معرفی و دانلود بهترین کتاب‌های مرجع و دایره المعارف، فرهنگ لغت و دانشنامه
چرا باید کتاب‌های مرجع و دایره المعارف بخوانیم؟
همه‌ی ما با کتب مرجع آشنایی داریم و می‌دانیم که شامل دسته‌های مختلف فرهنگ لغات، واژه نامه، دایره المعارف (دانشنامه)، کتاب‌شناسی، نمایه، فرهنگ شرح حال و سالنامه‌ها می‌شوند؛ اما ممکن است بپرسید که در این میان، تعریف دایره المعارف چیست؟ دایره المعارف‌ها یا دانشنامه‌ها را می‌توان آثاری اطلاعات‌محور تعریف کرد که در ارتباط با شاخه‌های مختلف علم یا یک شاخه‌ی خاص از دانش، دانسته‌هایی جامع را به مخاطب ارائه می‌دهند.
درواقع هر دایره المعارف به‌عنوان گونه‌ای از انواع کتب مرجع، دارای مقاله‌ها و یا مدخل‌هایی است که بر اساس عنوان مقاله و یا حروف الفبا طبقه‌بندی شده‌اند یا ممکن است از دسته‌بندی موضوعی یا رده‌ای برخوردار باشد. گفتنی‌ست که یک اثر، بر مبنای چهار عامل مهم در دسته‌ی کتاب‌های مرجع قرار می‌گیرد که این چهار عامل عبارت‌اند از: موضوع، دامنه، روش تدوین و سامان‌دهی و روش تهیه و تولید.
تاریخچه‌ی مختصر نگارش کتاب‌های مرجع و دایره المعارف
بیش از دوهزار سال است که دایره المعارف‌ها، به‌عنوان چکیده‌ای از نتایج پژوهش‌ها و تحقیقات مختلف به‌شکلی قابل درک برای عموم افراد جامعه، به مخاطبان علاقه‌مند ارائه می‌شوند. با وجود اینکه بسیاری، ارسطو را پدر دانشنامه‌نویسی می‌دانند، اما مرور تاریخ دانشنامه‌نویسی نشان می‌دهد که اولین دایره المعارف توسط سپئوسیپوس، شاگرد افلاطون و در قرن چهارم پیش از میلاد به نگارش درآمده است.
در همین زمینه مارکوس ترنتیوس وارو، دانشمند رومی قرن اول میلادی، دانشنامه‌ی «آثار عتیق ربانی و انسانی» را در باب دستور زبان، فن بیان، بلاغت، هندسه، اخترشناسی، پزشکی، موسیقی و معماری تألیف کرد. به‌مرور در سراسر جهان، توجه به نگارش دایره المعارف گسترش پیدا کرد و آثار ارزشمندی مثل «مفاتیح العلوم» اثر ابوعبدالله خوارزمی و «دانشنامه علایی» نوشته‌ی ابوعلی سینا، به رشته‌ی تحریر درآمدند.
خوب است بدانید که دایره المعارف از واژه‌ی یونانی «enkyklios paideia»، به معنای «آموزش عمومی» آمده است و در ابتدا شامل یک سیستم مکتوب کامل و آموزش‌های همه‌جانبه می‌شد. با گذشت زمان دانشنامه‌ها به‌طور قابل توجهی از جنبه‌های مختلف نظیر زبان، اندازه و حجم، هدف نگارش و تدوین و فناوری چاپ تکامل پیدا کردند. البته باید گفت که دیدگاه فرهنگی و سبک مؤلف، سطح تحصیلات و علایق مخاطبان نیز در این تکامل نقش مهمی داشتند.
در سال 1995 میلادی با ابداع وب‌گاهی تحت عنوان «ویکی ویکی وب» توسط هاوارد کانینگهام، انتشار دانشنامه‌ها وارد دور تازه‌ای شدند. ظهور نسخه‌های دیجیتال و دانشنامه‌های آزاد همچون «ویکی‌پدیا» در قرن بیست‌ویکم، سطح دسترسی، شمار خوانندگان و تنوع مدخل‌های دایره المعارف‌ها را بسیار گسترده‌تر کرد.
انواع دایره المعارف
کتاب‌های دایره المعارف را می‌توان از جنبه‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. دانشنامه‌ها از نظر محتوا، گستره‌ی وسیعی را شامل می‌شوند و دایره المعارف‌های علمی، ادبی، هنری، دینی، علوم انسانی و بسیاری دیگر را در دل خود جای می‌دهند. از نظر شیوه‌‌ی تنظیم و تدوین نیز این آثار به سه دسته‌ی کلی الفبایی، موضوعی و رده‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.
دانشنامه‌ها و کتاب‌های مرجع ممکن است حاوی اطلاعاتی کلی باشند و مقاله‌هایی در باب موضوعات مختلف ارائه دهند و بر این اساس، از حیث حجم به دو نوع دایره المعارف مختصر و دایره المعارف مفصل دسته‌بندی شوند. برای مثال «دایره المعارف فارسی» اثر سه‌جلدیِ غلامحسین مصاحب را می‌توان نوعی کتاب مرجع مختصر دانست و دایره المعارف‌هایی مانند «بریتانیکا»، «آمریکانا» و «ایرانیکا» را نمونه‌هایی از دانشنامه‌های مفصل به‌شمار آورد.
برخی از دایره المعارف‌ها به‌عنوان یک راهنمای جامع، معلوماتی را درباره‌ی نحوه‌ی انجام کارهای مختلف ارائه می‌دهند. همچنین این آثار را می‌توان از نظر سطح مخاطبان به دسته‌های خردسالان، کودک و نوجوان، دانشگاهی و بزرگسالان تقسیم‌بندی کرد. برای مثال کتاب «اطلس جغرافی جهان برای دانش‌آموز» اثر بلیندا وبر، ازجمله کتاب‌های منبع است که کودکان و نوجوانان را مخاطب قرار می‌دهد.
از لحاظ موضوعی نیز می‌توان به دایره المعارف‌ها در دسته‌های مختلفی نگاه کرد؛ به‌طوری که برخی از دانشنامه‌ها اطلاعاتی در باب شاخه‌های مختلف دانش بشری ارائه می‌دهند و از این نظر به‌عنوان دایره المعارف عمومی شناخته می‌شود؛ درحالی‌که برخی دیگر با انتخاب یک حوزه‌ی موضوعی و تخصصی مشخص، دانسته‌های ضروری حوزه‌ی مربوطه را ارائه می‌دهند که بسته به مخاطب، گستردگی و عمق اطلاعات ارائه‌شده متفاوت هستند. کتاب‌های «درخت زندگی» اثر راجر کوک و «ترکان اوغوز، سومریان و عدد هفت» تألیف خلیل مختاری نیا، نمونه‌ای از این کتب مرجع تخصصی‌اند.
واژه نامه نیز نوعی فرهنگ لغت تخصصی و زیرمجموعه‌ای از کتاب‌های مرجع محسوب می‌شود و اگرچه تفاوت‌هایی با دایره‌المعارف دارد، اما برخی پژوهشگران آن را نیز نوعی دایره المعارف تخصصی به‌شمار می‌آورند که معنای واژه‌های تخصصی مربوط به یک رشته را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد و ممکن است به ریشه‌یابی هر واژه هم بپردازد. برای مثال کتاب‌هایی همچون «واژه نامه قانون مدنی» اثر فرساد غفوری، به توضیح اصطلاحات قانونی می‌پردازند و آثاری مانند «فرهنگ واژگان تاریخ بلعمی» تألیف طیبه صابری، ریشه و معنای واژه‌های کهن فارسی را واکاوی می‌کنند.
اهمیت مطالعه‌ی کتاب‌های مرجع و دایره المعارف
همگی می‌دانیم که مطالعه و خواندن، به هر شکلی که باشد، برای بهبود توانایی‌های ذهنی و شناختی بسیار مفید است و خواندن دایره المعارف و انواع کتاب‌های مرجع نیز این مزیت را دارند. جدا از این، دایره المعارف‌ها اطلاعات زمینه‌ای و دقیقی را در مورد یک موضوع مشخص به شما ارائه می‌دهند و نه‌تنها داده‌های مفیدی را در اختیارتان می‌گذارند، بلکه امکان دارد با ارائه‌ی منابع تازه، شما را به‌سمت پژوهش‌های گسترده‌تری هدایت کنند. از این رو بسیاری از محققین، استفاده از کتاب‌های مرجع و دایره المعارف‌ها را بهترین نقطه برای شروع یک پژوهش می‌دانند.
دانشنامه‌ها و انواع کتاب‌های مرجع، از دل یک پژوهش برآمده‌اند و این موضوع اعتبار و ارزش محتوای این کتب را افزایش می‌دهد. به این ترتیب شما می‌توانید با اطمینان کامل، از اطلاعات موجود در این آثار استفاده کنید. با مطالعه‌ی مستمر کتاب‌های مرجع و کسب اطلاعاتی دقیق، کامل و معتبر از آن‌ها، می‌توانید در مباحثه‌های مختلف با اعتمادبه‌نفس بیشتری ظاهر شوید و به این موضوع آگاه شوید که همیشه لازم است اطلاعات خود را تازه کنید و آن‌ها را بهبود بخشید.
علاوه‌بر این‌ها، دانشنامه‌ها محدودیت موضوعی ندارند و دنیای گسترده‌ای از دانسته‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهند. این اطلاعات جذاب و روشنگر، بیش از پیش شما را نسبت به مطالعه‌ی این کتاب‌ها علاقه‌مند خواهند کرد. به‌سبب وسعت این دنیای رنگارنگ، کتابراه با گردآوری بهترین کتاب‌های مرجع و دایره المعارف در قالب نسخه‌های الکترونیک، صوتی و PDF و ارائه‌ی آن‌ها ذیل دسته‌بندی‌های «نمادشناسی»، «اطلاعات عمومی»، «تعبیر خواب»، «نام‌ها» و «واژه‌نامه»، فرایند خرید و دانلودشان را برای مخاطبان علاقه‌مند ساده کرده است تا بتوانند بدون سردرگمی، آثار موردنیاز خود را بیابند و از مطالعه و فراگیری دانسته‌های تازه لذت ببرند.
خواندن کتاب‌های مرجع و دایره المعارف‌ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟
به افرادی که از کسب اطلاعات عمومی و یا تخصصی در حوزه‌های مختلف لذت می‌برند، به کشف و کندوکاوهای علمی علاقه دارند و از واکاوی ریشه‌ای اطلاعاتی که حاصل گردآوری‌های علمی و معتبرند، به وجد می‌آیند، توصیه می‌کنیم از خرید و دانلود کتاب‌های مرجع و دایره المعارف‌ها غافل نمانند.
پرطرف‌دارترین کتاب‌های مرجع و دایره المعارف در کتابراه
با توجه به اهمیت کتاب‌های مرجع در رشد اطلاعات و آگاهی اقشار عادی و تحصیل‌کرده‌ی جامعه، کتابراه در تلاش است تا با ارائه‌ی بهترین دایره المعارف‌ها و انواع کتب مرجع در قالب نسخه‌های الکترونیک، PDF و حتی صوتی، نظر و رضایت مخاطبان علاقه‌مند را جلب کند. در این بین برخی از این آثار با استقبال بسیاری از سوی کاربران مواجه شده‌اند و افراد زیادی با خرید و دانلود آن‌ها بر کیفیت محتوایشان صحه گذاشته‌اند. در لیست زیر به تعدادی از این دانشنامه‌های پرمخاطب اشاره کرده‌ایم:
- کتاب اطلاعات عمومی و دانستنی‌های علمی، اثر محمدرضا مرادی و مصطفی صالحی
- کتاب فرهنگ نام های ایرانی، تألیف زهره شیشه گران
- کتاب واژه نامه قانون مدنی، به قلم فرساد غفوری
- کتاب دانشنامه تصویری یک میلیون نکته دانستنی، نوشته‌ی Peter Chrisp
- کتاب دنیای شگفت‌انگیز بدن انسان، اثر ریچارد والکر
پیشنهاد برای دانلود کتاب‌های رایگان مرجع و دایره المعارف در کتابراه
از آن‌جا که هزینه‌های خرید کتاب به‌ویژه کتب مرجع، یکی از مهم‌ترین عواملی‌ست که می‌تواند سد راه مطالعه شود، برخی از کتاب‌های مرجع و دایره المعارف در وب‌سایت و اپلیکیشن کتابراه، به‌صورت کاملاً رایگان و در قالب نسخه‌ی الکترونیک در اختیار خوانندگان مشتاق قرار گرفته‌اند تا مخاطبان بدون دغدغه‌ی هزینه‌های خرید کتاب، اثر موردنظرشان را به رایگان و به‌راحتی دانلود و دریافت کنند. برخی از این عناوین رایگان عبارت‌اند از:
- کتاب نمادها سخن می‌گویند، اثر مژگان حضوری، زهره آیت اللهی و سعیده ساروخانی
- کتاب امامزاده شاهزاده قاسم، به قلم محمدحسین صادقی
- کتاب فهرست فنون آیکیدو، تألیف عارف شیرازی و عادل شیرازی
- کتاب فرهنگ توصیفی شیمی عمومی، اثر ملیکا ملک آرا
- کتاب معنای اسم شما چیست، نوشته‌ی الهه رنجپور
