزش و دانش‌آموزان هم برای تطابق یادگیری‌شان از آن استفاده می‌کنند. به بیان نویسنده آن نوع سنجش تکوینی که به‌ طور اصولی طراحی‌ شده باشد می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا از نظر تحصیلی به‌ طور چشم‌گیری رشد کنند. علاوه بر این در رشد معلمان نیز مؤثر خواهد بود؛ اما هنگامی که می‌شنوید از این نوع سنجش به‌ عنوان ابزاری برای نمره دهی و استخراج نمره نهایی (پایان سال تحصیلی) دانش‌آموزان استفاده می‌شود قطعا نگران این موضوع خواهید شد که مبادا فرایند و هدف آموزش معلمان و یادگیری دانش‌آموزان نیز به این بدفهمی یعنی آموزش و یادگیری برای نمره دهی گرفتار شود.

سنجش تکوینی پل یا معبری بین درس امروز و درس فردا است و یا باید باشد. به‌ کارگیری این نوع سنجش بینشی از درک دانش‌آموز نسبت به محتوایی که به او آموزش داده شده است به دست می‌دهد. علاوه بر این به دانش‌آموز و معلم کمک می‌کند خودشان را با فرایند رشد یادگیری‌شان سازگار کنند.

لذا بسیاری معلمان سنجش را فقط در یک زمان خاص و حتی در روی برگه‌های امتحانی قرار می‌دهند و آن را بازدهی کار خود و دانش‌آموزان قرار می‌دهند؛ و این سنجش نمی‌تواند بازخوردی برای جلسات یادگیری بعدی داشته باشد چرا که معلم سنجش را در طی جلسات انجام نمی‌دهد.

به عقیده نویسنده هر درسی که به‌ عنوان یادگیری – یاددهی به دانش‌آموزان ارائه می‌شود باید ارزشیابی در متن آن داشته باشد چرا که ما تمام یاددهی و آموزش را برای زندگی دانش‌آموزان می‌خواهیم نه برای ارزشیابی؛ یعنی اینکه اگر هر درسی به صورت عینی و مفهومی باشد نه تماماً انتزاعی مسلماً ارزشیابی همان درس در همان زمان پاسخ‌گو خواهد بود چرا که درس‌ها را به صورت عینی ما تجربه می‌کنیم.

در نتیجه این شیوه از ارزشیابی بسیار فعال‌تر از ارزشیابی سنتی است و به معلم و کار وی ارزش نهاده است. در ابتدای کتاب سعی شده که به طور مفصل این نوع از ارزشیابی تشریح گردد و نقاط قوت و ضعف آن بیان شوند و در پایان راهکارهایی عملی جهت ارزشیابی در کلاس درس ارائه شده است.

در بخشی از کتاب ارزشیابی در خدمت آموزش (خلاقیت هایی برای ارزشیابی کیفی در کلاس درس) می‌خوانیم:

الگوی ارزشیابی گروهی ازجمله الگوهایی است که بر دیدگاه طبیعت‌گرایانه استوار است. پدیدآورندگان پیروان رویکرد ارزشیابی طبیعت‌گرایانه روش‌های و مبتنی بر مشارکت‌کنندگان معتقدند که غالب رویکردهای ارزشیابی موجود، به دلیل تأکید زیاد بر هدف‌گرایی و عینیت‌گرایی ماشینی و غیرانسانی را برگزیده‌اند. غالب کسانی که در ایجاد و استفاده از این رویکرد ارزشیابی مؤثر بوده‌اند، روش‌های پژوهش و بررسی مبتنی بر مشاهدات طبیعی را به روش‌های دقیق و کنترل‌شده آزمایش ترجیح می‌دهند.

از سوی دیگر، چنانکه پیش‌تر گفته شد این متخصصان بر دخالت کسانی که در موضوع مورد ارزشیابی شرکت دارند نیز تأکید می‌ورزند و از این جهت به رویکرد آنان نام رویکرد مبتنی بر مشارکت کنندگان داده‌اند ارزشیابی گروهی این امکان را فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان در فرایند قضاوت نسبت به برنامه آموزشی سهمی بر عهده داشته باشند. از این طریق سعی می‌شود فرایند قضاوت از دیدگاه دانش‌آموزان بهتر درک شود و شرایط بهبود بخشیدن به آن جهت دستیابی به وضعیت آرمانی فراهم شود. کاربرد این الگو در نظام آموزشی، این امکان را فراهم می‌آورد که از شیوه‌های کیفی نیز برای قضاوت کردن درباره برنامه استفاده شود؛ به عبارت دیگر از این الگو باید به عنوان مکمل سایر شیوه‌ها استفاده شود. به طور کلی، ارزشیابی گروهی، ابزاری برای به دست آوردن تجربه و فراگیری از تجربیات است.

لذا به همه دانش‌آموزان و معلمان در زمینه‌های یادگیری و برنامه‌ریزی بهتر برای آینده و بهبود شیوه‌های موجود کمک می‌کند. بالاتر از همه، ارزشیابی مشارکتی نظامی است که قبل از هر چیز برای استفاده بهره‌برداران از برنامه تهیه شده است. این رهیافت به عنوان بخشی از یک نظام یاددهی-یادگیری مؤثر، دانش‌آموزان را قادر می‌سازد که از تجارب، موفقیت‌ها و آموخته‌های همکلاسی‌های خود بیاموزند تا بتوانند درآیندِ بهتر عمل کنند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: ارزشیابی در خدمت آموزش
تعریف ارزشیابی
ارزشیابی در خدمت آموزش
اهداف ارزشیابی توصیفی
بهبود کیفیت فرآیند یاددهی-یادگیری
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی
تأکید بر اهداف آموزش‌وپرورش به فرآیند یادگیری
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش‌آموز
افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی –یادگیری
فصل دوم: شیوه‌های اجرایی ویژگی‌های ارزشیابی کیفی
روش
نتایج و راه یافت‌ها
شیوه‌های اجرایی ارزشیابی کیفی
ویژگی‌های ارزشیابی توصیفی
فصل سوم: مقایسه ارزشیابی نوین با سنتی و بررسی نقاط قوت و ضعف
به تفاوت‌های ارزشیابی کیفی –توصیفی با ارزشیابی سنتی در شش محور می‌توان اشاره کرد
محور اول: تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی
محور دوم: تغییر مقیاس فاصله‌ای (20-0) به مقیاس ترتیبی (خیلی خوب، خوب، قابل‌قبول، نیازمند آموزش و تلاش بیشتر)
محور سوم: تنوع‌بخشی به ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات
محور چهارم: تغییر در ساختار کارنامه
وظایف معلم در ارزشیابی توصیفی
محاسن ارزشیابی توصیفی
نتیجه‌گیری
راه‌کارهای ارزشیابی توصیفی برای برطرف کردن مشکلات
فصل چهارم: ارزشیابی تکوینی
ارزشیابی تکوینی
چگونه کلاسی داشته باشیم
خلاصه‌ای از فعالیت‌های خودم
فصل پنجم: خلاقیت‌ها و ابتکاراتی برای ارزشیابی تکوینی
بازی
انگیزش، قلب یادگیری است
یاد بگیرید، نه حفظ کنید
مشاهده
به کار بستن در زندگی
آموزش یعنی مغز و دست‌ودل دانش‌آموزان باید باهم و هم‌زمان تربیت شوند
پژوهش
تلفیق همۀ درس‌ها
فهرست منابع