معرفی و دانلود کتاب روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از ابتدای هزاره سوم (از رقابت تا واگرایی)

معرفی کتاب روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از ابتدای هزاره سوم (از رقابت تا واگرایی)

کتاب روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از ابتدای هزاره سوم (از رقابت تا واگرایی) نوشته‌ی رحمان نجفی سیار، با مدنظر قرار دادن جنبه‌های مختلف روابط ایران و عربستان، هم در سطح نظری و هم در سطح عملیاتی، روابط پیچیده و مناسبات رقابت‌آمیز دو کشور را از ابتدای هزاره سوم میلادی بررسی و تبیین می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو بازیگر عمده منطقه خاورمیانه محسوب می‌شوند که به دلایل ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی‌ و ژئوکالچری نقش مهمی در معادلات قدرت در منطقه‌ و نظام بین‌الملل دارند. جمهوری اسلامی ایران با 1.648.195 کیلومتر مربع مساحت و حدود 80 میلیون نفر جمعیت در شمار کشورهای بزرگ منطقه محسوب می‌شود.

ایران ضمن اینکه به ‌واسطه اشراف بر تنگه هرمز در دستیابی به منابع نفتی و گازی منطقه خاورمیانه نقش حیاتی دارد، دومین ذخایر اثبات‌شده گاز و چهارمین ذخایر اثبات‌شده نفتی جهان را نیز داراست و از نظر جغرافیایی نیز در میانه منطقه خاورمیانه، دریای خزر و خلیج‌فارس قرار دارد. از نظر موضع‌گیری سیاسی نیز جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان رهبر محور «مقاومت و سازش‌ناپذیری» در منطقه به شمار می‌آید.

در بخشی از کتاب روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از ابتدای هزاره سوم (از رقابت تا واگرایی) می‌خوانیم:

بر اساس واقع‌گرایی نوکلاسیک، سیاست خارجی عربستان به‌عنوان متغیر وابسته، متأثر از مجموعه‌ای منابع اصول در سطح داخلی و خارجی (به‌عنوان متغیر مستقل) است. عوامل خارجی (سیستمی) شامل ساختارها و دگرگونی‌های محیط بین‌المللی و منطقه‌ای به‌عنوان متغیر مستقل و عناصر داخلی یا ویژگی‌های یک دولت به‌عنوان متغیرهای میانجی در شکل‌دهی به سیاست خارجی محسوب می‌شوند. پرداختن به منابع سیاست خارجی عربستان در اینجا به چند دلیل اهمیت دارد؛ نخست اینکه، عربستان با داشتن گستره‌ای از منابع و اصول سیاست خارجی در سطوح ملی و فروملی، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بازیگران خاورمیانه و جهان عرب محسوب می‌شود؛ به‌ گونه‌ای هم‌اکنون در کانون کنش‌های سیاسی منطقه قرار گرفته است.

دوم، عربستان سعودی با تأثیرپذیری از برخی منابع و اصول متعارض با منابع سیاست خارجی ایران، به‌نوعی در کانون رقابت‌های منطقه‌ای با جمهوری اسلامی قرار گرفته است و در این زمینه، اختلاف‌های مهمی بین دو کشور در حوزه‌ها و بحران‌های مختلف منطقه‌ای شکل گرفته است. در ادامه نظر به اهمیت موضوع، ابتدا عوامل و عناصر داخلی سیاست خارجی عربستان و سپس ساختارها و دگرگونی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌عنوان منابع و مؤلفه‌های خارجی سیاست خارجی عربستان بررسی می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: مباحث نظری
مقدمه
1. واقع‌گرایی نوکلاسیک
1-1 ﺳﻄﻮح تحلیل چندگانه (ﻓﺮدی، ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦ‌اﻟﻤﻠﻠﯽ)
2-1 متغیرهای سیستمیک؛ نقطه آغاز واقع‌گرایی نوکلاسیک
2-2 نقش میانجی دولت و جامعه در سیاست خارجی
2. نظریه‌ موازنه قدرت
3. نظریه موازنه تهدید
4. نظریه موازنه همه‌جانبه
جمع‌بندی فصل
فصل دوم: منابع، اصول و اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران
مقدمه
گفتار اول: منابع، اصول و اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی
1. منابع سیاست خارجی عربستان
الف) منابع داخلی سیاست خارجی عربستان
ب‌) منابع سیستمی سیاست خارجی عربستان
2. اصول و اهداف سیاست خارجی عربستان
گفتار دوم: منابع، اصول و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
1. منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
الف) منابع داخلی سیاست خارجی ایران
ب‌) منابع سیستمی سیاست خارجی ایران
2. اصول و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
الف) اصول سیاست خارجی ایران
ب) اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
جمع‌بندی فصل
فصل سوم: روند تاریخی الگوی رقابت و واگرایی میان ایران و عربستان
مقدمه
1. از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی
2. ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی
3. ریاست جمهوری سید محمد خاتمی
4. ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد
5. ریاست جمهوری حسن روحانی
جمع‌بندی فصل
فصل چهارم: عوامل و زمینه‌های رقابت و واگرایی میان ایران و عربستان از ابتدای هزاره سوم
مقدمه
گفتار اول: تحولات ژئوپلیتیکیِ منطقه‌ خاورمیانه
1. عراق
2. سوریه
3. بحرین
4. یمن
گفتار دوم: تحول در راهبرد قدرت‌های بزرگ
1. آمریکا
2. روسیه
گفتار سوم: تحولات داخلی عربستان
1- روی کارآمدن نخبگان حکومتی جدید در عربستان
2- محمد بن سلمان و تثبیت قدرت در عربستان
1. سبک رهبری بن‌سلمان و نگرش تهاجمی به ایران
جمع‌بندی فصل
فصل پنجم: ‌راهبردها و اقدام‌های موازنه‌ساز عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران
مقدمه
گفتار اول: اقدام‌ها و راهبردهای موازنه‌ساز عربستان سعودی علیه جمهوری اسلامی ایران
1- ائتلاف‌سازی و اجماع‌سازی
2- نزدیکی و تلطیف روابط با رژیم صهیونیستی
3- فشار اقتصادی با توسل به اهرم انرژی
4- خریدهای تسلیحاتی کلان و ایجاد رقابت تسلیحاتی
5- استفاده از ظرفیت حرمین شریفین
6- استفاده از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای
7- برجسته‌سازی اختلاف‌های مذهبی و نژادی در منطقه
8- استفاده از گروه‌های سلفی - تکفیری
9- تلاش برای راه‌اندازی جنگ داخلی در ایران
10- جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای
گفتار دوم: راهبردها و اقدام‌های موازنه‌ساز جمهوری اسلامی ایران علیه عربستان سعودی
1- اعتبارزدایی از خاندان سعودی با تأکید بر دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای
2- تلاش برای تغییر توازن منطقه‌ای در برابر عربستان
3- بهره‌گیری از اختلاف‌های عربستان با شورای همکاری خلیج فارس
4- شبکه‌سازی منطقه‌ای و تقویت ائتلاف‌های دولتی
5- نمایش قدرت و تهدید سخت
جمع‌بندی فصل
نتیجه‌گیری
منابع و مآخذ