معرفی و دانلود کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران

معرفی کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران

کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران نوشته‌ی علی اکبر عباسی، به رابطه‌ی بین فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و بعضی از تغییراتی که علوم و آداب و رسوم به ویژه هنر و معماری در ایران قبل و بعد از اسلام کرده‌اند، می‌پردازد.

چرا شناخت فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران از ضروریات جامعه اسلامی و ایرانی است؟

هر مسلمان ایرانی به حکم مسلمان بودن و به حکم ایرانی بودن باید از هویّت دینی و ملّی خویش و افتخارات فرهنگی و تمدّن مردم سرزمینش آگاه باشد. آگاهی از نمودهای فرهنگی و شاخه‌های مختلف تمدّن می‌تواند در ایجاد اعتماد به نفس، روحیه گرفتن جهت تمدّن‌سازی، پرورش و شکوفایی استعدادها، کشف خلاقیّت افراد و از قوه به فعل درآمدن اندیشه‌های نخبگان جامعه موثر باشد. کسانی که از تاریخ تمدّن و هویّت خودشان هیچگونه اطلاعاتی ندارند و یا افتخارات تمدّن کشور خود را مسخره می‌کنند آگاهانه یا ناآگاهانه به فروختن کشور خود کشیده می‌شوند.

ایرانیان چه نقشی در تمدّن اسلامی داشتند؟

در تمدّن اسلامی ایرانیان، موثرترین نقش را در گسترش علوم داشتند. بزرگترین مشاهیر و دانشمندان تمدّن اسلامی در علوم عقلی و اسلامی و حتی در توسعه ادب عربی، ایرانیان می‌باشند. ابن‌سینا و رازی از بهترین و بزرگترین پزشکان تمدّن اسلامی، بیرونی جغرافی‌دانان مسلمان، خوارزمی بارزترین ریاضی‌دان ایرانی و... بوده‌اند.

بدون شک از زمانی که بشر یکجانشین شده و اجتماعات بزرگ شهری را به وجود آورد، رشد تمدّنی سریع‌تری را کسب کرده است. مردم یکجانشین فرصت بیشتری برای استفاده از عقل و تدبیر یکدیگر داشتند. تمام تمدن‌های عالی بشری از عهد باستان تا دوران معاصر دارای شهرهای مهمی بوده و یا در ذات خود باعث پیدایش و گسترش شهرها شده‌اند. تمدّن‌های عهد باستان، سومر، آکد، بابل، آشور، یونان باستان، ایران، هندوچین باستان و تمدّن اسلامی در قرون اوج‌گیری آن، تمدّن‌جدید غرب و... دارای شهرهایی بزرگ بوده‌اند. کتاب حاضر خلاصه‌ای از فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران به ویژه در بهترین دوران آن است.

در بخشی از کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران می‌خوانیم:

نخستین تمدّن‌های فلات ایران در عصر حجر و در اطراف کویر نمک و کویر لوت بوده‌ است. از لحاظ آب و هوا، شرایط کره زمین متفاوت از وضعیت امروزی بوده و مناطقی از مرکز فلات ایران پر باران بوده و رودهایی جریان و دریاچه‌هایی نیز وجود داشته است. بنا بر بررسی‌های گیرشمن باستان شناس معروف فرانسوی تپه سیلک کاشان کهن‌ترین منطقه‌ای در دشت است که در آن سکونتی برقرارشده و آثار تمدّنی پدید آمده است، ولی با کشفیات و حفاری‌های جدید پس از گیرشمن در منطقه بافت، شهداد و جیرفت کرمان مشخص شد که در منطقه تپه یحیی از توابع بافت کرمان آثاری از خانه‌های گلی با قدمت نه‌ هزار سال وجود دارد. در میان آثار کشف شده در تپه شهداد مهرهای تجاری، مجسمه‌های گلی از پیکر انسان و همچنین یک پرچم مفرغی بسیار زیبا کشف شد. بر روی این پرچم نقوش اساطیری خارق‌العاده‌ای دیده می‌شود که نشان‌ دهنده این واقعیّت است که اسطوره‌های مردم ساکن در منطقه کرمان شش‌ هزار سال پیش وجود داشته است. شاید تمدّن منطقه کرمان قدیمی‌ترین تمدّن سرزمین ایران قبل از ورود آریاها بوده است. آثار باقی مانده از مناطق مختلف آن استان و تپه‌های باستانی، پیشرفت‌های فوق العاده مردم آن تمدّن در تجارت و شناخت فلزات و ابداع خط تصویری را نشان می‌دهد.

تمدّن سیلک کاشان نیز از مهم‌ترین تمدّن‌های سرزمین ایران قبل از ورود آریاها محسوب می‌شود. آثار مکشوفه از تپه سیلک نشانگر قدمت و عظمت تمدّنی آن منطقه در دوره‌هایی از عهد باستان است. بیابان مقابل ناحیه سیلک در عهد باستان دریاچه بوده و شرایط اقلیمی و اقتصادی برای رشد تمدّن در آن ناحیه فراهم بوده‌ است. قدمت شهرسازی در سیلک را تا هشت‌ هزار سال پیش (شش‌هزار سال ق. م) تخمین می‌زنند. انسان‌های این دوره علاوه بر شکار که شغل عمده مردمان سده‌های پیش از آنان بود به کشاورزی و ذخیره آذوقه نیز روی آوردند و این خود پیشرفت تمدّنی مهمی به شمار می‌رود بنا به نظر برخی از پژوهشگران در این زمان نخستین پیشرفت در فن کوزه‌گری صورت گرفت.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول/ کلیّات
تعریف تمدّن
معنای لغوی واژه تمدّن
معنا و تعریف اصطلاحی تمدّن
تعریف فرهنگ
رابطه فرهنگ و تمدّن
عوامل موجده و انحطاط تمدن‌ها
عوامل ایجاد و پیشرفت تمدن‌ها
پرسش‌های نمونه فصل اول
فصل دوم/ فرهنگ و تمدّن ایران قبل از اسلام
بخش اول: فرهنگ و تمدّن سرزمین ایران قبل از ورود آریاها
بخش دوم: تمدن‌های آریایی ایران قبل از اسلام
بخش سوم: هنر و معماری ایران قبل از اسلام
شیوه پارسی
شیوه پارتی
پرسش‌های نمونه فصل دوم
فصل سوم / علوم و فنون در ایران و جهان اسلام
بخش اول: عوامل رشد و شکوفایی علوم بعد از پیدایش اسلام
1. تشویق اسلام به دانش و دانش‌اندوزی
2. نفی نظام‌های طبقاتی
3. رواج کاغذ و تأسیس کتابخانه‌ها
4. روش علمی دانشمندان مسلمان
5. نقش خاندانها و وزرای دانش دوست در توسعه علوم
6. تساهل و تسامح حکومت‌ها
7. تعدّد مراکز علمی و آموزشی
مسجد
دارالعلم
نظامیه
ربع رشیدی
مدرسه
بیمارستان
بخش دوم؛ نهضت ترجمه و زمینه‌سازی رشد علمی جامعه اسلامی
تمدن ایرانی
تمدن یونانی
تمدن هندی
تمدن سُریانی
بخش سوم: طب و حکیمان نامدار
تعریف علم طب
پیشینه توجه به طب در ایران و جهان اسلام
نوآوری‌های مسلمین در علم طب
بخش چهارم: کیمیا و علم الحیل
علم الحیل
بخش پنجم: ریاضیات و نجوم
نجوم
بخش ششم: تاریخ و تاریخ نویسی
سیر
مغازی
فتوح
تواریخ محلی
انساب
تواریخ عمومی
بخش هفتم: جغرافیا و جغرافی‌دانان بزرگ جهان اسلام
بخش هشتم: فلسفه و کلام در تمدّن اسلام و ایران
کلام
بخش نهم: علم قرائت، حدیث و تفسیر در تمدّن اسلامی
قرائت
حدیث
بخش دهم: عرفان و تصوف
عرفان اسلامی
تصوف
بخش یازدهم: ادبیات عربی و فارسی در تمدّن اسلامی
ادبیات عربی
ادبیات فارسی
پرسش‌های نمونه فصل سوم
فصل چهارم/ هنر و معماری ایران و جهان اسلام
بخش اول: هنر و معماری ایران اسلامی
1-مساجد
2-مقابر
3-مدارس
4-کاخ‌ها
5-پل‌ها
6-کاروانسراها
7- میدان‌ها
بخش دوم: هنر و معماری سایر نقاط جهان اسلام
الف) کثرت در عین وحدت
ب) تسامح و تأثیرپذیری معماری اسلامی
ج) گستردگی مکانی و زمانی
مکتب مغرب و اندلس
مکتب ایرانی
مکتب هند
مکتب عثمانی
پرسش‌های نمونه فصل چهارم
فصل پنجم/ تاثیر تمدّن اسلامی بر تمدّن جدید غرب
انتقال دستاوردهای ریاضیات مسلمین به اروپا
تاثیر آراء و نظریات فلسفی مسلمین بر فلسفه جدید غرب
تاثیر دستاوردهای نجومی مسلمین بر انقلاب علم نجوم در اروپای قرون جدید
جغرافیایی اسلامی و تاثیرگذاری آن بر رشدعلم جغرافیا در مغرب زمین
تاثیر تاریخ‌نویسی مسلمین بر تاریخ‌نگاری جدید غرب
تاثیر شیوه‌های معماری معماری مسلمین بر معماری اروپا
مستشرقان و تمدن اسلام و ایران
سخن آخر؛ تحلیل و بررسی عوامل انحطاط تمدن اسلامی
استبداد و خودرایی حکام مسلمان
رواج جریان‌های ضد عقلی در جهان اسلام
خشونت و تعصب مذهبی
حمله مغولان و تاثیر آن بر انحطاط تمدن اسلامی
صلیبیون و تمدن اسلامی
رنسانس، انقلاب صنعتی و از خود بیگانگی در کشورهای اسلامی
پرسش‌های نمونه فصل پنجم
منابع و ماخذ
مقالات
منابع و ماخذ انگلیسی