معرفی و دانلود کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام

معرفی کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام

شادی و اندوه جزو نیازهای اساسی روحی و جسمی انسان به شمار می‌رود که برای هر کدام از آن‌ها فلسفه‌هایی مجزا در دین اسلام وجود دارد. جهت آشنایی با این اصول کاربردی کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام اثر محمدحسین ایراندوست را مطالعه کنید.

درباره‌ی کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام:

«شادی» و «اندوه» جزء نیازهای اساسی روحی و فطری انسان است. دین اسلام با اینکه به تمام نیازهای روحی و جسمی انسان همیشه توجه داشته، اما برای این دو مورد سفارشات ویژه‌ای در نظر گرفته است. آیات متعدد در قرآن و روایات از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) در مورد شادی و اندوه، نشان می‌دهند که چقدر این دو نیاز در دین اسلام از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

آیات قرآن شادی و نشاط را هم ستوده و هم نکوهش کرده است و همین دو موضع‌گیری مهم سبب اهمیت موضوع شده و ضرورت تحقیق و بررسی بیشتر را ایجاب می‌کند. مثلا در آیاتی مؤمنین را دعوت به شادی نموده و یا از حُسن شادی مومنان، زمانی که وعده‌های الهی، محقق می‌شود، یاد می‌کند و در آیاتی هم، شادی‌های بی‌جا را مورد انتقاد قرار داده است.

احادیث معصومین ضمن ترغیب و تشویق فراوان به نشاط و دوری از اندوه، ملاک‌هایی را برای شادی نیز بیان می‌کند از قبیل شادی اطاعت از خداوند، شادی پرهیز از گناه، شادی احیای ارزش‌ها و شادی احیای حق! همچنین عواملی در زندگی همانند ثروت، سلامتی، آرامش خاطر، مسافرت، کار و تأثیر آن بر شادی، پرهیزکاری، خوشرویی، بوی خوش، لباس روشن و... منجر به احساس شعف در انسان می‌شوند.

کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام در صدد است تا ضمن پاسخ به این سؤال که ماهیت شادی و اندوه در قرآن و روایات چیست و این دو نیاز روحی و فطری در اسلام از چه جایگاهی بر خوردار است، عوامل ایجاد شادی و اندوه از نگاه اسلام را تبیین نموده و ملاک‌های دینی در تمایز میان انواع شادی و اندوه ممدوح و مذموم را جمع‌آوری کرده و نمونه‌هایی از روش‌های «شناختی» و «رفتاری» پیامبر اعظم (ص) و امامان معصوم در ایجاد شادی ممدوح را بیان کند. و از آن جا که این بحث می‌تواند از سلیقه‌های مختلف اشخاص، تاثیر پذیرد. تلاش زیاد به عمل آمده تا از اظهار نظر و بیان عقیده شخصی و دخالت دادن سلیقه‌های خاص فکری در بحث خودداری شده و به بیان باورهای مشهور و قابل دفاع بسنده شود.

کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب راهنمای بسیار خوبی برای درک مفهوم واقعی شادی و اندوه در دین اسلام است و به افرادی پیشنهاد می‌شود که به موضوعات دینی و اخلاقی علاقه دارند.

در بخشی از کتاب شادی و اندوه از نگاه اسلام می‌خوانیم:

شادی حقیقی که در قرآن به عنوان فضیلت اخلاقی از آن یاد شده، شادمانی به خاطر فضل و بخشش الهی است. در مرحله شادی طبیعی اشاره شد که وصول بشر به رحمت الهی موجب شادی است. و این ناشی از طبع اولیه انسان است. اکنون یک شادی درجه دوم هم مطرح می‌شود و آن شادی است که شخص این رحمت را از جانب خدا می‌داند. این از بهترین انواع شادی‌ها محسوب می‌شود: «بگو که باید منحصرا به فضل و رحمت خدا شادمان شوند که آن شادمانی بهتر و مفیدتر از ثروتی است که می‌اندوزند.»

این «فرح» و شادی کاملا ممدوح و پسندیده است و از نوع «شادی طبیعی» نیست. شخص در این مرحله از شادی، نعمت‌ها را از فضل الهى و از جانب او می‌داند، نه از ناحیه خود. و همین سبب می‌شود تا شادى او رنگ الهى بیابد و سبب فخر فروشى و تکبّر نگردد.

آنچه مسلّم و روشن است، در این آیه انسان به شادی حقیقی «مأمور» شده است. یعنی به او امر شده که‌ای انسان باید این چنین شاد بشوید: «فَبِذَلِکَ فَلْیَفْرَحُوا»

بیشتر مفسران از این آیه (یونس، 58) امر و دستور به فرح و شادی را استنباط نموده و لذا این سؤال را مطرح کرده‌اند که چگونه ممکن است خداوند امر به شادی نماید در حالیکه در جای دیگر قرآن (سوره قصص، آیه 76) از شادی و فرح، نهی نموده است: «شادمان مباش که خدا هرگز مردم پر نشاط و شادمان را دوست نمی‌دارد».

در پاسخ بیشتر مفسران قاعده معیار تشخیص شادی پسندیده از شادی ناپسند، را گفته‌اند که از سوی افرادی مانند ابن عطیه اندلسی (481 -541) مفسر و محدث مالکی مطرح شده است. یعنی هرگاه «فَرح» با یک قیدی ذکر شود، شادی پسندیده و مطلوب است. و هرگاه بدون قید ذکر شود، شادی ناپسند مراد است.

ولی به نظر می‌رسد راه بهتر و شایسته تر آن است که بگوییم در ساحت انسانی، همه صفات و کیفیات نفسانی، مراتب و مراحل و درجاتی دارد. شادی هم از این قاعده مستثنی نیست. و برای آن سه مرحله «شادی مذموم» و «شادی طبیعی» و «شادی ممدوح یا حقیقی» قائل شویم. و امر خداوند به این شادی ممدوح و حقیقی تعلق دارد.

مرحوم علامه طباطبایی معتقدند «اَمر ِ به شادی و فرح» در این آیه افاده حصر دارد. یعنی منحصراً انسان به همین نوع شادی مأمور است. نه به شادی‌های دیگر. زیرا مقدم‌ آوردن‌ کلمه «بذلک» در این آیه می‌فهماند تنها و تنها به این نوع شادی، خوشحالی‌ کنند، ‌یعنی‌ ‌غیر‌ ‌ فضل‌ و رحمت‌ الهی هیچ‌ چیزی‌ مایه‌ خوشحالی‌ نیست‌.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: کلیات
تعاریف و مفاهیم
مفهوم شادی
مفهوم اندوه
شادی در قرآن
1- افراط در شادی
2- شادی طبیعی
3- شادی حقیقی
اندوه در قرآن
موضع‌گیری قرآن نسبت به شادی و اندوه
الف) شادی ممدوح در قرآن
ب) شادی نکوهیده در قرآن
شادی و اندوه در روایات
اصل ملازمت غم و شادی
فصل دوم: عوامل شادی
عوامل ایجاد شادی و اندوه در علم روانشناسی
عوامل موثر بر «S. W. B» یا ایجاد شادکامی
1- مذهب
2- ثروت
3- سن
4- جنس
5- نژاد
6- اشتغال
7- فعّالیت‌ها و پیوندهاى اجتماعى
8- رویدادهاى زندگى
9- شخصیت
10- نگرش مثبت
11- سلامت جسمانى
12- ارتباط کلامی نشاط آفرین
13- تبسم و خنده
14- احترام و تکریم
15- هدیه دادن و گرفتن
16- آراستگی و نظافت ظاهری
17- تحمل دیگران
18- تفریح و مسافرت
19- ورزش
20- دید و بازید
عوامل ایجاد شادی و اندوه در قرآن و روایات
عوامل ایجاد شادی در قرآن
1- اطاعت از خداوند
2- استقامت
3- یاد خدا
4- ثروت
5- نگرش مثبت به دشواری‌ها و سختی‌ها
6- توبه و بازگشت به خدا
7- امید به فضل الهی
8- اطاعت از فرمان رسول خدا
9- خدمت بی‌منت
10- توکل به خدا
11- امید به وعده الهی
12- عدم دلبستگی به دنیا
13- دوری از غرور اخلاقی
14- پرهیز از فخر فروشی
15- پرهیز از غرور علمی
16- پرهیز از فرقه گرایی
عوامل ایجاد شادی در روایات
1- ایمان
2- سلامتی و تندرستی
3- صبر و یقین
4- عقیده به قضا و قدر الهی
5- استغفار زیاد و ذکر گفتن
6- توجه به اصل ملازمت شادی و غم در دنیا
عوامل ایجاد اندوه در روایات
1- میل و رغبت شدید به دنیا
2- چشم دوختن به ثروت دیگران
3- حسادت
4- یاس و ناامیدی
5- بی‌صبری و بی‌قراری
6- شک
7- بدهکاری و قرض
8- افکار منفی
9- تامین رزق و روزی
10- لذت زودگذر
11- خشم بر اشخاص توانا و مقتدر
12- کسالت و تنبلی
راه درمان حزن در روایات
1- ولایت الهی
2- صبر استوار
3- یقین نیکو
4- تکیه بر تقدیر
5- اذکار الهی
فصل سوم: روش‌های ایجاد شادی در اسلام
روش‌های پیامبر (ص) و امامان (ع) در ایجاد شادی ممدوح
روش‌های نظری
1- شناخت حقیقت آخرت
2- شناخت ماهیت پاداش‌های اخروی
3- شناخت رازق
روش‌های عملی
1- نمازخواندن
2- ورزش
3- تفریحات
3-1- ورزش و مسابقه
3-2- سفر و گردش
3-3- استفاده از مظاهر زیبای موجود در طبیعت
4-3- استفاده از لذات حلال در مسائل زناشویی
4- دید و بازدید و صله رحم
مصادیق شادی‌های پسندیده در سیره نبوی
1- خواستگاری
2- گفتگوی شاد
3- کار به هنگام و بی نقص
4- نزول باران
فصل چهارم: اقسام شادی و اندوه
اقسام شادی
اقسام اندوه
1- اندوه بر صفات اخلاقی ناپسند
2- اندوه بر رفتار زشت
3- اندوه بر سُستى در انجام کارهای نیک
4- اندوه بر یاد قیامت
انواع شادی‌های مثبت
1- اعمال ما تقدم
2- دیدار برادران دینی
3- ذکر و یاد خدا
4- شادی در روز شادی معصومان
انواع شادی‌های منفی
1- شادی به وسیله گناه
2- شادی تمسخر آمیز
3- شادی ناشی از غرور و سرمستی
4- شادی از مشکلات دیگران
5- شادی با دروغ
مصادیق اندوه ممدوح در قرآن و روایات
1- اندوه به خاطر نادانی و گمراهی مردم
2- اندوه مشفقانه نسبت به مردم
3- اندوه به جهت از دست دادن نیکی‌ها
4- اندوه به جهت مصائب اهل بیت
5- غم و اندوه عرفانی
فهرست منابع
منابع انگلیسی
نمایه اعلام و اسامی
نمایه موضوعات