معرفی و دانلود کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا: سفرنامه عالیه خانم شیرازی

معرفی کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا: سفرنامه عالیه خانم شیرازی

کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا سفرنامه‌ای خواندنی به قلم عالیه خانم شیرازی، از زنان بانفوذ دربار قاجار است. او در این کتاب به روایت سفرش از کرمان و بمبئی و مکه می‌پردازد. اثر نام‌برده تصویری دقیق از وضعیت حاکمیت آن دوره را پیش روی مخاطبان خود قرار می‌دهد و چنان دلنشین و جذاب است که نمی‌توان به راحتی از آن دست کشید. گفتنی‌ست این کتاب جلد اول مجموعه‌ی سفرنامه‌های قدیمی زنان است که توسط نشر اطراف منتشر شده است.

درباره کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا

اثر حاضر، سفرنامه‌ای خواندنی به قلم عالیه خانم شیرازی‌ست. این کتاب که چادر کردیم رفتیم تماشا نام دارد، در زمان ناصرالدین شاه قاجار به رشته‌ی تحریر درآمده و شرح سفر عالیه‌ خانم به کرمان و بمبئی و خانه‌ی خداست. عالیه خانم از آشنایان دور خانواده‌ی شاه بود و از آنجایی که در کرمان زندگی می‌کرد، ارتباط و مراوده‌ی چندانی با آن‌ها نداشت.

مردی به نام ولی‌خان نیز در این سفرها عالیه‌ خانم را همراهی می‌کرده و ابتدا قرار بوده تا او این سفرنامه‌ را به رشته‌ی تحریر درآورد. این اتفاق نیز رخ می‌دهد؛ چرا که در نسخه‌ی خطی مشاهده می‌کنیم سفرنامه با دست‌خط او آغاز می‌شود. اما بی‌حوصلگی گریبان‌گیر ولی‌خان می‌شود و دیگر حوصله نمی‌کند به باقی سفرنامه بپردازد. همین می‌شود که عالیه خانم شیرازی خود به نوشتن ادامه می‌دهد. او در بخشی از سفرنامه‌اش در این ‌باره چنین می‌گوید: «مجبور شدم لابد به این خط نحس نجس خودم شرح حالی بنویسم که یادگار بماند.»

مطالعه‌ی کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا می‌تواند برای علاقه‌مندان به مباحث فمینیستی قابل‌توجه باشد. چرا که در این اثر با زنی روبه‌رو هستیم که عازم سفری سخت و طولانی شده و در این مسیر نه همسرش با اوست و نه فرزندی همراهی‌اش می‌کند. گفتنی‌ست رسول جعفریان به همراه زهره ترابی به جمع‌آوری و انتشار این کتاب پرداخته است.

این کتاب از دو بخش تشکیل شده؛ بخش اول شرح سفر عالیه خانم به عتبات عالیات است و سختی‌هایی که در این مسیر تجربه کرده؛ بخش دوم کتاب نیز روایت سفر نویسنده به پایتخت است و مرداوداتش با بزرگان در مجالس ناصرالدین شاه.

جالب است بدانید نسخه‌ی خطی سفرنامه‌ی عالیه خانم شیرازی در کتابخانه‌ی دانشگاه تهران موجود است و به مجموعه‌ی امام جمعه‌ی کرمان تعلق دارد. همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، اثر حاضر یکی از عناوین مجموعه‌ی «سفرنامه‌های قدیمی زنان» است که توسط انتشارات اطراف جمع‌آوری ومنتشر شده. چادر کردیم رفتیم تماشا اولین جلد این مجموعه است. جلد دوم و سوم این سفرنامه با عناوین «خانم! فردا کوچ است» و «سه روز به آخر دریا» نیز به چاپ رسیده‌اند.

کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به ژانر سفرنامه از مطالعه‌ی کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا لذت می‌برند.

در بخشی از کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا می‌خوانیم

روز که روز سه‌شنبه غرۀ جمادی‌الثانی است صبح سر و وضع ما را درست کردند. کالسکه درست کردند، ما را بردند اندرون. مثل نقل‌هایی که بچه‌ها می‌گویند از هفت دربند رفتند، بنده را هم بردند. دیگر نمی‌دانم چقدر محبت و التفات نواب علیه کردند، آنچه بنویسم کم است. به این نشان پونزده روز مرا نگاه داشتند. روزها هی هی زن‌های شاه می‌آمدند، تماشا می‌کردم. عصرها می‌رفتیم حیاط شاه، هشتاد زن شاه همه بزک می‌کنند، زرد، سرخ، سبز، همه رنگ، چارقدها کارس نازک، مثل ملائکه‌های تعزیه. شاه خودش جلو می‌افتد، زن‌ها دنبالش. دور حیاط می‌گردد، با تعجیل مثل این‌که کسی دنبالش کرده باشد. گاهی با غلام‌بچه‌ها گوی بازی می‌کند. گاهی با زن‌ها شوخی می‌کند. حیاط شاه هم خیلی بزرگ است. در وسط حیاط نردۀ آهنی ساخته‌اند،دو ذرع قدش.

سرهای این‌ها را مثل سرنیزه تیز کردند که کسی نتواند بالا برود. بزرگی صحن آن نرده هر طرفی چهل و پنج قدم من است. وسط این، عمارتی بلند ساختند سه طبقه که خوابگاه شاه آن‌جاست. شب‌ها آن‌جا می‌خوابد و زیرزمین این عمارت خزینه است که هر چه پول می‌آورند، آن‌جا می‌آورند. دورۀ این حیاط شاه هم همه پایین و بالا دو طبقه عمارت، حوض خیلی بزرگی که هفده فواره دارد که یک ذرع و نیم، دو ذرع می‌جهد. باغچه‌های فرنگی‌مآبی بزرگ و همه جور درخت‌ها و همه چیز. زن‌ها هم همه توی این اتاق‌ها پایین و بالا منزل دارند. بعضی‌ها حیاط خارج دارند. خلاصه تا یک ساعت به غروب مانده شاه می‌گردد. آن وقت می‌رود حیاط امین‌اقدس، هست تا یک ساعت از شب، اگر دیوان‌خانه شام می‌خورد، می‌رود دیوان‌خانه، شام می‌خورد، سه ساعتی می‌آید و اگر اندرون شام می‌خورد که می‌رود در همان خوابگاه که قصر هم می‌گویند. یک ساعت از شب رفته سر شام می‌نشیند، سه ساعتی برمی‌خیزد. وقتی می‌رود سر شام، همۀ زن‌ها مرخص می‌شوند، می‌روند منزل‌هاشان، نماز می‌کنند و شام می‌خورند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت یک
یادداشت دو
مقدمه
فصل اول: جای همۀ عزیزان خالی
فصل دوم: دنیا تا دنیا آب
فصل سوم: قطار‌قطار همه جمع می‌شوند
فصل چهارم: مالامال آفتاب گرم
فصل پنجم: شمر و یزید بسیار است
فصل ششم: هر طور بگیری می‌گذرد
فصل هفتم: هشتاد زن شاه بزک می‌کنند
فصل هشتم: گرما و مگس و زنگ قاطرها
اصطلاحات و کلمات دشوار