معرفی و دانلود کتاب قانون، قانون گذاری و آزادی - جلد 3: نظم سیاسی مردمان آزاد

معرفی کتاب قانون، قانون گذاری و آزادی - جلد 3: نظم سیاسی مردمان آزاد

گزارشی جدید از اصول آزادی‌خواهانه‌ عدالت و اقتصاد سیاسی

این کتاب جلد سوم از اثر سه جلدی هایک تحت عنوان کلی «قانون، قانون‌گذاری و آزادی» است. نویسنده در این اثر کوشیده است تا ضمن گزارشی موجز و منسجم از اصول اندیشۀ آزادیخواهی، معضلات مهم جوامع مدرن را برشمرده و برای برخی از آن‌ها راه‌حل‌هایی ارائه کند. عنوان فرعی کتاب «گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانۀ عدالت و اقتصاد سیاسی» است. همچنان‌که از این عنوان برمی‌آید، مضمون اثر هایک اصول آزادیخواهی (لیبرالیسم کلاسیک) با تأکید بر موضوع عدالت و اقتصاد سیاسی است. از نظر هایک بخش بزرگی از دستاوردهای تمدن بشری در نتیجه شکل‌گرفتن برخی نظم‌های خودجوش در روابط میان انسان‌ها امکان‌پذیر شده است، نظم‌هایی که محصول عمل انسان‌ها است اما نتیجۀ طرح و قصد آن‌ها نیست. زبان، قواعد حقوقی و بازار رقابتی ازجملۀ اساسی‌ترین این‌گونه نظم‌ها هستند که شالودۀ اصلی همۀ پیشرفت‌های تمدن را فراهم آورده‌اند. به عقیدۀ وی آزادی مهم‌ترین دستاورد تمدن مدرن و درعین حال شرط لازم برای دوام و بقای آن است. انگیزۀ اصلی هایک برای نوشتنِ این کتاب، همان‌گونه که خود در مقدمه توضیح می‌دهد، هشدار دربارۀ انحرافاتی است که آزادی را در معرض تهدید قرار داده است. از نظر وی آزادی در جوامع مدرن در سایۀ شکل‌گرفتن مالکیت فردی و گسترش مبادلات آزادانه میان انسان‌ها یعنی نظم بازار امکان‌پذیر شده است. آزادی و نظم بازار دو روی یک سکه‌اند و یکی بدون دیگری قابل تصور نیست. با توجه به اهمیت اقتصاد سیاسی یا علم اقتصاد برای شناخت نظم بازار، مبانی مفهومی این علم جایگاه ویژه‌ای در اندیشۀ هایک دارد. علت این‌که «اقتصاد سیاسی‌» در عنوان فرعی اثر هایک جای گرفته ازهمین‌رو است.

فهرست مطالب کتاب

12- عقیده اکثریت و دموکراسی معاصر
توهم‌زدایی فزاینده درباره دموکراسی
قدرت نامحدود، نتیجه محتوم شکل رایج دموکراسی است
مضمون واقعی آرمان دموکراتیک
ضعف‌های مجلس انتخابیِ با قدرت نامحدود
ائتلاف گروه‌های منافع متشکل و دستگاه شبه دولتی
توافق بر سر قواعد عمومی و اقدامات خاص
13- تقسیم اختیارات دموکراتیک
از میان رفتن مفهوم اولیه وظایف هیئت مقننه
نهادهای انتخابیِ موجود برحسب نیازهای دولت شکل گرفته‌اند، نه قانون‌گذاری
هیئت‌هایی که از اختیارات مدیریتی ویژه‌ای برخوردارند، برای وضع قوانین مناسب نیستند
خصلت «مجلس نمایندگانِ» موجود را وظایف دولتی آن را رقم زده است
قانون‌گذاری حزبی منجر به زوال جامعه دموکراتیک می‌شود
خرافه صنع‌گرایانه درباره حاکمیت
تقسیم ضروری اختیارات مجلس‌های انتخابی
دموکراسی یا دِمَرشی
14- بخش عمومی و بخش خصوصی
وظایف دوگانه دولت
کالاهای عمومی
تعیین حدود و ثغور بخش عمومی
بخش مستقل
وضع مالیات و اندازه بخش عمومی
امنیت
انحصار دولتی در خصوص خدمات
اطلاعات و آموزش
موضوعات مهم دیگر
15- سیاست دولت و بازار
امتیازات رقابت ربطی به «کامل» بودن آن ندارد
رقابت به مثابه فرآیند اکتشاف
اگر شرایط واقعی رقابت «کامل» وجود نداشته باشد، نمی‌توان بنگاه‌ها را وادار به فعالیت به‌گونه‌ای کرد که «گویی» رقابت کامل وجود دارد
دستاوردهای بازار آزاد
رقابت و عقلانیت
اندازه، تمرکز و قدرت
وجوه سیاسی قدرت اقتصادی
زمانی که انحصار زیان‌بخش می‌شود
مسئله قوانین ضدانحصار
خطر اصلی نه خودخواهی‌های فردی، بلکه خودخواهی‌های دسته‌جمعی است
عواقب تعیین سیاسی درآمد گروه‌های مختلف
منافع قابل سازماندهی و منافع غیرقابل سازماندهی
16- ناکامی آرمان دموکراسی: جمع‌بندی
ناکامی آرمان دموکراسی
دموکراسی «چانه‌زنانه»
راه آمدن با گروه‌های منافع متشکل
قانون در مقابل دستور‌العمل
قوانین و حکومت خودکامه
نابرابری در برابر قانون منجر به خودکامگی می‌شود
تفکیک اختیارات برای جلوگیری از حکومت نامحدود
17- مدلی برای قانون اساسی
چرخش نادرست در تحول نهادهای انتخابی
فایده مدلی از قانون اساسی آرمانی
اصول اساسی
دو مجلس منتخب با وظایف متمایز
ملاحظات تکمیلی درباره نمایندگی برحسب گروه‌های سنی
مجلس دولتی
دادگاه قانون اساسی
ساختار کلی قدرت
اختیارات اضطراری
تقسیم اختیارات مالی
18- تحدید قدرت و خلع ید از سیاست
قدرت محدود و قدرت نامحدود
صلح، آزادی و عدالت: سه ارزش بزرگ سلبی
تمرکز و تمرکززدایی
تقابل میان حکومت اکثریت و حکومت قانونِ مورد تایید اکثریت
سردرگمی اخلاقی و تخریب زبان
رویه دموکراتیک و اهداف مساوات‌گرایانه
«کشور» و «جامعه»
در بازی مبتنی بر قواعد، عدالت رفتاری جایی ندارد
شبه دولتِ منافع متشکل و رشد بیش از حد دولت
دموکراسی نامحدود و تمرکز
تفویض سیاست داخلی به حکومت‌های محلی
لغو انحصار دولت در عرضه خدمات
خلع ید از سیاست
موخره
منشأ ارزش‌های انسانی
اشتباه زیست‌شناسی اجتماعی
فرایند تحول فرهنگی
تحول ساختارهای پیچیده متکی به خود
لایه‌های قواعد رفتار
قواعد مرسوم و نظم اقتصادی
دیسیپلین آزادی
ظهور دوباره غرایز ابتدایی سرکوب‌شده
تحول، سنت و پیشرفت
جعل اخلاقیات جدید در خدمت غرایز دیرینه: مارکس
نابودی ارزش‌های ضروری با اشتباه علمی: فروید
ورق برگشت
یادداشت‌ها