معرفی و دانلود کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن

معرفی کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن

کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن‬، اثری پژوهشی از بهنام صادقی و محسن گودرزی است که نسخه‌های خطی قرآن یافته‌شده در صنعای یمن را مورد مطالعه قرار می‌دهد و می‌کوشد تاریخ و سیر تکاملی متن قرآنی را بررسی کند. محققان با بررسی، مقایسه و تصحیح این نسخ که از مهم‌ترین اسناد تاریخ قرآن هستند، در تلاشند به سال‌های نخستین کتابت قرآن، شیوه‌ی نقل‌ و انتقال متون آن و شکل‌گیری برخی از سنن پی ببرند.

درباره‌ی کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن

در سال 1972، به صورتی کاملاً اتفاقی در مسجد جامع صنعای یمن، نسخی دست‌نویس از قرآن پیدا شد. مسئولین یمنی گرچه به اهمیت این نسخه‌ها پی نبرده بودند، اما برای احترام به آیات قرآن، آن را در انبار موزه نگه داشتند. سال‌ها طول کشید تا قرآن‌شناسان قدمت تاریخی و اهمیت فوق‌العاده‌ی آن‌ها را بفهمند. پس‌ از آن، به‌جایی به نام دارالمخطوطات انتقال داده شدند تا احیا و مرمت آن‌ها آغاز شود. بررسی و بازخوانی برگه‌ها نزدیک به یک دهه طول کشید و به نتایج شگفت‌انگیزی منتهی شد. از بین تمام برگه‌های کشف‌شده، تعدادی به خط حجازی یا مایل کتابت شده بودند که نشان می‌داد احتمالاً از اولین و کهن‌ترین متون قرآنی باشند. ازآنجایی‌که این نسخ یافت‌شده به قرآن‌های مختلف از قرون متفاوت تعلق داشتند، محققین دست به تفکیک آن‌ها زدند و بر اساس اندازه و طول سطر آن‌ها را دسته‌بندی کردند. مهم‌ترین نسخه از میان همه برگه‌ها، نسخه‌ی شماره DAM-01-27.1 است که به نام مصحف صنعاء 1 شناخته می‌شود؛ متنی متعلق به قرن اول تا دوم هجری که به خط حجازی نوشته شده است.

کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن (Ṣan‘ā’ 1 and the Origins of the Qur’ān) نوشته‌ی بهنام صادقی (Behnam Sadeghi) و محسن گودرزی (Mohsen Goudarzi)، اثری است که بر روی همین نسخه که به‌نوعی باارزش‌ترین سند قرآنی تاریخ محسوب می‌شود، پژوهش می‌کند. صادقی و گودرزی که از اسلام‌شناسان آکادمیک و برجسته‌ی دنیا به‌حساب می‌آیند، کوشیده‌اند این برگه‌ها را از ابتدا نظر علمی بسنجند و به عمر دقیق آن‌ها پی ببرند. پس‌ازآن سعی کردند از طریق بازخوانی و ویرایش این برگه‌ها و مقایسه‌ی آن‌ها با دیگر متون، روند تکاملی متن قرآنی را درک کنند.

مصحف صنعاء 1 درمجموع 81 برگ است: 36 برگ آن در دارالمخطوطات نگهداری می‌شوند، پنج برگ آن در حراجی‌های دنیا فروخته‌ شده و در دسترس نیست و چهل برگ دیگر در کتابخانه‌ای در صنعا نگهداری می‌شوند، اما هیچ‌وقت مورد آزمایش دقیق قرار نگرفته‌اند. نتیجتاً محققین توانسته‌اند تنها 36 برگی که در دارالمخطوطات وجود دارد را مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار دهند. ویژگی شگفت‌انگیز این برگه‌ها این است که دولایه هستند. یعنی یک‌بار بر روی آن متن قرآن نوشته ‌شده و پس‌ازاینکه خطوط محو شد، چند سال بعد دوباره آن را بازنویسی کردند.

بهنام صادقی و محسن گودرزی در کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن، تلاش کرده‌اند متن لایه‌ی رویی و زیرین این دست‌نوشته‌ها را به شکلی دقیق و معتبر، تصحیح و ویرایش کنند. این دو با بررسی و تحلیل این نسخه این هدف را دنبال می‌کردند که به برخی از شبهاتی که غربی‌ها مطرح کرده بودند پاسخ بدهند؛ من‌جمله اینکه متن قرآنی صنعا 1 با نسخه‌های فعلی فرق دارد. محققان نشان می‌دهند که این مفروض هرگز درست نیست و تفاوتی معناداری بین قرآن فعلی و مصحف صنعا وجود ندارد. شبهه‌ی دیگر این بود که طول عمر برخی از آیات قرآن ممکن است به پیش از پیامبر برسد. صادقی و گودرزی این مغالطه را با آزمایش علمی رد می‌کنند و نشان می‌دهند که این آیات به زمان حیات پیامبر باز می‌گردند. محققان در اثر پژوهشی به این فرضیه که بخشی از قرآن ابتدا به شکل کلامی نقل ‌می‌شده و بعدها مکتوب شده هم می‌پردازند.

کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن را انتشارات هرمس با ترجمه‌ی مرتضی کریمی‌نیا به چاپ رسانده است.

کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن برای چه کسانی مناسب است؟

قرآن‌پژوهان، محققان اسلامی و علاقه‌مندان به تاریخ اسلام و قرآن می‌توانند این کتاب پژوهشی را مطالعه کنند.

(این کتاب حجمی بیش از 20 مگابایت دارد. لطفاً پیش از خرید، نسخه‌ی نمونه را دانلود و از صحت نمایش فایل در موبایل یا تبلت خود اطمینان حاصل کنید.)

با بهنام صادقی و محسن گودرزی بیشتر آشنا شویم

بهنام صادقی (متولد 1969) پژوهشگر تاریخ، اسلام‌شناس و استاد دانشگاه است. او دکترایش را از دانشگاه پرینستون گرفت و از سال 2006 تا 2016 استاد رشته‌ی مطالعات دینی دانشگاه استنفورد بود. صادقی در زمینه‌ی فقه و تاریخ اسلامی تخصص دارد و مقالات متعددی در مورد تاریخ قرآن و حدیث نوشته است. «منطق قانون‌گذاری در اسلام»، «سنت علمی اسلامی» و «فرهنگ‌های اسلامی، زمینه‌های اسلامی» از جمله کتاب‌های او محسوب می‌شوند.

محسن گودرزی، استاد و پژوهشگر تاریخ اسلام است. او در دانشگاه‌های هاروارد و استنفورد تحصیل کرده و هم‌اکنون استاد مطالعات اسلامی دانشگاه هاروارد می‌باشد. گودرزی عمدتاً بر قرآن و دوران ابتدایی اسلام تمرکز دارد و در تحقیقاتش به موضوعات فقه و کلام و تفسیر می‌پردازد.

در بخشی از کتاب مصحف صنعاء 1 و مسئله خاستگاه قرآن می‌خوانیم

رویکردهای مختلف محققان در باب تاریخ متن قرآنی در دوران نخستین را به طور کلی می‌توان چنین تقسیم بندی کرد: نخست باید از روایت سنتی یاد کنیم که اغلب عالمان پیش از دوران مدرن بدان قائل بوده‌اند. به باور ایشان، پیامبر اکرم (ص) قرآن را به صورت تدریجی برای مردم قرائت می‌کردند. برخی از صحابه وی نسخه‌هایی از متن کتاب آسمانی را تدوین کرده بودند. این نسخ با هم اختلاف‌هایی داشتند. با شروع اختلاف‌ها در میان مسلمانان عثمان که خود از صحابه بود، به قصد ایجاد اجماع و اتفاق نظر در میان مسلمانان نسخه‌ای رسمی از متن قرآنی را پدید آورد. او یا دقیق تر بگوییم کمیته منصوب از جانب او و متشکل از برخی صحابه این امر را با فرستادن مصاحفی از قرآن به شهرهای مختلف انجام داد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم
مخطوطات قرآنی صنعاء
مصحف صنعاء
ترتیب اوراق مصحف صنعاء 1 و محتوای قرآنی آن
رسانه‌ها: غلبه شایعه بر واقعیت
مصحف صنعاء 1 و متن رسمی قرآن
تاریخ گذاری نسخه صنعاء 1
منابع در باب مخطوطات صنعاء و مصحف صنعاء 1
ترجمه حاضر
پیشگفتار نویسندگان بر ترجمه فارسی
چکیده
صنعاء 1 و حوزۀ مطالعات قرآنی
دلالت‌های متنی انتقادی؛ دلالت‌های تاریخی
رسانه ها و مصحف صنعاء
یادداشتی بر این ویرایش
علائم و قراردادها
متن لایه زیرین مصحف صنعاء 1
ضمیمه 1: دربارۀ متن زیرین
ضمیمه 2: دربارۀ متن رویی
تصاویر مصحف صنعاء 1 نسخه 27.1-01 لایه زیرین
تصاویر مصحف صنعاء 1 نسخه 27.1-01 لایه رویی
تصاویر مصحف صنعاء 1 برگه‌های حراج‌ها، لایه زیرین و رویی
تصاویر مصحف صنعاء 1 نسخة المکتبة الشرقیة، لایه رویی
کتابنامه
فهرست اصطلاحات مهم
نمایه‌ها