معرفی و دانلود کتاب زبان وحی

معرفی کتاب زبان وحی

تأمل در زبان قرآن از گذشته‌های دور مورد توجه فلاسفه و متکلمین اسلامی و نیز فقها و اصولیون و دانشمندان علوم قرآنی بوده است. کتاب زبان وحی اثر محمدحسین ایراندوست تفرجی در منطق فهم زبان قرآن است.

پیشینه مباحث زبان‌شناسی قرآن در علم القرائه و سایر علوم قرآنی و نیز در مباحث کلام قدیم و فلسفه نمایانگر آن است که اندیشمندان اسلامی از دیرباز به مباحث «زبان قرآن» توجه داشته‌اند. همچنین مباحث زبان دین در غرب بر منطق فهم زبان قرآن بی‌تاثیر نبوده است.

در رشته دکتری علوم قرآن در دانشگاه درسی تحت عنوان زبان وحی با هدف تحلیل زبان قرآن و نظریات مربوط به آن، در نظر گرفته شده است. این کتاب براساس سرفصل این درس تنظیم شده و لذا فصل نخست به مفهوم‌شناسی زبان و زبان قرآن و نظام‌های حاکم بر زبان اختصاص یافته است. در فصل دوم، مبحث مهم پیشینه زبان قرآن در میان مسلمانان مورد بررسی قرار گرفته است. علم القرائه نخستین دانش مدونی است که برخی از مباحث مهم زبان شناسی قرآن در آن مورد تحقیق قرار گرفته و به همین دلیل گفتار نخست به مبحث «علم القرائه» رقم خورده است. سپس دانش فلسفه با این نگاه مورد بررسی قرار گرفته و در گفتار دوم پیشینه این مباحث در علم کلام مورد دقت و تأمل قرار گرفته است و به عنوان نمونه مسائل و موضوعاتی مانند «معانی صفات خدا» و « نظریه تشبیه و تنزیه» مورد بسط واقع شده است. در گفتار سوم به سابقه این مباحث در علم اصول فقه اشاره شده و طبیعی است که مباحثی از قبیل ارتباط میان لفظ با معنی از دیدگاه اصولیون و چیستی وضع و کیستی واضع و حقیقت شرعیه و متشرعه و اصول لفظیه مورد تامل قرار گیرد. گفتار چهارم به سابقه این مباحث در علوم قرآن اختصاص دارد و لذا نخست پدیده وحی و نگاههای هرمنوتیکی به آن، مطرح شده و مباحثی مانند «محکم و متشابه» و «تفسیر و تاویل» و « ظاهر و باطن» و «وجوه و نظایر» به عنوان نمونه مورد تامل قرار گرفته زیرا در این موضوعات سابقه مباحث زبان شناسی در علوم قرآن به وضوح مشاهده می شود. در فصل سوم مباحث زبان دین در غرب گزارش شده و به همین منظور در گفتار اول مسئله معنا‌شناسی و در گفتار دوم مباحث دانش هرمنوتیک، از جمله مفهوم‌شناسی هرمنوتیک، رویکرد هرمنوتیکی شلایر ماخر، پارادکس شلایرماخر، رویکرد هرمنوتیکی هایدگر، پیش‌ فهم و انواع آن از منظر هایدگر، عناصر فهم از دید گادامر، رویکرد هرمنوتیکی اریک هیرش، رویکرد هرمنوتیکی کویین تین اسکینر ساز و کارهای اسکینر برای تحقق فهم متن، همراه با جمع‌بندی مطرح شده است و در فصل چهارم نظریات مربوط به زبان قرآن، از جمله نظریه عرفی بودن زبان قرآن، نظریه فراعرفی بودن زبان قرآن، نظریه رمزی بودن زبان قرآن و نظریه علمی بودن زبان قرآن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در بخشی از زبان وحی می‌خوانیم:

معنای مشهور فلسفه که امروزه کاربرد زیادی دارد و معمولا وقتی فلسفه بدون قید به کار می‌رود این معنا از آن اراده می‌شود همان متافیزیک یا هستی‌شناسی است. متافیزیک در عربی به مابعدالطبیعه ترجمه شده است. بر اساس نقل‌های تاریخی این کلمه اولین‌بار به عنوان نامی برای بخشی از بحث‌های علمی ارسطو برگزیده شد که ارسطو نامی به آن‌ها نداده بود. از آنجا که این بحث‌ها پس از مباحث مربوط به طبیعیات قرار داشت نام متافیزیک به آن‌ها داده شد. در زبان عربی نیز کلمه مابعدالطبیعه به همین معنا اشاره دارد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: تعریف زبان و زبان قرآن
گفتار اول: زبان در قرآن
گفتاردوم: نظام‌های حاکم بر زبان در معنای سوم
فصل دوم: پیشینه زبان قرآن در میان مسلمانان
گفتار اول: علم القرائه
گفتار دوم: دانش فلسفه
گفتار سوم: علم کلام
1- معانی صفات خدا
2- نظریه تشبیه و تنزیه
گفتار چهارم: علم اصول فقه
1- ارتباط میان لفظ با معنی از دیدگاه اصولیون
2- چیستی وضع و کیستی واضع
3- حقیقت شرعیه و متشرعه
4- اصول لفظیه
گفتار پنجم: علوم قرآن
1- پدیده وحی
2- محکم و متشابه
3- تفسیر و تاویل
4- ظاهرو باط
5- وجوه و نظایر
فصل سوم: مباحث زبان دین در غرب
گفتار اول: معنا شناسی
گفتار دوم: هرمنوتیک
1- مفهوم شناسی هرمنوتیک
2- رویکرد هرمنوتیکی شلایر ماخر
2-1- عمومی سازی
2-2- ارکان اصلی نظریه هرمنوتیکى شلایر ماخر
2-3- پارادکس شلایرماخر
2-4- پاسخ شلایرماخر
2-5- تفاوت جوهری
3- رویکرد هرمنوتیکی هایدگر
3-1- چیستی «فهم» از منظر هایدگر
3-2- تقدّم فهم بر زبان و تفسیر
3-3- پیش‌ فهم و انواع آن از منظر هایدگر
3-4- عدم بطلان دور هرمنوتیکی در اندیشه هایدگر
4- رویکرد هرمنوتیکی گادامر
4-1- عناصر فهم از دید گادامر
الف- تاریخمندی
ب- زبان
ج- پیشداوری ها
د- گفتگوی با متن
4-2- پیش‌فرض‌های فهم از دید گادامر
الف- تاریخ اثرگذار
ب- سنّت
4-3- دور هرمنوتیکی
4-4- نقد هرمنوتیک گادامر
5- رویکرد هرمنوتیکی اریک هیرش
6- رویکرد هرمنوتیکی کویین تین اسکینر
6-1- تفاوت میان انگیزه و نیت مولف
6-2- جایگاه زمینه اجتماعی متن
6-3- نسبی گرایی در نظریه اسکینر
6-4- سازوکارهای اسکینر برای تحقق فهم متن
الف- بعد ایجابی
ب- بعد سلبی
7- جمع بندی
7-1- ارائه وجوه تمایز
7-2- ارائه وجوه اشتراک
فصل چهارم: نظریات مربوط به زبان قرآن
گفتار اول: نظریه عرفی بودن زبان قرآن
1- لوازم نظریه عرفی بودن
2- شبهات وارد بر نظریه عرفی بودن
الف- شبهه تسامح با عقاید باطل
ب- شبهه قشری و کم مایه بودن سخن قرآن
ج- شبهه فرسودگی محتوای قرآن
گفتار دوم: نظریه فراعرفی بودن زبان قرآن
1- دلایل فراعرفی بودن
گفتار سوم: نظریه رمزی بودن زبان قرآن
گفتار چهارم: نظریه علمی بودن زبان قرآن
فهرست منابع