معرفی و دانلود کتاب کافه‌های روشنفکری: پاتوق‌های فرهنگی در ایران از آغاز تا امروز

معرفی کتاب کافه‌های روشنفکری: پاتوق‌های فرهنگی در ایران از آغاز تا امروز

آیا کافه‌های امروزی، در مقایسه با آنچه دهه‌ها پیش از انقلاب ایران وجود داشته، کارکرد خود را از دست داده‌اند؟ کتاب کافه‌های روشنفکری جستاری فرهنگی و اجتماعی در باب پاتوق‌های روشنفکری و فرهنگی ایران در گذشته‌های دور است. احمد راسخی لنگرودی این اثر را با هدف بررسی فرهنگی جایگاه کافه‌ها از ابتدای روی کار آمدن تا به امروز تالیف کرده است.

درباره‌ی کتاب کافه‌های روشنفکری

تابه‌حال به نقش مکان‌ها یا «پاتوق‌ها» در زندگی فکر کرده‌اید؟ بسیاری از ما نسبت به یک جای خاص احساس تعلق داریم یا مکان خاصی را برای دورهمی‌های دوستانه، ادبی و... انتخاب می‌کنیم. این مکان‌ها در واقع پاتوق‌های ما یا همان جایی هستند که چند ساعتی را دور هم جمع می‌شویم و به گپ‌وگفت می‌گذرانیم. گاهی این پاتوق‌ها جنبه‌های فرهنگی دارند و افراد با هدف خاصی یا به بهانه‌ی یک اشتراک فرهنگی در آن گرد هم می‌آیند. آیا شما هم پاتوق فرهنگی دارید؟

احمد راسخی لنگرودی در کتاب کافه‌های روشنفکری به سراغ این موضوع جذاب، پرطرفدار و می‌توان گفت جامعه‌شناختی، فرهنگی و تاریخی رفته است. او تلاش کرده تا مخاطبان خود را با انواع پاتوق‌های فرهنگی در ایران از آغاز پیدایش و رونق گرفتنشان تا امروز آشنا کند. به‌این‌ترتیب توانسته نتایج جست‌وجو و تحقیقات خود را در کتاب کافه‌های روشنفکری جمع‌آوری و عرضه کند. احمد راسخی لنگرودی اثر پیشِ رو را در سه بخش گردآوری کرده و در هر بخش از آن به مباحث کلیدی و مهمی در باب کافه‌ها و پاتوق‌های فرهنگی می‌پردازد.

بخش اول کتاب کافه‌های روشنفکری، «گمشده‌های عصر ما» نام دارد. نویسنده این بخش را به بیان تعریفی مختصر و مفید از پاتوق اختصاص داده و به انواع پاتوق‌ها و قهوه‌خانه‌ها به‌عنوان یک پاتوق سنتی می‌پردازد. در این بخش مختصری از تاریخچه‌ی پاتوق‌نشینی در ایران هم بیان شده است.

در بخش دوم کتاب کافه‌های روشنفکری که «آرمانشهر روشنفکران» نام گرفته، مهم‌ترین مباحث و در واقع گلِ مطالب و تحقیقات احمد راسخی لنگرودی را خواهید خواند. او در این بخش به چند دهه پیش از انقلاب ایران می‌رود و شرح مفصلی را از کافه‌های روشنفکری آن زمان ارائه می‌دهد. نویسنده به زمانی اشاره می‌کند که کافه‌ها به محلی برای گردهمایی روشنفکران،‌ نویسندگان، روزنامه‌نگاران، شاعران و ادیبان مطرح تبدیل شده بود و کفه‌ی روشنفکری و تبادل اطلاعات در آن سنگینی می‌کرد. با جمع شدن این افراد در کافه‌ها، که حکم یک پاتوق را برای آن‌ها داشت، گفت‌وگوهای بی‌نظیری شکل گرفتند و اندیشه‌های برتر تبادل شدند. در نتیجه با تورق کتاب‌های تاریخ ایران و درست همانطور که احمد راسخی لنگرودی در کتاب کافه‌های روشنفکری گفته است، در این دوران، شاهد رخ دادن رویدادهای بسیار مهم ادبی و هنری هستیم که به تغییرات بسیار مهم جامعه‌شناسی و فرهنگی و ادبی منجر شده‌اند.

نویسنده در سومین بخش اثر خود، «عطر کاغذ و قهوه»، به پدیده‌ای پرطرفدار و البته نوظهور به نام «کافه کتاب» می‌پردازد. پدیده‌ای که به‌نظر می‌رسد جایگزینی برای کافه‌های روشنفکری در روزگار دور ایران است. همینطور به این پرسش پاسخ می‌دهد که چرا امروزه، کافه‌نشینی یک امر روشنفکرانه نیست و وجه تمایز آن را کافه‌های قدیم که محل تجمع ادیبان و بزرگان فرهنگ و هنر بوده، در چیست.

کتاب کافه‌های روشنفکری منبع بسیار مهمی برای شناخت و البته درک تغییر و تحول‌های فرهنگی و اجتماعی به شمار می‌رود و خوانندگان را سوار بر ماشین زمان از چندین دهه قبل از انقلاب تا به امروز، به تماشا و تفکر وا می‌دارد. این اثر که یک جستار تاریخی و تحلیلی درباره‌ی جامعه و فرهنگ ایران است، منبعی خواندنی و ارزشمند برای همه کسانی خواهد بود که دوست دارند با این پدیده و موضوع جذاب کافه‌نشینی در گذشته و حال بیشتر آشنا شوند.

کتاب کافه‌های روشنفکری را که احمد راسخی لنگرودی با ظرافت و دقت خاصی تالیف کرده، به‌همت انتشارات مروارید چاپ و روانه بازار نشر و کتاب شده است.

کتاب کافه‌های روشنفکری برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به مباحث علوم انسانی و جامعه‌شناسی علاقه دارید، یا دوست دارید درباره‌ی مباحث فرهنگی ایران اطلاعات خوبی را کسب کنید، این اثر بهترین انتخاب برای شماست.

در بخشی از کتاب کافه‌های روشنفکری: پاتوق‌های فرهنگی در ایران از آغاز تا امروز می‌خوانیم

خیل بسیار غزل‌گویان و قصیده‌سرایان در تمام شب انجمن یک لحظه تریبون را از خود خالی نمی‌گذاشتند. مثلاً «شهر آشوب» غزل‌سرایی بود که وقتی برای شعرخوانی به بالا می‌آمد فقط با شعرهایش گریه نمی‌کرد! سوز و گدازش در درون خیلی از دوست‌داران شعرش رسوخ می‌کرد و تشویق‌های استاد فرات و هزارآفرین گفتن‌هایش باعث می‌شد که شهرآشوب یک غزلش را چندین بار بخواند و یا خلیل سامانی که جایش همیشه در کنار استاد فرات بود. تنها شاعری که آن‌جا کلاسیک‌ها را در ذهنش به فراموشی می‌سپرد و با ما جور می‌شد و به شعرها و نوشته‌های ما گوش می‌داد و تشویق‌مان می‌کرد، مهرداد اوستا بود. یک بار وقتی من شعر تازه‌ای را که در رثای فروغ (فرخزاد) گفته بودم می‌خواندم، استاد فرات به سرهنگ دستور داد مرا پایین بکشاند. چندین بار استاد خودش گفت آقا! بیا پایین و من هاج‌وواج و در آن بالا ایستاده بودم. نمی‌دانستم چه‌کار باید بکنم و بچه‌های ما که در آخر سالن ردیف صندلی‌های آن‌جا را از خود پر کرده بودند مثل سالمی، ایرانی، گلسرخی، شوشتری، مشفقی، صلاحی، الهیاری، واقدی و... یک‌صدا شعار می‌دادند: «آقا بگذار شعرش را بخواند» و کلاسیک‌ها در جواب‌شان «نه آقا... بیا پایین». ناگهان مهرداد اوستا از جایش بلند شد خودش را به پشت تریبون رساند. دست مرا گرفت «پایین نمی‌روی»، همین‌جا می‌مانی و شعرت را هم تا آخر می‌خوانی.»

با ایستادن اوستا در آن بالا و حمایت کردن از من، تزریق شهامتی را در خود احساس کردم که شعرم را تا آخر بخوانم... و اوستا یک نیم ساعتی یا سه ربعی سخنرانی کرد که «باید به جوان‌ها میدان بدهیم. چرا که آن‌ها حرف‌ها و حدیث‌های تازه‌ای دارند و همۀ ما می‌دانیم که خود نیما جزو بهترین و بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان ایران بود و حالا که به نوگرایی و نوگویی پناه آورده و با سبکی تازه، شعر ادبیات ما را از شکل همیشگی و مثل یکدیگر گفتن بیرون آورده و این همه جوان و پیر و تازه‌سرا راه او را دنبال می‌کنند، حتماً مکتبش دارای حرف‌های تازه و رازهای زیبای امروزی است. ما باید در کشف آن‌ها بکوشیم تا از جهان عقب نمانیم».

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: گمشده‌های عصر ما
پاتوق و پاتوق‌نشینی در ایران
خانه‌ای دور از خانه
قهوه‌خانه‌ها، نمادی کامل از پاتوق‌های سنتی
لُقانطه؛ قدیمی‌ترین پاتوق کافه‌ای
پاتوق‌های فرهنگی
پناهگاهی برای روشنفکران
سه‌گانۀ کتاب، نویسنده و خواننده
کتابفروش‌های صاحب قلم
فصل دوم: آرمانشهر روشنفکران
کافه‌های روشنفکری
اقتباسی از کافه‌نشینی‌های پاریس
سرآغاز شکل‌گیری کافه‌های روشنفکری
صادق هدایت؛ چهرۀ محوری کافه‌نشینی
از پاتوق‌های خانگی تا پاتوق‌های کافه‌ای
چهره‌های سرشناس کافه‌های روشنفکری
سرآمد کافه‌های روشنفکری
کافه نادری
کافه فردوس
کافه فیروز
کافه رُزنوار
کافه گل رضائیه
پیاده‌روی استانبول نادری
دنیای کافه‌ها
انجمن‌های ادبی
زایش‌ها و گشایش‌ها
نقد ادبی
کافه‌ها و تراوش‌های قلم
گروه ادبی ربعه
کانون نویسندگان
جمع رفتگان و حکایات نادره
فصل سوم: عطر کاغذ و قهوه
کافه‌های کتاب
یک فنجان کتاب داغ!
اصالت با کدام؛ کافه یا کتاب؟
منابع
نمایه