معرفی و دانلود کتاب امر غریب

معرفی کتاب امر غریب

زیگموند فروید در کتاب امر غریب، به تجربیات ذهنی ناشناخته، مرموز و غیرعادی‌ای که برای انسان‌ها ترسناک هستند، اشاره دارد و می‌کوشد آن‌ها را از منظر روان‌شناختی توضیح دهد. فروید این نوع تجربیات را امر غریب می‌نامد، نشان می‌دهد که چنین تجربه‌هایی از کجا ریشه می‌گیرند و چطور باعث ترس، ابهام، اضطراب و تهدید ما می‌شوند. این کتاب متشکل از چند جستار از نویسندگان دیگر نیز هست که هر یک به‌نوعی ایده‌ی فروید را تفسیر می‌کنند و آن را بسط می‌دهند.

درباره‌ی کتاب امر غریب

آیا هیچ‌وقت در رؤیایتان جنازه‌ای را دیده‌اید که بدون سر راه برود؟ گاهی حس کرده‌اید که روحی در خانه‌تان است و شما را می‌بیند؟ به جن و چشم‌زخم و دعانویسی اعتقاد دارید؟ یا کابوسی می‌بینید که در آن مُرده‌ای از قبر بیرون آمده و زنده شده؟ احتمالاً همه‌ی ما گاهی با چنین تجربیات عجیبی روبه‌رو شده‌ایم. اما مسأله اینجاست بااینکه می‌دانیم هیچ‌کدام از آن‌ها اتفاق نمی‌افتند، همچنان برایمان ترسناک، اضطراب‌آور و سردرگم‌کننده هستند. اما اگر واقعاً وجود ندارند، پس این ترس و گیجی ما در برابر آن‌ها از کجا می‌آید؟ زیگموند فروید (Sigmund Freud) به این‌چنین تجربیاتی «امر غریب» می‌گفت و معتقد بود از اعماق ناخودآگاه ما سرچشمه می‌گیرند.

او در کتاب امر غریب (The Uncanny) به بیان همین مسأله پرداخته و کوشیده ریشه‌های این ترس و اضطراب را بیابد. به‌زعم فروید، این تجربیات مرموز با یک مسأله‌ی مهم در ارتباط هستند و از آن ریشه می‌گیرند؛ و آن «سرکوب» است. فروید اعتقاد دارد امر غریب آن‌چنان‌که به نظر می‌رسد غریب نیست، بلکه اتفاقاً در گذشته برایمان بسیار آشنا بوده. اما انسان بنا به هر دلیلی آن‌ها را سرکوب کرده و کوشیده فراموششان کند. اما در ذهن انسان هیچ‌چیزی برای ابد مدفون نمی‌ماند. این تجربیات ذهنی سرکوب‌شده، به‌مرور تغییر شکل داده‌اند و به‌صورت یک امر غریب و ناآشنا و مرموز از ناخودآگاه بیرون آمده‌اند و دوباره بر ما ظاهر شده‌اند. برای مثال انسان در عصر پیشامدرن اعتقادات خرافی زیادی داشت که با ظهور مدرنیسم و روشنگری، طرد شد. ولی هیچ‌وقت از بین نرفت و امروز به شکل‌های عجیبی برای انسان‌ها بروز می‌کند. عناصر ترسناکی که در ادبیات گوتیک استفاده می‌شود یا خون‌آشام‌ها و دراکولاها همگی نمونه‌هایی از همین امر غریب هستند.

موضوع دیگری که زیگموند فروید به‌عنوان منبع امر غریب به آن اشاره دارد، برگرفته و ادامه‌ی برخی از اعتقادات قدیمی انسان‌هاست. مثل اینکه گاهی اشیای اطرافشان را جاندار حس می‌کردند و در موردشان دچار شبهه می‌شدند. برای مثال زمانی آدم‌ها حس می‌کردند عروسک‌ها می‌توانند زنده شوند و حرکت کنند. ازآنجایی‌که چنین تجربیاتی، غیرعادی و ترسناک و از دایره‌ی منطق خارج‌ بودند، از دید فروید امری غریب به شمار می‌روند. امروزه هم ربات‌های انسان‌نمایی که بیش‌ازحد شبیه آدم‌ها باشند یا رفتارهای ما را تقلید کنند، باعث ترس و واهمه‌ی بشر شده و مثل یک امر غریب ظاهر می‌شوند. فروید در جستارش، با کمک گرفتن از هنر و ادبیات، می‌کوشد مکانیسم امر غریب را توضیح دهد. او داشتن همزاد و تکرار شدن یک موقعیت در رؤیاها را نمونه‌هایی از همین فرآیند پیچیده می‌داند. کتاب امر غریب، در کنار جستار فروید، چهار جستار از نویسندگان دیگر نیز دارد؛ مطلب اول را ارنست ینتش نوشته که پیش از فروید به این موضوع اشاره کرده بود. فروید درواقع تلاش کرده بود برداشت روان‌شناختی ینتش از امر غریب را نقد کند و ایده‌ی خود را توضیح دهد. جستارهای دیگر کتاب که سال‌ها بعد نوشته‌شده‌اند، تکمیل‌کننده‌ی مطلب اصلی هستند و به‌نوعی فلسفه و برداشت فروید را شرح و بسط می‌دهند. این مطالب را آنلین ماشالان، هاوارد لوین و برایان رابرتسون نوشته‌اند.

کتاب امر غریب را مهرداد پارسا ترجمه کرده و نشر شوند به چاپ رسانده است.

در نکوداشت کتاب امر غریب

• فروید، از زمان ارسطو به بعد، بیش از هر نویسنده‌ی دیگری برای بالاتر بردن فهم ما از هنر تلاش کرده. (لیونل تریلینگ، منتقد و نویسنده)

کتاب امر غریب برای چه کسانی مناسب است؟

این جستار به پژوهشگران حوزه‌ی روانشناسی و علاقه‌مندان به آن پیشنهاد می‌شود. همین‌طور اگر آثار فروید را پیگیری می‌کنید، این اثر به درک بهتر شما از ایده‌های او کمک خواهد کرد.

در بخشی از کتاب امر غریب می‌خوانیم

به‌ ندرت پیش می‌آید که روان‌کاو انگیزه و رغبتی داشته باشد تا درباره‌ی زیبایی‌شناسی پژوهش کند، حتی وقتی مراد از زیبایی‌شناسی نه صرفاً نظریه‌ی زیبایی بلکه نظریه‌ای درباب کیفیات حسی باشد. او روی لایه‌های دیگری از حیات ذهنی کار می‌کند، و نسبت چندانی با تکانه‌های عاطفیِ مهارشده ندارد که از مقاصدشان بازمانده‌اند و به ‌بسیاری از عوامل متقارن وابسته‌اند و معمولاً برای پژوهش زیبایی‌شناسی مواد خامی تدارک می‌بینند. اما گاهی هم پیش می‌آید که او به حوزه‌ی به‌خصوصی از این وادی علاقه‌مند می‌شود؛ و این حوزه معمولاً ساحتی دورافتاده از آب در می‌آید که در آثار تخصصی زیبایی‌شناسی مغفول مانده است.

موضوع امر «غریب» یکی از این حوزه‌ها است. امر غریب بی‌شک به چیزی هراس‌انگیز مربوط می‌شود - به چیزی که ترس و وحشت ایجاد می‌کند؛ و به همین اندازه مسلم است که این کلمه همواره به معنایی به کار نمی‌رود که به‌صراحت تعریف‌پذیر باشد، و بنابراین یحتمل با چیزی انطباق می‌یابد که در کل ترس را ایجاد می‌کند. با این همه، شاید انتظار داشته باشیم هسته‌ی احساسیِ خاصی وجود داشته باشد که استفاده از یک واژه‌ی مفهومی به‌خصوص را توجیه ‌کند. آدمی کنجکاو می‌شود که بداند این هسته‌ی مشترک چیست که به ما اجازه می‌دهد چیزهای به‌خصوصی را که در گستره‌ی امور هراس‌انگیز وجود دارند تحت عنوان چیزهای «غریب» متمایز کنیم. هیچ مطلبی درباره‌ی این موضوع در کلِ رساله‌های مربوط به زیبایی‌شناسی پیدا نمی‌شود؛ این آثار روی هم رفته، ترجیح می‌دهند خود را وقف چیزی کنند که زیبا، جذاب و والا است -یعنی احساساتی با ماهیتِ مثبت- و شرایط و ابژه‌هایی که آن‌ها را ایجاد می‌کنند، و نه احساساتِ متقابلِ دلزدگی و تشویش. من تنها از یک تلاش در آثار پزشکی-روان‌شناختی باخبرم، مقاله‌ای پرثمر، اما نه جامع از ینتش. اما باید اعتراف کنم که بررسیِ چندان کاملی هم درباره‌ی این آثار و به‌ویژه آثار خارجی، در رابطه با این مساعدت ناچیزم نکرده‌ام، و به‌سادگی می‌توان حدس زد که دلیل آن به عصر و روزگاری برمی‌گردد که اکنون از سر می‌گذرانیم؛ بنابراین جستار من بدون هیچ ادعایی درباره‌ی تقدم آن به خواننده عرضه می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
بخش اول
در باب روان‌شناسیِ امر غریب‌/ ارنست ینتش
امر «غریب» / زیگموند فروید
بخش دوم
پیوست 1. جایگاه امر غریب در مجموعه آثار فروید/ آنلین ماشلان
پیوست 2. در جستجوی امر غریب/ هاوارد بی. لوین
پیوست 3. امر غریبِ لکانی/ برایان رابرتسون
واژه‌نامه
نمایه‌ی نام‌ها