معرفی و دانلود کتاب نظریه شهری و تجربه شهری

معرفی کتاب نظریه شهری و تجربه شهری

کتاب نظریه شهری و تجربه شهری به قلم سیمون پارکر، به بررسی انواع مختلف تجربه‌های شهری، رویکردهای کلاسیک و نوینِ پژوهش شهری و نظریه‌های نظریه‌پردازانی چون هاروی و کاستلز می‌پردازد و تجربیات حاصل از آن را با نظریات و دانش‌های شهری مقایسه می‌کند.

ارزش‌ها، هنجارها و رفتارهای جامعه با گذشت زمان و با توجه به ماهیت و صفات پویای جغرافیایی و اجتماعی جوامع دچار تحول گشته و به تبع آن‌ها، نظریات نیز به افق‌های دیگری کشیده می‌شوند. از این رو تغییر و تحول در جریان‌های فکری غالب، اجتناب ناپذیر می‌نماید و نمی‌توان یکی بر دیگری رجحان داد.

سیمون پارکر (Simon Charles Parker) در کتاب نظریه‌ی شهری و تجربه‌ی شهری (Urban theory and the urban experience) آورده است: همان‌طور که این اثر چهار عنصر فرهنگ، مصرف، ستیز و اجتماع را نشان می‌دهد، امیدوارم تجربۀ شهری ایران را همانند دیگر جوامعی که میزان بالای شهرنشینی را تجربه نموده‌اند، تعریف کند. درک اینکه چگونه این عوامل در تعامل بوده و تجربۀ شهری ساکنان، کارگران و گردشگران را تعیین می‌کنند، مستلزم یک نوع تحلیل مقایسه‌ای-تجربی ماهرانه‌ای است که در آن گفتمان نظریۀ شهری با بیشترین آگاهی تداوم داشته باشد.

کنکاش در ادبیات جغرافیای شهری، جامعه‌شناسی شهری و تاریخ شهری گویای آن است که از بنیان گرفتن اولین شهرها، نظریه‌ها نیز جزو جدایی‌ناپذیر آن به شمار می‌رفته‌اند و تولید دانش شهری در تمام ادوار و به ویژه در قرن بیست‌ویکم همواره بر بنیان نظریه‌ها استوار است.

پرواضح است که همۀ فعالیت‌های بشری (از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین آن‌ها) و تجربه‌های روزمرۀ ما در شهر به نوعی با نظریه‌ها آمیخته‌اند و برخورداری از دانش و آگاهی بر بنیان‌های نظری شهر، محققان را از گرفتار گشتن در دام کژفهمی و تساهل در پژوهش‌های شهری محفوظ می‌دارد.

با این وصف، توضیح «نظریه‌ها» در متن مطالعات شهری بسیار دارای اهمیت بوده و درک چرایی این زمینه‌ها برای چشم‌انداز کنونی و سرنوشت آتی حیات شهری، حتی ارزشی فراتر از ارزش آکادمیک دارد؛ چرا که مفسران و شهرپژوهان پیشگام در خصوص مسائل شهری، بیش از اینکه اوربانیست اکادمیک باشند، اغلب مصلحان اجتماعی بوده‌اند که در واکنش به گرفتاری‌ها و مصائب ناشی از دگرگون شدن ماهیت شهرها به پا خاسته و شیوۀ نگرش جامعه را نسبت به شهر و شیوۀ نگرش سیاست‌مداران را نسبت به خط‌مشی‌ها تغییر دادند.

فهم اثرات شهرنشینی در کشوری نظیر ایران، مستلزم شناخت فرهنگ و تاریخ آن است، اما در عین حال، نظریۀ شهری به ما می‌آموزد که جنبه‌های معمول سازمان، ترتیب و مدیریت شهر مدرن، برای همۀ سکونتگاه‌های شهری به‌صورت مشترک وجود دارد. برنامه‌ریزی و حکمروایی شهری ایرانی موضوعی مشابه بحث‌وجدل در مورد تقسیم شهر به مناطق کاربردی، تعادل مناسب بین حمل‌ونقل عمومی و خصوصی، نحوه مدیریت تقاضای آب، برق و سایر امکانات، و نحوه اطمینان از کیفیت محیط شهری همچون شهرهای دیگر جهان است.

در بخشی از کتاب نظریه شهری و تجربه شهری می‌خوانیم:

پس از جنگ جهانی دوم در بریتانیا و ایالات متحده، نگرش جامعه‌شناسان شهری در توجه به اجتماعات شهری، بیش از اینکه جوامع زیست‌پذیر باشد، اغلب به عنوان قربانیان تغییرات اقتصادی و تفکیک بود. از این تحقیقات سه الگو شامل: افت «اجتماع شهری سنتی»، «ظهور اجتماعات حومه‌ای» و ازدیاد «گتوهای سیاه‌پوستان» در ایالات متحده حاصل شده است.

در این مطالعات، ویژگی‌های مصرف به عنوان یک عامل تغییر به سوی اقتصاد خدمات محور و خودرو محور، سرعت نرخ حومه‌ای شدن و پراکندگی شهری را تسریع کرده و بر تقسیم شهری میان داشته‌ها و نداشته‌های شهرها تأکید می‌کند.

در مقایسه با ایالات متحده، سیاست رفاه شهری در بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی به بهبود و کُند شدن سرعت قطبش اقتصادی در میان ساکنان شهرها کمک کرد و این روند به سوی هم‌گرایی آشکار و خطاناپذیر در جریان است؛ بنابراین، نظریه‌پردازان شهری در ایالات متحده بر جدایی‌گزینی نژادی و محرومیت اقتصادی تمرکز کردند، در حالی که در بریتانیا و اروپا، بیشتر رقابت بر سر فضای زندگی شهری میان گروه‌های مختلف اجتماعی بود.

این کشمکش‌های مکانی میان ثروتمندان و گروه‌های طرد شدۀ اجتماعی از طریق شاخص «اعیانی شدن» و همچنین، از طریق سیاست‌های اجرای قوانین خصمانه برای افراد سرگردان، افراد خودفروش جنسی برای امرار معاش و افراد بی‌خانمان، درخور سنجش است و بدین صورت است که طبقۀ متوسط به محله‌های فقیرتر دست‌اندازی می‌کنند. این ویژگی‌های فیزیکی و اجتماعی تضاد و مصرف، لازم است تا در زمینۀ گسترده‌تر اقتصاد سیاسی شهر مدرن شناخته شود.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
دربارۀ کتاب
فصل یکم: مواجهه با شهر
چرا نظریۀ شهری اهمیت دارد؟
توسعۀ نظریۀ شهری
طرح کتاب
فصل دوم: بنیان‌های نظریۀ شهری
مقدمه
ماکس وبر: شهر در بستر تاریخ
گئورگ زیمل: فرهنگ کلان شهر
کلان‌شهر زیمل
شخصیت شهری
والتر بنیامین: شهر تفسیری
طرح‌های شهر
پروژۀ پاساژها
تاریخچۀ حال
هنری لوفور: تولید شهر
حق به شهر
دربارۀ تولید فضاها
نتیجه
مطالعات بیشتر
ماکس وِبر
گئورگ زیمل
والتر بنیامین
هنری لوفور
فصل سوم: توصیف شهر
مقدمه
شهر عاصی: پژوهش شهری به‌عنوان اصلاح اجتماعی
کارگران و فقرای لندن می‌هیو
گریۀ تلخ طردشدگان لندن
چگونه نیمی دیگر در شهرهای امریکایی زندگی می‌کردند: جیکوب ریس و محلات زاغه‌ای نیویورک
سنجش و نقشه برداری نابرابری‌های شهری: پیمایش‌های چارلز بوث
جین آدامز و میراث جنبش اسکان: توانمندسازی مدنی از پایین
مطالعات شهری و مکتب جامعه‌شناسی شیکاگو
گزارش، اکولوژی انسانی و قوم‌نگاری شهری: آثار پارک، برگس و ویرث
مطالعۀ میدانی شیکاگو و قوم‌نگاری شهری
شیکاگو و لندن
نتیجه
مطالعات بیشتر
پیمایش شهر ویکتوریایی
شیکاگو و مطالعات شهری
فصل چهارم: دیدگاه‌های آرمان‌شهر
مقدمه
برنامه‌ریزی آرمان‌شهر: احیاگرایی شهری راسکین، هاوارد و آنوین
جنبش باغشهر
مدرنیسم ناخشنود: برنامه‌ریزی رؤیای امریکایی
شهر کارکردی
کنگرۀ بین‌المللی معماری مدرن (سیام) طلایه‌دار شهرگرایی مدرنیستی
فرانک لوید رایت و شهر برادکر
نوشهرگرایی
رؤیایی که تنها به بریتانیا تعلق ندارد: حکم سلطنتی نوشهرگرایان
نتیجه
مطالعۀ بیشتر
هاوارد، آنوین و جنبش باغشهرها
برنامه‌ریزی در ایالات متحده و بریتانیا
لوکوربوزیه، سیام و شهرگرایی مدرنیستی
طراحی نوسنتی یا نوشهرگرایی یا اجتماعات دروازه‌دار یا ضد پراکنده‌رویی
فصل پنجم: بین حومه و گتو
مقدمه
در جست‌وجوی اجتماع سنتی
خانواده و خویشاوندی در شرق لندن
روستاشهرنشینان
شهرها برای مردم: جین جیکوبز و کلان‌شهر متراکم
جامعه‌شناسی پراکنده‌رویی: حومه‌ها، شهرک‌های جدید و شهر لبه‌ها
مردم لِوی‌تاون
پارک فارست، ایلینوس
ظهور پراکنده‌رویی
ظهور شهرلبه‌ها
مطالعات جدید اجتماعی: سرمایۀ اجتماعی و توانمندسازی مدنی
شهر قطبی‌شده: اعیانی‌شدن و گتویی‌شدن
چشم‌انداز بورژوازی شهری و نزاع برای فضای زندگی
زندگی در گتو: شهر نژادی‌شده در ایالات متحده
گتوی تاریخی
اَبَر گتو
جهانی‌سازی گتو؟ تجربۀ بریتانیا و اروپا
نتیجه
مطالعات بیشتر
مطالعات اجتماع در بریتانیا
جین جیکوبز
سرمایۀ اجتماعی و توانمندسازی مدنی
حومه‌ها، شهرک‌های جدید و شهرلبه‌ها
گتوها و اعیانی‌شدن
فصل ششم: دارایی‌های شهری
مقدمه
شهر سرمایه‌دار در آثار انگلس و مارکس
سنگ‌فرش‌های طلا: کالایی‌شدن فضای شهری
شهری‌شدن و سرمایه
تقسیم فضایی نیروی کار
سرمایه‌داری و مسئلۀ شهری
مسئلۀ شهری و نظریۀ شهری
شهر، اطلاعات گرایی و فضای جریان‌ها
شهر سرمایه‌دار و جهانی‌شدن
شهر دوگانه
جهانشهرها و شهرهای جهانی
نتیجه
مطالعات بیشتر
نظریۀ مارکسیست یا مارکسیسم
شهر اطلاعاتی
جهانی‌شدن و شهر سرمایه‌دار
تقسیم فضایی پسا فوردیسم / نیروی کار
فصل هفتم: شهر رقابتی
مقدمه
رویکردهایی به مطالعۀ سیاست شهری و حکمروایی شهری
نظریه‌های نخبه‌گان سیاست شهری
تکثرگرایی کلاسیک و معمای اینکه چه کسی حکمرانی می‌کند؟
انتخاب عمومی و سیاست شهری
اقتصاد سیاسی شهری
ماشین رشد شهری
نظریۀ رژیم شهری
دیدگاه نهادی
محلی و جهانی: مقیاس‌بندی مجدد حکومت شهری
ظهور حکمروایی جهانی-‌محلی
قدرت از پایین؟ تغییر چهرۀ جنبش‌های اجتماعی شهری
نتیجه: نظریه‌های سیاست شهری و نظریۀ شهری
مطالعات بیشتر
رویکردهایی دربارۀ سیاست شهری
سیاست مقیاس
جنبش‌های شهری
فصل هشتم: از این سوی تا آن سوی شهر
مقدمه
فرهنگ‌های شهری
فضای عمومی و قلمرو خصوصی: هابرماس، سَنِت و بوردیو
روابط جنسی در شهر: جنسیت و تمایلات جنسی در تجربۀ شهری
شهر جنسیتی
فضاهای دگرباشی
هتروتوپیا یا شرایط تنش‌زا؟
هویت‌های فرهنگی و قومی در کلان‌شهر مدرن
شهر به‌مثابۀ متن: خوانش وضعیت شهری
ساختارشکنی شهر
پیوندگونی، معنویت و پساکلان‌شهر
شهرگرایی‌های پست مدرن
شهر به‌مثابۀ یک منظره
نتیجه
مطالعات بیشتر
فضای عمومی و قلمرو خصوصی
جنس و شهر: جنسیت و مسائل جنسی در تجربۀ شهری
هتروتوپیا و هویت‌های فرهنگی
پست‌مدرنیسم یا نظریۀ گفتمان یا چشم‌انداز پست‌مدرن
شهر سینمایی
فصل نهم: جایگاه شهر
مقدمه
شرق هلسینکی، جنوب سان دیگو: جهانِ شهری اکثریت
شهر اطلاعاتی: ارتباط دنیاهای شهری مادی و مجازی
اکولوژی جدید شهر: پایداری و آیندۀ شهری
نظریۀ آموزش تجربه: از شیکاگو تا لس‌آنجلس تا نقطۀ صفر زمین
شهر پس از 11 سپتامبر
بیانیه‌ای برای شهر
نتیجه: تجربۀ شهری و آیندۀ نظریۀ شهری
آیا روایت‌های شهری در حال هم‌گرایی هستند؟
فراتر از تفکیک‌های شهری
مطالعات بیشتر
جهان شهری اکثریت
شهرهای مجازی
کتابنامه
واژگان و اصطلاحات تخصصی
فهرست اسامی