معرفی و دانلود کتاب عقل سرخ

معرفی کتاب عقل سرخ

شیخ شهاب الدین سهروردی در کتاب عقل سرخ، در قالب داستانی کوتاه و تمثیلی، دغدغه‌های عرفانی را مطرح می‌کند و ایده‌های فلسفی‌اش را بازمی‌گوید. این قصه روایت یک باز شکاری اسیر است که از چنگال زندانبان‌هایش فرار کرده و با بندی بر پاهایش، راه صحرا در پیش گرفته؛ باز، در آنجا با مردی سرخ‌روی مواجه می‌شود، با او به گفت‌وگو می‌پردازد و پرسش‌هایش را از این مرد خردمند می‌پرسد.

درباره‌ی کتاب عقل سرخ

راوی این داستان پرنده‌ای روشن‌ضمیر و آگاه است. این باز دورانی را روایت می‌کند که عده‌ای اسیرش کرده بودند و او را با چشمانی بسته در قفس نگه می‌داشتند. به‌مرور چشم‌بند از او برداشتند تا به اطرافش عادت کند. باز، می‌بیند که گرد او ده مرد قرار دارند؛ پنج نفر رو به او و پنج نفر پشت به او. و با چهار بند پاهایش را بسته‌اند. پرنده که در حسرت آزادی و پرواز است، وقتی نگهبان‌هایش را غافل می‌بیند، از فرصت استفاده کرده و با بندهایش، لنگان‌لنگان از آنجا فرار می‌کند. او که راه صحرا را در پیش گرفته، در مسیر خود یک مرد عجیب و سرخ‌موی را می‌بیند. باز تصور می‌کند که این مرد، جوان است، مرد اما به او می‌گوید نه‌تنها جوان نیست بلکه اولین فرزند آفرینش و بسیار پیر است. باز از او می‌پرسد که از کجا می‌آید، و سالک پاسخ می‌دهد از کوه قاف! او سیاحی است که گرد جهان می‌گردد و شگفتی‌های آن را می‌بیند. پس‌ازآن برای باز از هفت عجایبی که در جهان ‌دیده صحبت می‌کند...

کتاب عقل سرخ، رساله‌ی فلسفی و عرفانی شهاب‌الدین سهروردی است که احتمالاً در قرن هفتم هجری قمری به تحریر درآمده است. شیخ اشراق در این کتاب دغدغه‌های عرفانی خود را در قالب داستانی تمثیلی بیان می‌کند. قصه از زبان بازی روایت می‌شود که حالا به مرتبه‌ی روشن‌ضمیری و معرفت رسیده. او برای مخاطبش تعریف می‌کند که چطور به این جایگاه نائل شده و چه مراحلی از طریقت را طی کرده است. باز از مردی خردمند و عجیب نام می‌برد که راهنمای او در این مسیر بوده. مردی هم‌زمان پیر و جوان! می‌گوید که این سالک ریش و موی سرخی داشت برای همین در ابتدا تصور کرده که او جوان است. اما آن فرزانه می‌گوید که پیش از همه‌ی انسان به وجود آمد. ریش و مویش هم سپید است. اما انعکاس نور و تلاقی سپیدی و سیاهی است که باعث شده سرخ به نظر برسد؛ همچون شفق که سرخ است و از تلاقی نور سپید خورشید و سیاهی شب شکل می‌گیرد؛ همچون آتش که در پایین سپید و دودش در بالا سیاه است ولی در میان سرخ به نظر می‌رسد. عنوان کتاب عقل سرخ هم به همین نکته ارجاع می‌دهد. اولین مواجهه‌ی باز با این پیر خردمند باعث می‌شود تحت تأثیر او قرار بگیرد و شنونده‌ی حرف‌هایش باشد.

شهاب‌الدین سهروردی در کتاب عقل سرخ از بسیاری از عناصر آشنا استفاده کرده. سرخ‌موی به باز می‌گوید که جایگاه او قله‌ی کوه قاف است و باید به آنجا برسد. همین‌طور باید از هفت عجایب بگذرد تا بدان جا دست یابد. عناصری همچون کوه قاف یا پرندگان اساطیری پیش‌تر در شاهنامه درباره‌ی آن‌ها صحبت شده و حالا شیخ اشراق در کتاب عقل سرخ به‌وضوح مطالبی را به حماسه‌ی فردوسی ارجاع می‌دهد. همین‌طور هفت شگفتی و یازده کوهستان و نمونه‌هایی ازاین‌دست همگی المان‌هایی آشنا در ادبیات عرفانی ایران هستند. اینکه عارف باید راه دراز و پرپیچ‌وخمی را طی کند و از موانع زیادی بگذرد. او در عین اینکه از این سختی‌ها عبور می‌کند، باید در مسیرش خیلی از مفاهیم را هم یاد بگیرد. درواقع مقصد بهانه است و طارق در راه است که می‌آموزد و خود را ارتقا می‌دهد. سهروردی در این داستان به مفاهیم فلسفه‌ی خود هم اشاره دارد؛ او در ضمن قصه‌ای نمادین، بحث عقل کلی و عقل جزئی را پیش می‌کشد و درباره‌ی آن‌ها نیز صحبت می‌کند.

کتاب عقل سرخ را نشر ارس به چاپ رسانده است.

کتاب عقل سرخ برای چه کسانی مناسب است؟

دوستداران ادبیات عرفانی و همین‌طور علاقه‌مندان به فلسفه‌ی شیخ اشراق می‌توانند این کتاب را مطالعه کنند.

در بخشی از کتاب عقل سرخ می‌خوانیم

گفت از هر طرف که روی، اگر راه روی راه بری. گفتم نشان ظلمات چیست؟ گفت سیاهی، و تو خود در ظلماتی، اما تو نمی‌دانی، آن کس که این راه رود چون خود را در تاریکی بیند، بداند که پیش از آن هم در تاریکی بوده است و هرگز روشنایی به چشم ندیده. پس اولین قدم راه‌روان این است و از اینجا ممکن بود که ترقی کند. اکنون اگر کسی بدین مقام رسد از اینجا تواند بود که پیش رود مدعی چشمه‌ی زندگانی در تاریکی بسیار سرگردانی بکشد اگر اهل آن چشمه بود به عاقبت بعد از تاریکی روشنایی بیند، پس او را بی آن روشنایی نباید گرفتن که آن روشنایی نوری است از آسمان بر سر چشمه‌ی زندگانی اگر راه برد و بدان چشمه غسل برآرد از زخم تیغ بلارک ایمن گشت.