معرفی و دانلود کتاب سرگذشت و قیام مختار ثقفی

معرفی کتاب سرگذشت و قیام مختار ثقفی

کتاب سرگذشت و قیام مختار ثقفی اثر علی حسنی کربوتلی به بررسی تاریخ راد مرد بزرگ اسلام، مختار بن ابى عبید ثقفى که یکى از چهره‌هاى درخشان عرب و از شخصیت‌هاى بزرگ اسلام است، می‌پردازد.

مختار ثقفی در زمان اموى‌ها در دولت عربى اسلام نقش بزرگى ایفا کرد که در حوادث سیاسى و زندگانى دینى و اجتماعى تأثیر به‌سزایى داشته و اثر آن همچنان تا پایان زندگى وى در سال 67 هجرى به جا مانده است. به‌راستى مى‌توان گفت که سیاست مختار در حیات سیاسى و دینى و اجتماعى و اقتصادى جهان اسلامى به‌خصوص در عراق و ایران و حجاز نتایج مهمى در برداشته است.

مختار تخم آرزوهاى دور و درازى را دردل‌هاى موالى (مسلمانان غیر عرب) کاشت و آنان در تمام دوران حکومت امویان براى روییدن نهال آن کوشش بسیار نمودند، تا در پایان توانستند عباسیان را به‌ساقط کردن حکومت امویان (132 ه) وادار سازند.

سیاست مختار نیز در تاریخ شیعه و احزاب خوارج و زبیرى‌ها و توابین به‌طور قابل توجه مؤثّر بوده است. این احزاب در دوران حکومت امویان نقش‌هاى مهمى داشتند.

تاریخ مختار نشان مى‌دهد که وى علاوه بر خردمندى و شخصیت ممتاز، بسیار باهوش و زیرک بوده و از این جهت در ردیف چهار نفر زیرکان معاصر خویش جاى گرفته است، اما تاریخ‌نویسان این انصاف را درباره‌ى او روا نداشتند، علت آن است که براى خلافت با او بیعت نشد، بلکه وى با نیروى اعتماد به‌نفس و کوشش‌هاى فراوان و با استفاده از هوش و زیرکى خویش به‌قدرت رسید و توانست از هنگام مرگ یزیدبن معاویه تا آغاز خلافت عبدالملک بن مروان یکه تاز میدان سیاست و مرد نیرومند و بى‌رقیب جهان اسلام جلوه کند.

مختار از سیاست‌مداران کارآزموده و درجه یک به‌شمار مى‌رود. وى توانست زمام سیاست را در حجاز و عراق به‌دست بگیرد، همچنین توانست شالوده‌ى دولت صحیح و منظمى را پىبریزد و در میدان حکومت و اداره‌ى امور به‌خوبى عرض‌اندام کند. وى نیز فرمانده‌ى جنگى برجسته‌اى بود که شایستگى خود را در بسیارى از میدان‌هاى جنگ به‌عرصه‌ى ظهور رسانید. حتى در ایام کودکى شانه‌به‌شانه‌ى پدرش ابوعبیدبن مسعود، فرمانده‌ى قشون عرب در فتوحات عرب در عراق در زمان خلافت عمر، شجاعت خود را به‌خوبى نشان داد.

در بخشی از سرگذشت و قیام مختار ثقفی می‌خوانیم:

معروف بود که قبیله‌ى ثقیف رجال برجسته و زیرک و دانا از خود مى‌پروراند. ابن هشام نقل مى‌کند: هنگامى که پیامبر اکرم (ص) در سال 8 هجرى شهر طائف را محاصره کرد «عیینة الفزارى» به‌ سپاهیان وى پیوست. این کار نه براى جنگ با ثقیف بود بلکه وى امید داشت که پیروزى و تصرف طائف نصیب پیامبر (ص) گردد و عیینة به‌یک کنیز دست یابد تا فرزند زیرک و تیزهوشى از او بار آورد، زیرا بنا برگفته‌ى «ابن‌هشام»، ثقیف قومى زیرک و باهوشند «قوم مناکیر» ولى خود «عیینة» نصیبى از فطانت نداشت و نتوانست آن را در اولاد خود به‌ وراثت بگذارد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: مختار: قبیله، خانواده، شخصیت و صفات او
طائف و قبیله‌ى ثقیف در جاهلیت
ثقیف پس از ظهور اسلام
خانواده‌ى مختار
پرورش مختار
شخصیت مختار میان رجال ثقیف
مختار و مغیرة‌بن شعبه ثقفى
مختار و زیادبن ابیه
مختار و حجاج‌بن یوسف ثقفى
صفات مختار
فصل دوم: انتشار مذهب شیعه در عراق
مختار و خلافت معاویة‌بن ابى‌سفیان
پیروى مختار از مذهب شیعه در خلافت یزیدبن معاویه
«مسلم‌بن عقیل» فرستاده‌ى امام حسین (ع) در خانه‌ى مختار
انتقال مسلم از خانه‌ى مختار به‌خانه هانى‌بن عروة
فصل سوم: مختار وزیر عبداللّه‌بن زبیر در حجاز
تبعید مختار از عراق
وضع حجاز در قبال یزیدبن معاویه
موقعیت ابن‌زبیر در برابر یزید و حسین‌بن على(ع)
مختار و ابن‌زبیر در حجاز
وضع عبداللّه‌بن عمر، داماد مختار، در برابر ابن‌زیاد
نعمان‌بن بشیر پدر زن مختار و فرستاده‌ى یزید به‌مدینه
مختار وزیر ابن‌زبیر
دفاع مختار از کعبه
سرپیچى مختار از فرمان ابن‌زبیر
ملاقات مختار با ابن‌حنفیه پیش از عزیمت به‌عراق
فصل چهارم: مختار شخص اول عراق
اوضاع عراق قبل ازورود مختار
مختار در عراق
استفاده‌ى مختار از اشتباهات حکام ابن‌زبیر
مختار در زندان حکام ابن‌زبیر
آزادشدن مختار از زندان و آمادگى او براى انقلاب
اعلان انقلاب مختار در کوفه
فصل پنجم: حکومت مختار در عراق
تسلّط مختار برعراق و ولایات دولت اسلامى شرقى
حکومت مختار در عراق
فصل ششم: مختار در مقابل دولت اموى
موقعیت عراق در مقابل مختار و حکومت اموى
نخستین تصادم میان مختار و سپاه اموى
وضع اشراف عرب کوفه در مبارزه‌ى مختار با امویان
نابودى امویان، قاتلین حسین‌بن على(ع) به‌دست مختار
وضع بصره در برابر مختار
شکست سپاه اموى به‌دست مختار و کشته شدن ابن‌زیاد
فصل هفتم: وضع مختار در برابر حزب شیعه و بنى‌هاشم
پیمان یگانگى شیعه‌ى عراق با مختار
شیعه‌شدن موالیان همراه با مختار
روابط مختار و محمدبن حنفیه و بنى‌هاشم
فصل هشتم: وضع مختار در برابر جنبش زبیرى
نزاع میان مختار و زبیرى‌ها برسر قدرت عراق
عوامل برترى جنبش مختار برزبیرى‌ها در عراق
1ـ بخل ابن‌زبیر و سخاوت مختار
2ـ کوتاهى ابن‌زبیر در تبلیغات و علاقه‌ى مختار به‌آن
3ـ انتخاب حکام نامناسب از طرف ابن‌زبیر براى عراق
4ـ تمجید عثمان به‌وسیله‌ى ابن‌زبیر و تمجید على و فرزندانش(ع) از طرف مختار
5ـ خوددارى ابن‌زبیر از خونخواهى حسین(ع) و کشته شدن قاتلین حسین(ع) به‌دست مختار
7ـ خدعه‌ى مختار به‌ابن‌زبیر
8ـ اعتماد ابن‌زبیر به‌اعراب و اعتماد مختار به‌حوالى و موالى
فصل نهم: مختصرى راجع به‌خوارج
مقایسه‌ى هدف مختار با مبادى خوارج
موقعیت موالى عراق در برابر خوارج
مختار با خوارج هنگام محاصره‌ى مکه
عراق میان مختار و خوارج
استفاده‌ى مختار از جنبش خوارج در عراق
فصل دهم: وضع مختار در برابر موالى موالى کیانند؟
وضع مختار در برابر تعصب میان اعراب و موالى
جانب‌دارى موالى از مختار
علل اعتماد مختار به‌موالى
فصل یازدهم: پایان مختار و جنبش مختارى
آغاز پایان
کشمکش مختار و ابن‌زبیر برسر عراق
قتل مختار
عواملى که به‌جنبش مختار پایان داد
فصل دوازدهم: تأثیر مختار در تاریخ سیاسى، دینى، اجتماعى و اقتصادى عصر بنى‌امیه
تأثیر جنبش مختار در تاریخ حکومت امویان
شورش‌هاى پى‌درپى موالى
سقوط بنى‌امیه و قیام بنى‌عباس
تحولات سیاسى شیعه
ظهور فرقه‌ى کیسانیه
ظهور فرقه‌ى هاشمیه
تأثیر مختار در زندگى اجتماعى
تأثیر مختار در زندگى اقتصادى
فهرست منابع و مآخذ