معرفی و دانلود کتاب پنج سفرنامه خراسان

معرفی کتاب پنج سفرنامه خراسان

در کتاب پنج سفرنامه خراسان اثر سید مهدی سیدقطبی، برای نخستین بار یادداشت‌های سفر به خراسان ادموند ادنوان، خبرنگار ویژه روزنامه دیلی‌نیوز لندن که دورۀ قاجار به ایران سفر نموده و چهار تن از روزنامه‌نگاران برجسته دوره پهلوی گردآوری و تصحیح شده است.

نگارنده برای تهیه یادداشت‌های سفر بیشتر روزنامۀ‌های منتشر شدۀ سال‌های 1340-1300 را صفحه به صفحه مطالعه و بررسی نموده تا مطالب مرتبط بدست آمد.

در این سفرنامه بخش‌هایی از کتاب ادموند ادنوان که صرفاً دربارۀ زوار و راه‌های خراسان، مشهد و حرم امام رضا علیه‌السلام ارائه شده که حاوی مطالب ارزشمند تاریخی بوده است.

سفر به خطۀ خراسان به دلیل زیارت حرم مطهر امام رضا همواره از نخستین گزینه‌های مردم ایران و شیعیان جهان برای گذران اوقات فراغت بوده است. اما این امر در دورۀ قاجار و پهلوی اول (رضاشاه) به علت نبود راه‌های مناسب و امنیت ممکن نبود. البته در آن زمان عبور و مرور معمولی مردم هم به سایر مناطق کشور دشوار بود به طوری که هر کسی برای ورود به هر شهری باید از کلانتری محل پروانه دریافت می‌کرد.

با گذشت زمان و گسترش راه‌ها و امنیت در سراسر کشور و ورود اتومبیل کم‌کم سفر به سراسر ایران به ویژه خراسان افزایش یافت به‌ طوری‌ که تعداد سفرهای مردم به خراسان در دورۀ پهلوی دوم (محمدرضاشاه) اصلاً قابل مقایسه با دورۀ قاجار و پهلوی اول نیست.

به هر حال سفر به خراسان یکی از مهم‌ترین مواردی بود که هرکسی را وسوسه می‌نمود آن را انجام دهد. در این میان عده‌ای از روزنامه نگاران برجستۀ کشور به خطۀ خراسان سفر نمودند و چند تن از آن‌ها شرح سفر خود را در روزنامه منتشر نمودند. متن سفرنامه روزنامه‌نگاران علاوه بر مطالب جالب و خواندنی، از نظر تاریخی بسیار ارزشمند و مهم است.

در بخشی از کتاب پنج سفرنامه خراسان می‌خوانیم:

یکی از کاروانسراهای بازار سبزوار مختص بازرگانان ارمنی است که ارامنه تفلیس و ایروان در آنجا به تجارت ابریشم اشتغال دارند. در هر مغازه سقط فروشی تعداد زیادی کله قند آویزان کرده‌اند که از علامت روی لفاف آنها معلوم است از مارسی فرستاده شده. زردآلو و آلو و انگور سبزوار اشتهار فراوانی دارد و یخ چیزی است که در اینجا قیمتی برای آن نمی‌توان قائل شد. زیرا هوای سبزوار در فصل زمستان به شدت سرد می‌شود و یخچالی‌ها هم از این موقعیت استفاده نمودند یخ زیاد می‌گیرند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
سفرنامه ادموند ادنوان به خراسان، 1880 م/1297 ق. ؛ 1259 ش.
اشاره
ادموند ادنوان
روزنامه پیک ایران و احمد یزدان‌بخش
حسین سعادت نوری
سفرنامه حاضر
منتخب سفرنامه ادموند ادنوان
شاهرود
میامی
میاندشت
عباس آباد
سردارآباد
مزینان
ملاقات حاکم سبزوار
راه قوچان
قاسم‌آباد
مشهد مقدس (توقف اول)
حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام
مشهد مقدس (توقف دوم)
منابع و مآخذ
سفرنامه یک اصفهانی به خراسان، 1318ق/ 1279 ش.
اشاره
سفرنامه حاضر
یک اصفهانی
حبل‌المتین و مؤیدالاسلام
زیارت یا سیاحت یا هر دو
در نیشابور
در قدمگاه نیشابور
مشهد و تولیت‌های آستان قدس
کارکنان آستان قدس
کارخانه خدّام
شمع سوزی
دزدی در حرم
آب مسجد جامع گوهرشاد
تظلم خواهی مرد ترشیزی
حجره‌های حرم
آقای میرزا ناظر آستان قدس
نهر آب بالا خیابان
کارخانه زوّاری
صدیق الدوله و پسرش
گرانی اجناس مشهد
بهداشت مشهد
آب مشهد
علمای مشهد
منابع و مآخذ
الف- کتابها
ب- نشریات
سفرنامۀ شجره به خراسان 1316 شمسی
شناوری در کوهسنگی
عمارت‌های مشهد
آب‌های معدنی
اوضاع عمومی فلاحتی خراسان
گوسفند تراز
کشمش شقاری در خراسان
چگونگی کشت مو در خراسان
شهر قوچان
منطقۀ زلزله‌خیز قووچان و چگونگی عمارات آن
قوچان از نظر فلاحتی
1- قوچان از نظر طبیعی
2- قوچان از نظر نقاط غله‌خیز
3- صادرات قوچان
4- برای اصلاح زرراعت قوچان
برنامه فلاحتی قوچان
زلزله 1311 و 1312 قوچان چگونه بوده است
شیروان ازجنبه طبیعی
کشمش تیزابی
برگ زردآلو به طرز کالیفرنی
از شیروان به بجنورد
از قوچان به دره‌جز
منظره کوه هزارمسجد
مرز باجگیران
تربت شیخ جام
منظره شهر
قبر در فضای آزاد
نیشابور
وضع شهر نیشابور
در نیشابور: زیارت نقش بزرگ ایران
سبزوار
کتبی که راجع به خراسان نوشته شده است
شاهرود
آب شهر
بسطام
دامغان
کتابنامه
سفرنامه حسن حلاج به خراسان، 1324 ش.
اشاره
در مشهد چه گذشت
دیباچه
شهر شاهرود
شاهرود
سبزوار
نیشابور
قدمگاه
شهر مشهد
آب و هوای مشهد
ساختمان‌های مشهد
شرایط شگفت‌آور
اوضاع اجتماعی مشهد
بیمارستان شاهرضا
منابع و مآخذ
سفرنامه اسدالله رهگذر به خراسان، 1332 ش
اشاره
مزار ناپلئون شرق در چه حال است؟
مزار خواجه ربیع، مقبرۀ فردوسی، سبز گنبد و بازدید موزه و کتابخانه
نیشابور شهر پنبه و عمامه و کوزه... !
بازگشت از مشهد
بیرون سبزوار چه خبر بود؟
سمنان یعنی یک خیابان و یک بیابان
سبزوار
شبی در شاهرود
منابع و مآخذ