معرفی و دانلود کتاب جنون و مرگ در فلسفه

معرفی کتاب جنون و مرگ در فلسفه

فریت گوون در کتاب جنون و مرگ در فلسفه، به تفحص و بازخوانی فرضیه‌های مهم مرگ و جنون در سنت فلسفی غرب می‌پردازد.

جنون و مرگ در فلسفه (Madness and death in philosophy)، حاصل این اعتقاد است که رابطه‌ای که بین عقل و جنون وجود دارد یکی از مبهم‌ترین تناقض‌های فلسفی است. شاید هم تنها، تناقض بین زندگی و مرگ تا این اندازه غیرقابل درک و گیج کننده باشد.

کتاب حاضر می‌کوشد تا معنای دقیق کلمه جنون را توضیح دهد. این پرسش که آیا این اثر باز گفتار عقلانی دیگری در باب جنون است یا خیر یکی از مسائل کانونی آن است.

فریت گوون (Ferit Güven) مدعی‌ است که شایسته نیست با جنون به‌ عنوان یک مسئله مورد اقبال زمانه کنونی تعامل کنید، در چنین صورتی می‌بایست در نهایت به جانب موضوعات باب‌ روزتری متمایل شوید. از این منظر، نقش جنون همواره با موضوع مرگ هم‌ پایه بوده است.

در واقع جنون و مرگ به همدیگر مرتبط‌ هستند، زیرا هر دو مظهر منفیت در درون گفتمان فلسفی هستند. فلسفه همواره رشته‌ای بوده که ادعای عقلانیت داشته است. بی‌تردید می‌توان عقلانیت را به‌ مثابه اصطلاح گسترده‌ای لحاظ کرد که می‌کوشد مفهوم قدیمی لوگوس را با تصور مدرن از عقل با همدیگر جمع کند. فلسفه، در تکاپویش در جهت عقلانیت، بیشتر اوقات در توصیف خود به نوعی از جنون متوسل شده است. فلسفه بر جنون مبتنی است، نه بر اساس گوش فرا دادن به دیوانه، بلکه بیشتر از طریق لحاظ‌ کردن جنون به‌ مثابه مفصل‌بندی ویژه‌ای از منفیت. فریت گوون در طی این بحث و بررسی بر آن نیست تا به نتیجه‌ای قطعی در این مورد برسد که آیا این عملکرد عقل برسازندۀ یک تقابل است، یا آیا مشروع است یا خیر. پرسش ساده‌تر و در عین حال دشوارتر مورد بحث این است: فلسفه در تعامل با جنون و مرگ چگونه خود را قوام می‌بخشد؟ درست است که این اصطلاحات در تاریخ فلسفه همواره به‌ نحو یکدست به کار برده نمی‌شوند، از مفاهیم متفاوت در موارد گوناگون استفاده می‌شود.

این کتاب فلسفی است و مسئله جنون را از منظری پزشکی مورد بررسی قرار نمی‌دهد. وانگهی، می‌بایستی تفاوت میان جنون و بیماری روانی را توضیح داد. فیلسوفان غالبا در باب جنون سخن می‌گویند، بدون اینکه به‌ روشنی رابطه آن را با بیماری روانی مشخص سازند. از منظر پزشکی، این مسئله با این اظهار قابل توضیح است که فیلسوفان به‌ طور کافی «فکت‌های» پزشکی مرتبط با بیماری روانی را نمی‌شناسند؛ آنچه آن‌ها به‌ عنوان «جنون» تعریف می‌کنند نوسانات بیماری روانی است.

هدف گوون این است که این اعتراض نسبت به فلسفه را به دلایلی از بین ببرد. اولا، برخی از فیلسوفان شناختی کافی در باب بیماری روانی و جنبه‌های فیزیکی و جسمانی جنون ندارند. ثانیا، حتی در درون سنت‌های پزشکی گذشته و حال درک یکپارچه‌ای از اینکه واقعا جنون چیست، وجود ندارد. از این‌ رو، چه‌بسا گمراه‌ کننده باشد که تفسیرهای مختلفی از جنون را از هم جدا کرده و یکی را به‌ عنوان تفسیری نزدیک‌تر به «واقعیت» که گویا از منظری علمی درک شده، برگزید. ثالثا، و چه‌ بسا مهم‌تر از همه، هر درکی از جنون، آگاهانه یا ناآگاهانه، بهره‌های فلسفی آنچه از انسان بودن، از شناختن و آنچه از عقلانی بودن و مانند آن قصد می‌شود را پیشاپیش مفروض می‌گیرد یا خود را بر آن بنیاد می‌نهد.

جملات برگزیده‌ی کتاب جنون و مرگ در فلسفه:

- مرگ رویدادی در زندگی نیست. ما مرگ را به تجربه درنمی‌آوریم. (ویتگنشتاین)
- نامیرایانِ میرا و میرایانِ نامیرا مرگشان را می‌زیَند و زندگی‌شان را می‌میرند. (هراکلیتوس)
- چرا ما نبایستی جنون را مرگ بنامیم، نظاره‌ای که در طی آن ذهن، شریف‌ترین جزء ما، می‌میرد؟ (فیلون)
- طلب مداوم جنون نیاز جدایی‌ناپذیرِ درکِ موجود زنده فعال است. البته، جایی که جنون نباشد، درکی حقیقی، واقعی و زنده نیز در کار نخواهد بود. (ف. و. ج. شلینگ)

در بخشی از کتاب جنون و مرگ در فلسفه می‌خوانیم:

قول به اینکه مسئله جنون، که من به عنوان «شاخصی» برای منفیت لحاظ می‌کنم، با سوبژکتیویته در حرکت دیالکتیکی مرتبط است را می‌توان در ملاحظات هگل در پیش‌ گفتار بر پدیدار شناسی روح مشاهده کرد. هگل در استدلال علیه رویکرد فرمالیستی به مطلق، ادعا می‌کند که مطلق «در نگاه من، که تنها از راه شرح خود سیستم توجیه می‌شود، هر چیزی به‌طور حقیقی، نه‌ تنها به‌ عنوان جوهر، بلکه به همان اندازه به‌عنوان سوژه فهم می‌شود و به بیان درمی‌آید». بدیهی است که او مسئله سوژه را به‌ عنوان مسئله‌ای نمی‌نگرد که حرکت دیالکتیکی را متزلزل می‌سازد (hypokeimenon). سوژه هویت محضی نیست که از راه فعلیت‌یابی همان باقی می‌ماند، بلکه بیشتر هویتش در و از طریق تفاوت قوام می‌یابد. از این منظر، سوژه مورد نظر هگل را نمی‌توان صرفا در مقام فاعل انسانی لحاظ کرد که بایستی متحمل فرایند اندیشه شود.

با این‌همه، سوژه چیست و مناسبتش با حرکت دیالکتیکی در چیست؟ سوژه حرکت دیالکتیکی است در اینکه در و از طریق این حرکت متحقق می‌شود و فعلیت می‌یابد. منفیت برای هگل در قلب این فعلیت‌یابی قرار دارد، زیرا منفیت ناواقعیتی را «پدید می‌آورد» که برای استمرار حرکت دیالکتیکی ضروری است. در این بافت «مرگ الهام منفیتِ مطلق است، زیرا انسان، در مقام خودآگاهی محض، چونان این نیستی وجود دارد [existe ce néant]».

پس، منفیت یک جنبه اضافی یا الحاقی نیست که هگل در درون حرکت روح مندرج کرده باشد، بلکه بیشتر بُعدی اساسا ضروری از این حرکت است. رابطه با امر منفی، خواه جنون باشد خواه مرگ، یک ویژگی اتفاقیِ فلسفه نیست که عقل بتواند یا نتواند با آن رویارو شود. رابطه با منفیت درک هگل از جوهر را از تلقی اسپینوزا متمایز می‌سازد، زیرا جوهر، برای هگل، یک وحدت انتزاعی فراسو و بیرون از دیگر بودگی نیست، یعنی یک اصل بی‌روح، یا یک امر مطلقِ ایستا در سرآغاز تفکر فلسفی نیست. دیالکتیک مدلل می‌سازد که جوهر سوژه است، نه یک «چیز»، بلکه یک حرکت است. بنابراین، نتیجه فلسفه صرفا این نیست که بیرون از حرکت آگاهی قرار می‌گیرد؛ بلکه خود حرکت نتیجه است: «زیرا موضوع واقعی نه با توضیح آن به‌عنوان یک غایت، بلکه با به اجرا درآوردن به پایان می‌رسد، نتیجه‌ هم کل واقعی و بالفعل نیست، بلکه بیشتر در ارتباط با فرایندِ شدن به‌عنوان امر واقع رخ می‌نُماید». بنابراین، دیالکتیک متضمن منفیت است، زیرا «قدرت روح تنها در خودنمایی عظیمش است، ژرفایش تنها در جسارتش جهت گسترده‌ شدن و گم‌کردن خود در نمایشش نهفته است».

فهرست مطالب کتاب

درباره نویسنده
پیش‌گفتار مترجم
و اما نکاتی در باب متن ترجمه
سپاس‌گزاری
کوته‌نوشت‌ها
مقدمه
جنون و مرگ
بسی دیر
سرآغاز
جنون و بیماری روانی
کتاب حاضر
فصل اول: افلاطون: مرگ و جنون در فایدون و فایدروس
فایدون
فایدروس
فصل دوم: هگل: جنون نفس و مرگ روح
جنون نفس
مرگ روح
فصل سوم: هایدگر: مرگ به‌ مثابه منفیت
هستی و زمان
مسئله BEI SICH [در خود] و تفاوت دازاین با دیگر هستندگان
یافت‌حال و ترس‌آگاهی
هستیِ دازاین: پروا و فراپیش-بودن
وجدان و ناممکنیِ ارتباط
خودبودی و زمان‌مندی
هگل در هستی و زمان
حقیقت و تاریخ
فصل چهارم: هایدگر: جنون، منفیت، حقیقت و تاریخ
سمینارهای زُلیکُن
مسائل بنیادین فلسفه
هگل و هایدگر
«پاره‌گفتار آناکسیمندر»
«زبان در شعر»
فصل پنجم: فوکو: تاریخ جنون
پیش از طرد جنون
رویارویی میان دریدا و فوکو: «کوژیتو و تاریخ جنون»
قبل از مناظره‌: رهیافت فوکو در باب جنون
نتیجه جنون چیزی مربوط به گذشته نیست
یادداشت‌ها
کتاب‌نامه
نمایه