معرفی و دانلود کتاب گزیدۀ تاریخ ادبیات ایران از کهن‌ترین دوران تا امروز

معرفی کتاب گزیدۀ تاریخ ادبیات ایران از کهن‌ترین دوران تا امروز

در کتاب گزیدۀ تاریخ ادبیات ایران از کهن‌ترین دوران تا امروز نوشتۀ مسعود گلزاری، از سنگ نبشته‌ها، لوح‌ها و پوست نوشته و... گرفته تا منظومه‌ها و کتاب‌های گوناگون با توجه به ‌اوضاع اجتماعی و سیاسی ‌و هنری دوران‌های مختلف‌ و سبک‌ها و شیوه‌ها، توجه شده است.

این کتاب گزیده‌ای از تاریخ ادبیات ایران از دوران مادها تا امروز است البته حق آن بود که از ایلام آغاز شود که خود از مخترعان خط در جهان باستان است و بیش از دو هزار سال پیش‌ از روی کارآمدن مادها، نخستین پاسداران بخش گسترده‌ای از ایران زمین بوده‌اند و برای دانشجویان رشتۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی "درس تاریخ ادبیات ایران" و دانشجویان رشتۀ ‌ادب فارسی "درس تاریخ ادبیات 1" تدوین یافته است تا مقدمه‌ای بر کاوش‌های آیندۀ آنان باشد. هدف این است که ذهن دانشجویان، آمادۀ فرا گرفتن مطالب اصلی ادب فارسی شود و پیش از گام نهادن در راهی دشوار که در آینده در پیش دارند به اجمال، آن را بشناسند.

با توجه به‌ گستردگی دامنۀ کار ناگزیر دوران پیش از اسلام را چکیده‌وار و از دوران اسلامی شماری از شاعران و مؤلفان و برخی از آثار نادیده گرفته شده و توجه بیشتر به آثار و نویسندگان و شاعرانی بازگردانده شده که بیشترین نفوذ را بر ادبیات این سرزمین اهورایی داشته‌اند و آثارشان به نحوی میراث ادبی ‌و فرهنگی جهانی ‌را بی‌نیازی بخشیده است.

در بخشی از کتاب گزیدۀ تاریخ ادبیات ایران دربارۀ زبان پارسی نو (دری) می‌خوانیم:

این زبان مهم‌ترین زبانها و لهجه‌های ایرانی می‌باشد که دنبالۀ پارسی میانه (پهلوی) و پارسی باستان است که از قوم پارس سرچشمه می‌گیرد و نمایندۀ مهم دستۀ زبان‌های جنوب غرب است.

از سدۀ سوم و چهارم قمری به بعد، این زبان پس از شکل‌گیری دربارهای شرقی در دوران اسلامی صورت رسمی یافت و به نام‌های گونه‌گون؛ مانند: دری، پارسی دری، پارسی، و فارسی خوانده شد؛ و چون وجۀ درباری و اداری یافت، زبان شعر و نثر آن سرزمین‌ها شد. شاعران و نویسندگان اندک اندک بدین زبان به شاعری و نویسندگی پرداختند و چندی نگذشت که استادان مسلّمی چون رودکی و دقیقی و فردوسی و کسایی و دیگران در سدۀ چهارم ظهور کرده و به این لهجه آثار گران‌سنگی را پدید آوردند.

لهجۀ دری پس از تبدیل شدن به‌ یک زبان رسمی سیاسی‌ و ادبی در همۀ ایران انتشار یافت و شعرای دیگر نواحی ایران هر یک شماری از مفردات و ترکیب‌های لهجه‌های محلی خود را در آن وارد کردند، و از سوی دیگر، بنا به‌ علل و جهاتی تأثیر زبان عربی در آن به همان‌گونه که از آغاز غلبۀ تازیان شروع شده بود ادامه یافت و کم‌کم بسیاری از ترکیب‌ها و مفردات و برخی از اصول‌ و اشتقاق زبان عربی درآن راه جست و لهجه‌ای که در سده‌های متأخر معمول شده است از این راه پدید آمد.

زبان فارسی جدید خود از زبانی که صرف‌ و نحو کاملاً پیچیده‌ای داشته به‌زبان بسیار ساده و تحلیلی تبدیل شد. با این حال به‌ سبب به‌ کار بردن دستگاه جدیدی در فعل‌ها و استفادۀ بسیار از حرفه‌ای اضافه توانسته است، همان مقصودهایی را که در روزگاران گذشته به‌ وسیله‌های گونه‌گون بیان می‌کردند، بیان‌کند. زبان‌ پارسی اواخر دوران ساسانی در سدۀ هفتم مسیحی بیش از زبان "پشتو"ی روزگار امروز که در افغانستان فرا گیرنده است، گسترش یافته بود. گذشته از تفاوت املایی‌که در کتاب‌های‌ پهلوی زرتشتی، سکه‌های ساسانی و سنگ نبشته‌ها دیده می‌شود، اختلافی که بین پارسی دوران ساسانی (که نمونۀ آن را به گونه‌ای روشن در کتاب‌های مانوی سدۀ سوم مسیحی مشاهده می‌کنیم) و فارسی سده‌های نخستین اسلامی موجود است، فقط از لحاظ لغت می‌باشد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
شناختی از زبان‌های ایرانی
دفتر نخست: تاریخ ادبیات پیش از اسلام
ادبیات دوران ماد
ادبیات دوران هخامنشی
ادبیات اوستایی
ادبیات دوران اشکانی
ادبیات دوران ساسانیان
ادبیات مانوی
ادبیات زبان‌های ایرانی میانۀ شرقی
دفتر دوم: تاریخ ادبیات دوران اسلامی
وضع اجتماعی‌ و ادبی ایران هم‌زمان با ظهوراسلام
وضع اجتماعی ‌و ادبی ایران تا پایان سدۀ‌پنجم ه‌. ق.
زبان و ادب ‌فارسی از میانۀ سدۀ 5 تا اوایل سدۀ 7 ه‌. ق.
وضع اجتماعی و ادبی ایران در سده‌های 7 و 8 ه‌. ق.
وضع اجتماعی ‌و ادبی ایران سدۀ 9 و آغاز 10 ه‌. ق.
وضع اجتماعی ‌و ادبی سدۀ 10 تا میانۀ سدۀ 12 ه‌. ق.
نهضت بازگشت ادبی، سدۀ سیزدهم ه‌. ق.
نگاهی کوتاه به رمان و داستان از مشروطه به بعد
منابع و مآخذ
نمایه