معرفی و دانلود کتاب آشنایی با بازارهای خدمات جانبی برق

معرفی کتاب آشنایی با بازارهای خدمات جانبی برق

محمدحسین عسگری کتاب آشنایی با بازارهای خدمات جانبی برق را با توجه به فقدان یک منبع و مرجع متمرکز، جدید بودن مفهوم خدمات جانبی به ویژه در بازار برق کشور، همچنین مهجور بودن این مبحث در مقایسه با سایر مفاهیم و موضوعات بازار برق، گردآوری کرده است.

در نگارش کتاب آشنایی با بازارهای خدمات جانبی برق (Ancillary services in electricity markets) سعی شده است علاوه بر برجسته نمودن جنبه‌های علمی و قابلیت استفاده برای دانشجویان، محققان و علاقه‌مندان به حوزه بازار برق، جنبه‌های عملی و کاربردی آن نیز برای فعالان صنعت به ویژه کارشناسان و مدیران شاغل در دفاتر بازار برق شرکت‌های تولید (نیروگاه‌ها) و توزیع نیروی برق قابل استفاده باشد.

در بخش اول این کتاب، پس از آشنایی ابتدایی با مفهوم خدمات جانبی، روش‌های مختلف دسته‌بندی این خدمات بررسی شده و فلسفه ایجاد و کارکرد هر یک از این خدمات نیز به اختصار مورد اشاره قرار می‌گیرند. پس از آن ملاحظات اقتصادی و فنی هر یک از خدمات جانبی متداول در دنیا بررسی می‌شوند.

در بخش دوم کتاب نیز بازارهای خدمات جانبی موجود در بازار برق ایران معرفی می‌شوند و مسائل فنی و اقتصادی آن‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در این بخش، روند اجرائی بازارهای خدمات جانبی کنترل فرکانس، توان راکتیو و خدمات خود راه‌اندازی در زمان نگارش کتاب تشریح می‌گردد.

یکی از نگرانی‌های اصلی پس از طرح ایده تجدید ساختار در صنعت برق و تشکیل بازار برای داد و ستد کالای برق همچنین تغییر رویکرد خدمت محوری به کالا محوری در حوزه برق، دغدغه‌ عدم سازگاری ملاحظات فنی و امنیتی شبکه برق با مسائل اقتصادی مرتبط با بازار این کالا بوده است.

یک بازار برق، تنها در صورت پشتیبانی توسط زیرساخت‌های سیستم قدرت و وجود امنیت و پایداری در شبکه، قادر به ادامه فعالیت و محقق کردن اهداف اقتصادی خود در زمینه افزایش کارایی صنعت برق است. در بیشتر موارد، اختلال در تأمین برق برای مصرف‌کنندگان غیر قابل تحمل و هزینه‌بر است.

برای تولیدکنندگان نیز قطع برق، موجب محروم شدن آن‌ها از امکان افزایش تولید نیروگاه‌ و کاهش درآمدشان می‌گردد. هر چند تولیدکنندگان ممکن است در اثر قطع برق، در مقایسه با مصرف‌کنندگان، متحمل خسارت کمتری شوند اما در مجموع کلیه بازیگران بازار برق از عدم وجود یک سیستم قدرت پایدار و قابل اطمینان زیان می‌بینند. تمامی کاربران شبکه‌های سراسری برق، این حق را دارند که سطح مشخصی از استمرار خدمت رسانی را از سیستم قدرت انتظار داشته باشند.

در بخشی از کتاب آشنایی با بازارهای خدمات جانبی برق می‌خوانیم:

کنترل اولیه فرکانس، یک کنترل خودکار محلی است که میزان تولید توان حقیقی واحدهای تولیدی و مصرف بارهای کنترل‌پذیر را، برای بازگرداندن سریع تعادل بین بار و تولید و مقابله با تغییرات فرکانسی، تنظیم می‌نماید. خدمات کنترل اولیه فرکانس به ویژه برای تثبیت فرکانس پس از وقوع قطعی‌های گسترده در بخش تولید یا مصرف، طراحی شده است. از این رو، این خدمات برای حفظ پایداری سیستم قدرت ضروری هستند. تمام ژنراتورهای سنکرون با شبکه و مجهز به گاورنر سرعت، این کنترل را به صورت خودکار انجام می‌دهند. سمت تقاضا نیز از طریق تأثیر خود-تنظیمی و بارهای حساس به فرکانس مانند موتورهای القایی و یا از طریق عملکرد رله‌های حساس به فرکانس که بعضی بارها را در آستانه فرکانسی معینی قطع یا وصل می‌کنند، در ارائه این خدمات مشارکت دارند.

با این وجود، مشارکت سمت تقاضا همیشه در محاسبۀ پاسخ کنترل فرکانس اولیه در نظر گرفته نمی‌شود. ارائه خدمات کنترل فرکانس اولیه توسط بازیگران بازار با توجه به برخی قیود شبکه، محدود می‌شود. برای مثال، بعضی از واحدهای تولیدی که خروجی خود را در پاسخ به افت فرکانس، افزایش می‌دهند، نمی‌توانند این پاسخ را برای یک دورۀ زمانی نامحدود ادامه دهند. بنابراین پیش از پایان دورۀ پاسخ‌‌دهی آن‌ها، این واحدها باید با واحدهای دیگر جایگزین شوند. همچنین پراکنده شدن و توزیع واحدهای مشارکت کننده در کنترل اولیه در سراسر شبکه‌های به هم پیوسته، به منظور کاهش حالات گذرای ناشی از خروج‌های گسترده واحدهای تولیدی و ارتقای امنیت سیستم، از اهمیت به سزایی برخوردار است. به علاوه، توزیع بار مجدد یکنواخت نیز به حفظ پایداری سیستم‌های جزیره‌ای در صورت انشعاب سیستم‌های قدرت (در هنگام بروز خاموشی‌های سراسری) یاری می‌رساند.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
بخش اول: مروری بر انواع خدمات جانبی در بازارهای برق دنیا
1-1 بازارهای خدمات جانبی
1-2 بررسی روش‌های دسته‌بندی انواع خدمات جانبی
1-2-1 دسته‌بندی خدمات جانبی با توجه به زمان به‌کارگیری آن‌ها
1-2-1-1 خدماتی که جهت بهره‌برداری عادی شبکه مورد نیاز هستند.
1-2-1-2 خدماتی که به هنگام وقوع حادثه غیر منتظره در سیستم جهت جلوگیری از فروپاشی کل شبکه مورد نیاز هستند.
1-2-1-3 خدمات مورد نیاز جهت بازگرداندن سیستم به حالت کار اولیه پس از وقوع خاموشی سراسری در شبکه
1-2-2 دسته‌بندی خدمات جانبی با توجه به ماهیّت آن‌ها
1-2-2-1 خدمات کنترل فرکانس
1-2-2-2 خدمات بهره برداری و هماهنگی
1-2-2-2-1 خدمات برنامه‌ریزی تولید و توزیع بار
1-2-2-2-2 مدیریت پرشدگی (تراکم) خطوط انتقال
1-2-2-2-3 کنترل ولتاژ و پشتیبانی توان راکتیو
1-2-2-2-4 خدمات پایداری شبکه
1-2-2-2-5 خدمات عدم توازن انرژی
1-2-2-2-6 خدمات جبران تلفات توان اکتیو (حقیقی)
1-2-2-3 خدمات پشتیبانی و بازیابی سیستم
1-2-2-3-1 قابلیت خود راه‌اندازی
1-2-2-3-2 رزرو مکمل یا جایگزین
1-3 بررسی ملاحظات اقتصادی بازارهای خدمات جانبی
1-3-1 بررسی انواع روش‌های تهیه و تدارک خدمات جانبی
1-3-1-1 ارائه اجباری خدمات جانبی
1-3-1-2 انعقاد قراردادهای دوجانبه
1-3-1-3 برپایی بازار خدمات جانبی (برگزاری مناقصه/تاسیس بازار لحظه‌ای)
1-3-1-4 تامین خدمات جانبی توسط سمت تقاضا
1-3-2 روش‌های برگزاری بازارهای خدمات جانبی
1-3-2-1 بازار خدمات جانبی - روش متوالی
1-3-2-2 بازار خدمات جانبی - روش همزمان
1-3-3 انواع روش‌های پاداش‌دهی به خدمات جانبی
1-3-4 مولفه‌های تشکیلدهنده پرداختی به بازیگران بازارهای خدمات جانبی
1-3-5 بررسی مسائل رقابتی در بازارهای خدمات جانبی
1-3-5-1 تمرکز بازار
1-3-5-2 سقف قیمت
1-3-6 سایر ملاحظات اقتصادی بازارهای خدمات جانبی
1-3-6-1 طول مدت قرارداد
1-3-6-2 بهینه سازی همزمان
1-3-6-3 تعداد دفعات بازبینی مقدار خدمات جانبی مورد نیاز
1-4 بررسی ملاحظات فنی بازارهای خدمات جانبی
1-4-1 خدمات کنترل فرکانس
1-4-1-1 دسته‌بندی انواع خدمات کنترل فرکانس
1-4-1-2 آشنایی با برخی اصطلاحات فنی مرتبط با خدمات کنترل فرکانس
1-4-1-3 بررسی عناوین و نام‌های به کار رفته برای توصیف خدمات کنترل فرکانس در بازارهای برق مختلف دنیا
1-4-1-4 بررسی بازارهای خدمات کنترل اولیه فرکانس در دنیا
1-4-1-5 بررسی بازارهای خدمات کنترل ثانویه فرکانس در دنیا
1-4-1-6 بررسی بازارهای خدمات کنترل ثالثیه فرکانس در دنیا
1-4-2 خدمات بهره‌برداری و هماهنگی (کنترل شبکه)
1-4-2-1 خدمات کنترل ولتاژ و تامین توان راکتیو
1-4-2-1-1 عرضه‌کنندگان خدمات کنترل ولتاژ و توان راکتیو
1-4-2-1-2 بررسی محدودیت‌های ژنراتور سنکرون برای تامین توان راکتیو
1-4-2-1-3 هزینه تولید/جذب توان راکتیو توسط ژنراتورهای سنکرون
1-4-2-1-4 طراحی بازار توان راکتیو مبتنی بر دریافت پیشنهاد قیمت عرضه‌کنندگان
1-4-2-1-5 بررسی بازارهای خدمات کنترل توان راکتیو پایه در دنیا
1-4-2-1-6 بررسی بازارهای خدمات کنترل توان راکتیو پیشرفته در دنیا
1-4-2-2 خدمات جانبی مدیریت پرشدگی سیستم انتقال
1-4-2-2-1 تقسیم‌بندی انواع روش‌های مدیریت پرشدگی
1-4-2-2-1-1 روش‌های مدیریت پرشدگی پیشگیرانه
1-4-2-2-1-2 روش‌های مدیریت پرشدگی اصلاحی
1-4-2-3 خدمات جانبی پایداری شبکه
1-4-3 خدمات جانبی پشتیبانی و بازیابی سیستم
1-4-3-1 بررسی نحوه تدارک خدمات خود راه‌اندازی مستقل در بازارهای برق دنیا
1-5 خلاصه بخش اول
بخش دوم: مروری بر انواع خدمات جانبی موجود در بازار برق ایران
2-1 انواع خدمات جانبی موجود در بازار برق ایران
2-1-1 نگاهی اجمالی به بازار برق ایران
2-1-2 انواع خدمات جانبی موجود در بازار برق ایران
2-1-2-1 خدمات جانبی کنترل اولیه فرکانس
2-1-2-1-1 تجزیه و تحلیل رویه مدیریت خدمات جانبی کنترل اولیه فرکانس
2-1-2-1-2 بررسی روند اجرائی بازار خدمات کنترل اولیه فرکانس در بازار برق ایران
2-1-2-2 خدمات جانبی کنترل توان راکتیو
2-1-2-2-1 تجزیه و تحلیل رویه مدیریت خدمات جانبی کنترل توان راکتیو
2-1-2-2-1-1 صورتجلسه شماره هفتاد و هفت هیات تنظیم بازار برق
2-1-2-2-1-2 صورتجلسه شماره یکصد و بیست و دو هیات تنظیم بازار برق
2-1-2-2-2 بررسی روند اجرائی بازار خدمات توان راکتیو در بازار برق ایران
2-1-2-3 خدمات جانبی خود راه‌اندازی
2-1-2-3-1 تجزیه و تحلیل رویه مدیریت خدمات جانبی خود راه‌اندازی
2-1-2-3-2 بررسی روند اجرائی بازار خدمات خود راه‌اندازی در بازار برق ایران
2-2 خلاصه بخش دوم
پیوست ‌ها
پیوست 1: رویه خدمات جانبی کنترل اولیه فرکانس
پیوست 2: رویه مدیریت خدمات توان راکتیو
پیوست 3: رویه مدیریت مالی خدمات توان راکتیو
پیوست 4: رویه مدیریت خدمات جانبی خود راه‌اندازی
پیوست 5: رویه اجرایی تعیین نرخ خدمات جانبی در قراردادهای دوجانبه
فهرست منابع و مراجع
واژهنامه انگلیسی به فارسی