معرفی و دانلود کتاب سمفونی مشروطه: زیست سقراطی دگرگونه

معرفی کتاب سمفونی مشروطه: زیست سقراطی دگرگونه

کتاب سمفونی مشروطه: زیست سقراطی دگرگونه نوشته محمود علیپور، به بازبینی قسمتی ناپدید شده از تاریخ معاصر ایران و بررسی 4 اندیشه سیاسی از جمله، محمد اسماعیل محلاتی، حاجی میرزا نصرالله ملک‌المتکلمین، سید جمال‌الدین واعظ و میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل پرداخته است.

سمفونی مشروطه، تاریخ واقعه و آمان‌های مردمی است که ایران را برای ایرانیان می‌خواستند. در مقابل هرگونه فساد داخلی و زورگویی و تحکم خارجی مقابله کردند و تن به پستی ندادند. شیخ محمد اسماعیل محلاتی، حاجی میرزا نصرالله ملک المتکلمین، سید جمال الدین واعظ و میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل در این سمفونی وجود دارند و چند فرهنگ‌گرایان تاریخ مشروطه‌اند. عده‌ای که سیاست را نه به معنای به کار بستن نفوذ، تنبیه، سانسور، مجازات، که به معنای آزادی، حریت، عدالت، مساوات و توزیع احتیاج‌های ضروری برای زندگی خوب می‌دیدند. به همین دلیل، زبان آن‌ها، زبان از یاد رفته‌ای شده‌ است که در مقابل زبان آمر، به ویژه در جریان باغشاه به محاق رفت. به راستی اتفاق باغشاه چرخشگاهی برای ایجاد کج روی در حرکت‌های اجتماع گرایانه و عدالت خواهانه در اجتماع منکر ایرانی در آن زمان است.

در این کتاب هدف پیدا کردن زاویه‌های نهان و نوعی زبان سیاسی به محاق رفته است. زبانی که جای خالی آن در محوطه فکری در حال حاضر ما کاملا حس می‌شود. از مختصات مهم این زبان این است که متفکرین این لهجه یا زبان زرگری، مفهوم‌ها و گذاره‌های بیگانه و تعریف نشدۀ روزگار خود را، که حاصل رویارویی با غرب یا دشوارهای ناشی از راهیابی مدرنیسم و نهادهای اقتصادی و سیاسی آن در ایران می‌دیدند، به سوال می‌گرفتند و در رساله‌ها و خطابه‌های خود، به مردم پیشنهاد می‌کردند تا درباره این پرسش‌ها فکر کنند. و از این رو درصدد رفع بی‌علمی و بی‌خردی آن‌ها بر می‌آمدند. در واقع چهار تن که در این اثر از آن‌ها به عنوان سقراط‌های دیگر در مشروطه ذکر می‌شود، شیخ محمد‌اسماعیل محلاتی و میرزاجهانگیرخان صوراسرافیل به وسیله زبان نوشتاری، و ملک المتکلمین و سید جمال‌الدین واعظ به وسیله زبان گفتاری، بر اجرا این عمل، تلاش کردند. از اصل کار سقراط نیز این چنین بود، که در رویارویی با مخاطبانش، مفهوم‌ها و واقعه‌ها را به چالش می‌کشید و با اطلاع از موقعیت نادانی و جهل، خودش را در صف مردم قرار می‌داد و تلاش بر آگاه‌سازی آن‌ها می‌کرد که این قاعده به «النخوس» معروف شده است.

قصد کتاب سمفونی مشروطه بر این است که اظهار کند این چهار تن با رخدادی خطاب به مشروطه مقابل بوده‌اند که آن را برای زندگی نیک مردم، لازم دیده و از این رو در صدد برطرف کردن گنگی و پیدا کردن مفهوم صحیح آن برآمده‌اند. از این رو نوعی رسالت سقراطی به شکلی دیگر را در ایران عهد مشروطه می‌بینیم. هر چند اظهار نشده نماند که در رقابت با گفتمان‌های دیگر به محاق رفتند.

در بخشی از کتاب سمفونی مشروطه می‌خوانید:

سید جمال‌الدین یکی از عالمان دینی برجسته ایران در عصر مشروطه‌خواهی و نیز یکی از برجسته‌ترین سخنرانان و خطیبان مشروطه خواه می‌باشد. اگرچه که در آذربایجان (تبریز)، اصفهان، تهران و نقاط دیگر واعظان مشروطه خواه و موثر فراوان بوده‌اند که در روشنگری و بسیج مردم برای مشروطه می‌کوشیدند، ولی نقش سیدجمال‌الدین و ملک‌المتکلمین که در تهران حضور داشتند بیشتر بوده است. همچنین در تهران نیز از کسانی مانند حاج شیخ مهدی واعظ و حاج شیخ محمد واعظ و امثال آنان نمی‌توان غفلت نمود.

سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی متولد همدان، بزرگ شده تهران و رشد یافته و دانش آموخته اصفهان می‌باشد و به همین دلیل مشهور به اصفهانی شده است. سید محمد علی جمال‌زاده نویسنده معروف معاصر فرزند اوست. سید جما‌ل‌الدین فرزند سید عیسی صدر عاملی در سال 1243 شمسی در همدان متولد شد. در پنج سالگی پدر خود را از دست داد و به همراه مادرش عازم تهران شد. در تهران ضمن تحصیل در مکتب‌خانه مدتی نیز در کنار دایی خود به بافندگی پرداخت ولی زود از آن کار منصرف شده و به ادامه تحصیل پرداخت. در سن بیست سالگی برای تکمیل دانش خود به حوزه علمیه اصفهان عزیمت کرد که در آن روزگار یکی از مراکز علمی معتبر ایران بود. وی در اصفهان تا حد کسب درجه اجتهاد به تحصیلات خود ادامه داد، ولی در حوزه منبر و خطابه و وعظ برجسته‌تر شد؛ به طوری که در مسجد نور متعلق به حاج آقا نورالله به سخنرانی می‌پرداخت. بعدها سخنرانی‌های خود را در ایام محرم و صفر به مدت سه سال در شیراز ادامه داد و مورد حمایت شعاع‌السلطنه واقع شد و با خانواده قوام‌السلطنه در افتاد و از خوف آنان دیگر به شیراز نرفت و به تبریز روی آورد که شهر دوم ایران بعد از تهران و ولیعهدنشین بود.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌مواجهه
فصل 1: اندیشه سیاسی شیخ دوراندیش؛ محمد اسماعیل محلاتی
زمینه و زمانه
مساوات
شهروندی
عدالت
حریت یا آزادی
شایسته سالاری
امنیت
فصل 2: شیخ پیشرو: اندیشه سیاسی حاجی میرزا نصرالله ملک‌المتکلمین
درباره ملک المتکلمین (زمینه و زمانه)
مساوات
شهروندی
عدالت
آزادی
شایسته‌سالاری
امنیت
فصل 3: سمفونیِ سیاست: اندیشه سیاسی سید جمال الدین واعظ
زندگی و زمانه
مساوات
عدالت
آزادی یا حُریت
امتیاز فضلی یا شایسته سالاری
امنیت
شهروندی و حق برخورداری
فصل 4: اندیشه سیاسی مدفون: کنشِ سیاسی میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل
زندگی و زمانه
عدالت و مساوات
انسان - شهروند، آزادی و اختیار
شایسته‌ سالاری و امنیت
رستاک پایانی
نمایه